|
Μάιος- Ιούλιος 2018, τεύχος 97
Το μουσείο Σεγκέι Παρατζάνωφ βρίσκεται στο Γερεβάν και ιδρύθηκε το 1988 με πρωτοβουλία της αρμενικής κυβέρνησης αλλά άρχισε τη λειτουργία του το 1991 λόγω του σεισμού που είχε προηγηθεί.
Το οίκημα που το στεγάζει επιλέχθηκε από τον ίδιο τον σκηνοθέτη, αποτελείται από δύο ορόφους και βρίσκεται στο κέντρο της πρωτεύουσας, είναι από τα δημοφιλέστερα μουσεία της πόλης και κατά καιρούς το έχουν επισκεφθεί οι Βλαντιμίρ Πούτιν, Πάουλο Κοέλιο, Βιμ Βέντερς κ.α. Το μουσείο φιλοξενεί τουλάχιστον 1.500 εξαιρετικά εκθέματα και πέρα από τα γνωστά, καλλιτεχνικά του έργα περιλαμβάνει κολάζ, κεραμικά, κούκλες, φιγούρες και διάφορες άλλες συνθέσεις, πολλές από τις οποίες έφτιαξε στη φυλακή. Δημιουργούσε τη δική του μοναδική, αμίμητη ομορφιά, που δεν είχε σχέση με οποιουσδήποτε κανόνες, από φαινομενικά εντελώς ακατάλληλα υλικά - κιλίμια, παλιές χτένες, σπασμένα παιγνίδια. Σε δύο δωμάτια φιλοξενούνται αφίσες ταινιών του, τιμητικά βραβεία καθώς και μέρος της αλληλογραφίας του με τον Φεντερίκο Φελίνι, τον Αντρέι Ταρκόφσκι κ.α. ‘Έργα του έχουν παρουσιαστεί σε εκθέσεις σε πόλεις όπως το Λονδίνο, η Ρώμη, το Τόκιο, η Μόσχα, το Πεκίνο, η Τεχεράνη, η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη.
Ο Σεργκέι Παρατζάνωφ γεννήθηκε το 1924 από Αρμένιους γονείς στην Τιφλίδα της Γεωργίας και δούλεψε στην Ουκρανία και τη Γεωργία. Θεωρείται ένας από τους πιο λαμπρούς και πρωτότυπους σκηνοθέτες του εικοστού αιώνα και είναι ο δημιουργός του διάσημου έργου «Το Χρώμα του Ροδιού». Παρά τη διεθνή του φήμη και τη μεγάλη αναγνώριση κι εκτίμηση της διεθνούς κινηματογραφικής κοινότητας που τον βράβευσε επανειλημμένα, ο Παρατζάνοφ φυλακίστηκε από το κομμουνιστικό καθεστώς για τη σουρεαλιστική φαντασία της σκηνοθεσίας και της γλώσσας του. Η ταινία του «Σκιές των ξεχασμένων προγόνων μας» (1964), προκάλεσε επανάσταση, ανατρέποντας κάθε αρχή του Σοσιαλιστικού Ρεαλισμού στο σοβιετικό σινεμά. Γι’ αυτόν η σκηνοθεσία ήταν βασικά η αλήθεια -όπως την αντιλαμβανόταν- μεταμορφωμένη σε εικόνες. Πίστευε ότι ένας σκηνοθέτης, δεν μπορεί να εκπαιδευτεί. Είπε κάποτε: «Πρέπει να είσαι σκηνοθέτης από την κοιλιά της μάνας σου. Η μητέρα σου πρέπει να είναι ηθοποιός έτσι ώστε να το κληρονομήσεις››.
Στην απομόνωση των φυλακών, κάτω από τις πιο άθλιες συνθήκες, συνειδητοποίησε ότι είχε την εκλογή είτε να χάσει τα λογικά του είτε να γίνει καλλιτέχνης κι έτσι άρχισε να ζωγραφίζει. Βγήκε από την φυλακή με 800 έργα, 100 νουβέλες κι 6 κινηματογραφικά σενάρια που ισχυρίστηκε ότι είναι «κάθε εξομολόγηση εγκληματία που ψιθυρίστηκε στο αυτί του».
Το 1978 αποφυλακίζεται, ως αποτέλεσμα των ανά τον κόσμο διαμαρτυριών και εκκλήσεων φίλων και καλλιτεχνών, αλλά δεν του επιτρέπεται να δουλέψει σε στούντιο παραγωγής ταινιών. Πέντε χρόνια πριν το θάνατό του, με την υποστήριξη του Σεβαρνάτζε, πρώτου γραμματέα του Γεωργιανού Κομμουνιστικού Κόμματος, γυρίζει το «Ο θρύλος του Φρούριου Suram» (1985) και το ντοκιμαντέρ «Αραμπέσκ στο θέμα Pirosmani» (1986). Η τελευταία του ταινία, «Ashik Kebirv» (1988), μια Γεωργιανή-Αρμενική-Αζερμπαϊτζανή συμπαραγωγή, έτυχε περιορισμένης προβολής σε αυτές τις χώρες. ‘Ήταν μια σκόπιμη προσπάθεια του Παρατζάνωφ να χρησιμοποιήσει την τέχνη για να χτίσει γέφυρες επικοινωνίας ανάμεσα σε διαφορετικούς πολιτισμούς κι ένα από τα λίγα παραδείγματα συνεργασίας μεταξύ των χωρών του Καυκάσου.
Πέθανε το 1990 χωρίς να τελειώσει την αυτοβιογραφική του ταινία «Εξομολόγηση».
|
