Άνι Ντεοκμετζιάν

Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2012 τεύχος 74

Τα τε­λευ­ταί­α χρό­νια η Αρ­με­νία ε­πι­χει­ρεί να ορ­θο­πο­δή­σει σε ε­πί­πε­δο οι­κο­νο­μί­ας και υ­πο­δο­μών, προ­σελ­κύ­ο­ντας μά­λι­στα ε­πεν­δύ­σεις α­πό Αρ­μέ­νιους της δια­σποράς και ό­χι μό­νο που έ­χουν ως στό­χο την ά­νο­δο του το­μέ­α του του­ρι­σμού. Συ­χνά ω­στό­σο, οι Αρ­χές παίρ­νουν πρωτο­βου­λί­ες και προ­βαί­νουν σε πρό­χει­ρες λύ­σεις, χω­ρίς να έ­χει προ­η­γη­θεί ο α­παι­τού­μενος σχε­δια­σμός, με α­πο­τέ­λε­σμα να κιν­δυ­νεύ­ει το πε­ρι­βάλ­λον αλ­λά και οι ί­διοι οι πο­λί­τες. Πλέ­ον, δρα­στή­ρια κι­νή­μα­τα πο­λι­τών και ορ­γα­νώ­σεις ε­νώ­νουν τις δυ­νά­μεις τους και οι φωνές τους έ­χουν γί­νει «α­σπί­δα» κοι­νω­νι­κής και οι­κο­λο­γι­κής προ­στα­σί­ας.

Πο­λύ συ­χνά, οι δια­φη­μί­σεις για την προ­σέλ­κυ­ση του­ρι­στών συνο­δεύ­ο­νται α­πό φρά­σεις ό­πως: «Μια χώ­ρα με ι­διαί­τε­ρο φυ­σι­κό πλού­το και ο­μορ­φιά», «Ά­γρια», «Παρ­θέ­να», «Πα­νέ­μορ­φη». Η ανά­γκη ε­ξεύ­ρε­σης πό­ρων για την α­νά­πτυ­ξη της χώ­ρας εί­ναι με­γά­λη και στα πλαίσια της ε­λεύ­θε­ρης οι­κο­νο­μί­ας η πο­λι­τεί­α πή­ρε ο­ρι­σμέ­νες πρω­το­βου­λίες για την εκ­με­τάλ­λευ­ση των φυ­σι­κών πό­ρων, οι ο­ποί­ες ή­ταν πρό­χει­ρα σχε­δια­σμέ­νες, χω­ρίς δο­μή και χω­ρίς να προ­βλε­φθούν μέ­τρα για την προ­στα­σί­α του πε­ρι­βάλ­λο­ντος αλ­λά ούτε και των κα­τοί­κων.

Η βί­αι­η εκ­με­τάλ­λευ­ση του φυ­σι­κού πλού­του ο­δή­γη­σε πολ­λές αρ­με­νι­κές α­κτι­βι­στι­κές, οι­κο­λο­γι­κές αλ­λά και πο­δη­λα­τι­κές ορ­γανώ­σεις να δια­μαρ­τυ­ρη­θούν, ε­νώ αι­τή­μα­τα που συ­χνά πε­ρι­γρά­φο­νται μέ­σα α­πό τα συν­θήμα­τά τους: «Σώ­στε το Τε­γούτ», «Προ­στα­σί­α των κα­ταρ­ρα­κτών του Τρτσκάν», «Σώ­στε το Σιου­νίκ», «Ε­λεύ­θε­ρη, Πρά­σινη Αρ­με­νί­α».

Πολ­λοί θα α­να­ρω­τιέ­στε: υ­πάρ­χουν α­κτι­βι­στι­κές ορ­γα­νώ­σεις στην Αρ­με­νί­α; Υ­πάρ­χουν και μά­λι­στα πα­ρεμ­βαί­νουν δυ­να­μι­κά με τη συμ­με­το­χή πολ­λών ε­νερ­γών πο­λι­τών. Άλ­λω­στε, πα­ράλ­λη­λα με την οι­κο­νο­μι­κή α­νά­πτυ­ξη ε­πι­τυγ­χά­νε­ται και ο εκ­δη­μο­κρα­τι­σμός της χώ­ρας γι’ αυ­τό και πλέ­ον αυ­τές οι φω­νές «α­κού­γο­νται» πιο δυ­να­τά.

Πολ­λές ορ­γανώ­σεις, με­τα­ξύ των ο­ποί­ων και οι «Γκαζ­μα­γκερ­μπβε­τσέκ!» (Ορ­γανω­θεί­τε), «Προ­στα­σί­α του Τε­γούτ», «Χε­τζα­νίβ» (πο­δή­λα­το) κι­νη­το­ποιού­νται για την προ­στα­σί­α του αρ­με­νι­κού οι­κο­συστή­μα­τος και τη βελ­τί­ω­ση της ποιό­τη­τας δια­βί­ω­σης των κα­τοί­κων, σε­βό­με­νες το πε­ρι­βάλ­λον αλ­λά και τα αν­θρώ­πι­να δικαιώ­μα­τα. Μέ­χρι τώ­ρα μά­λι­στα έ­χουν πραγ­μα­το­ποι­ή­σει πολ­λές δρά­σεις, πολ­λές α­πό τις ο­ποί­ες στέ­φθη­καν με ε­πι­τυ­χί­α.

Το δά­σος του Τε­γούτ

Το Νο­έμ­βριο του 2007 η κυ­βέρ­νη­ση της Δη­μο­κρα­τί­ας της Αρ­μενί­ας ε­νέ­κρι­νε τη λει­τουρ­γί­α ο­ρυ­χεί­ου χαλ­κού και μό­λυ­βδου για λο­γα­ρια­σμό της ε­ται­ρεί­ας Αρ­με­νι­κού Προ­γράμ­μα­τος Χαλ­κού, την πλειο­ψη­φί­α των με­το­χών της ο­ποί­ας κατέ­χει η Vallex F.M. Έ­τσι, εγκρί­θη­κε ά­δεια 25ά­χρο­νης εκ­με­τάλ­λευ­σης του αρ­χαί­ου δά­σους του Τε­γούτ, για την ε­ξα­γω­γή με­ταλ­λεύ­μα­τος χαλ­κού.

Με μια πρώ­τη μα­τιά αυ­τό φαί­νε­ται ι­δα­νι­κή πρω­το­βου­λί­α τό­σο για την α­ξιο­ποί­η­ση των φυ­σι­κών πό­ρων της χώ­ρας, ό­σο και για τη δη­μιουρ­γί­α νέ­ων θέσε­ων ερ­γα­σί­ας. Το πα­ρα­πά­νω μά­λι­στα θα εί­χε πράγ­μα­τι θε­τι­κή έκ­βα­ση, ε­φό­σον ο σχε­δια­σμός που εί­χε προ­η­γη­θεί δεν ήταν πρό­χει­ρος και μο­νο­διά­στα­τος.

Α­να­λυ­τι­κό­τε­ρα, η συμ­φω­νί­α προ­βλέ­πει τη με­τα­τρο­πή μιας δα­σι­κής έ­κτα­σης 1500 ε­κτα­ρί­ων (πε­ρί­που 650 γή­πε­δα πο­δο­σφαίρου) σε ορυ­χεί­ο. Συ­νε­πώς, το δά­σος ή θα ε­ξα­φα­νι­στεί ή θα μο­λυν­θεί πα­ντε­λώς το ί­διο αλ­λά και τα γύ­ρω πο­τά­μια, τα σπά­νια εί­δη ζώ­ων, τα υ­πό­γεια ρεύ­μα­τα ό­πως και τον α­έ­ρα. Με δε­δο­μέ­να τα πα­ρα­πά­νω, το Τε­γούτ κιν­δυ­νεύ­ει να γί­νει η μεγα­λύ­τε­ρη το­ξι­κή λε­κά­νη του Καυ­κάσου.

Α­πό το 1998 έ­ως και σή­με­ρα, η Αρ­μενί­α έ­χει χά­σει πε­ρί­που το 6 με 7% των δα­σών της. Το Τε­γούτ φι­λο­ξε­νεί 200 εί­δη φυτών και πολ­λά εί­δη ζώ­ων, με­τα­ξύ αυ­τών και ο­ρι­σμέ­να σπά­νια, που α­πει­λού­νται με ε­ξα­φά­νι­ση.

Το ο­ρυ­χεί­ο προ­βλέ­πε­ται ό­τι θα πα­ράγει 500 εκα­τομ­μύ­ρια τό­νους το­ξι­κών α­πο­βλή­των, ε­πη­ρε­ά­ζο­ντας αρ­νη­τι­κά την υ­γεί­α των κα­τοί­κων των γει­το­νι­κών χω­ριών. Πα­ράλ­λη­λα, ιστο­ρι­κά και πο­λι­τι­σμι­κά α­ξιο­θέ­α­τα, συ­μπε­ρι­λαμ­βανο­μέ­νης και μιας αρ­χαιο­λο­γι­κής πε­ριο­χής 3.000 και πλέ­ον χρό­νων, θα χα­θούν.

Ε­κτός των άλ­λων, οι κά­τοι­κοι πέ­φτουν θύ­μα­τα εκ­με­τάλ­λευ­σης α­πό την εταιρεί­α. Εί­ναι χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό ό­τι ο μι­σθός των ερ­γα­ζο­μέ­νων στα ο­ρυ­χεί­α α­νέρ­χεται στα 60.000 τραμ (155 δολάρια) το μή­να, για μι­α δου­λειά σκλη­ρή και αν­θυ­γιει­νή με πολ­λές ώ­ρες ερ­γα­σί­ας. Ε­πί­σης, τα βα­ρέ­α μέ­ταλ­λα του ο­ρυ­χεί­ου θα εί­ναι υ­παί­τια πρό­κλη­σης σοβα­ρών βλα­βών στην υ­γεί­α των ερ­γα­τών αλ­λά και των χω­ρι­κών.

Ά­ξιο α­να­φο­ράς εί­ναι πως η κυ­βέρ­νη­ση πού­λη­σε έ­να­ντι 38 τραμ (0.9 σε­ντ)! α­νά τε­τρα­γω­νι­κό μέ­τρο το δά­σος του Τε­γούτ στην ε­ταιρεί­α, χω­ρίς να έ­χουν γί­νει με­λέ­τες ή ε­πεν­δύ­σεις για την εύ­ρυθ­μη α­νά­πτυ­ξη της γε­ωρ­γί­ας και των βιο­λο­γι­κών καλ­λιερ­γειών στην πε­ριο­χή.

Τα τε­λευ­ταί­α τρί­α χρό­νια οι α­κτι­βιστές ε­πι­χει­ρούν με πολ­λούς τρό­πους να στα­μα­τή­σουν την ε­πέ­κτα­ση του ο­ρυ­χεί­ου: με δια­μαρ­τυ­ρί­ες, πο­ρεί­ες, μπο­ϋ­κο­τάζ προ­ϊ­ό­ντων, ποδη­λα­τι­κές δια­δη­λώ­σεις ως την πε­ριο­χή, συ­ζη­τήσεις στρογ­γυ­λής τρα­πέ­ζης, ε­νώ δί­νουν και με­γά­λη δη­μο­σιό­τη­τα στο θέ­μα μέ­σω της τη­λε­ό­ρα­σης και του δια­δι­κτύ­ου. Α­κό­μη και ο μου­σι­κός Σερζ Τανκιάν των System of a Down εί­ναι βα­σι­κός υ­πο­στη­ρι­κτής του α­γώ­να των οι­κο­λό­γων.

Τον Ιού­λιο του 2009, μά­λι­στα, α­κτι­βι­στές ο­δή­γη­σαν το Υ­πουρ­γεί­ο Πε­ρι­βάλ­λο­ντος και Φυ­σι­κών Πό­ρων κα­θώς και την κυ­βέρ­νη­ση στα δι­κα­στή­ρια, ω­στό­σο οι κα­τη­γο­ρί­ες α­πορ­ρί­φθη­καν.

Το έρ­γο ε­ξό­ρυ­ξης α­πει­λεί τη σω­μα­τική και ψυ­χι­κή υ­γεί­α των κα­τοί­κων της πε­ριο­χής, το δι­καί­ω­μά τους σε τρο­φή και κα­θα­ρό νε­ρό. Η δη­μό­σια πε­ριου­σία και ο ε­θνι­κός πλού­τος έ­χουν ι­διω­τι­κοποι­η­θεί, χω­ρίς να υ­πο­λο­γί­ζο­νται οι πι­θα­νές συ­νέ­πειες- τό­σο σε ε­πί­πε­δο αν­θρώ­πι­νης ζω­ής, ό­σο και σε σχέ­ση με το πε­ριβάλ­λον. Δί­χως τη συμ­με­το­χή των κα­τοί­κων στη δια­δι­κα­σί­α λή­ψης α­πο­φά­σε­ων η πο­λι­τεί­α πα­ρα­βί­α­σε την ε­θνική νο­μο­θε­σί­α και τις διε­θνείς συμ­βά­σεις.

Κα­ταρ­ρά­κτης Τρτσκάν

Χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό, ό­μως, εί­ναι και το πα-­ ρά­δειγ­μα του Τρτσκάν (Trchkan)

ο ο­ποί­ος α­πο­κα­λεί­ται «Αρ­με­νι­κός Νια­γά­ρας». Αυ­τή η πε­ριο­χή προ­σεγ­γί­στη­κε α­πό εται­ρεί­α υ­δρο­η­λε­κτρι­κής ε­νέρ­γειας για τη δημιουργί­α φράγ­μα­τος στην κο­ρυ­φή του καταρ­ρά­κτη που θα εί­χε κα­τα­στρο­φι­κές πε­ρι­βαλο­ντο­λο­γι­κές ε­πι­πτώ­σεις. Η μα­χη­τι­κή στά­ση των α­κτι­βι­στι­κών οργα­νώ­σε­ων και των ο­μά­δων για την πα­ρεμπό­δι­ση της κα­τα­σκευ­ής του έρ­γου, ό­μως, ευαι­σθη­το­ποί­η­σε και τον υ­πό­λοι­πο κό­σμο - 20 νεαρά ά­το­μα κα­τα­σκή­νω­σαν για μέ­ρες γύρω α­πό τον κα­ταρ­ρά­κτη προ­σελ­κύ­ο­ντας δη­μο­σιο­γρά­φους και ε­πι­σκέ­πτες. Ό­λοι μα­ζί κα­τά­φε­ραν να πιέ­σουν τον πρω­θυ­πουρ­γό Ντι­κράν Σαρ­κι­σιάν να α­να­κη­ρύ­ξει το Τρτσκάν «προ­στατευ­μέ­νη πε­ριο­χή», με α­πο­τέ­λε­σμα να στα­μα­τή­σει η κα­τα­σκευ­ή του φρά­χτη και να μεί­νει τε­λι­κά αυ­τός ο φυ­σι­κός πλού­τος α­νέγ­γι­χτος.

Το Χω­ριό Κα­τζα­ράν

Το Κα­τζα­ράν βρί­σκε­ται στο νότιο μέ-­ρος της Αρ­με­νί­ας, στο Σιου­νίκ. Στις αρ­χές του 2012 οι κά­τοι­κοί του άρ­χι­σαν να δια­μαρ­τύ­ρο­νται ε­νά­ντια στην κυ­βερ­νη­τική α­πό­φα­ση για την κα­τα­σκευ­ή ο­ρυ­χεί­ου α­πό γερ­μα­νι­κή ε­ται­ρεί­α, βα­σι­κός μέ­το­χος της ο­ποί­ας θα ή­ταν ο νο­μάρ­χης του Σιου­νίκ. Αυ­τή προ­έ­βλε­πε την εκ­κέ­νω­ση του χω­ριού, ου­σια­στι­κά την εκ­δί­ω­ξη των 131 οι­κο­γε­νειών α­πό τα σπί­τια τους. Α­ξί­ζει να ση­μειω­θεί, πως η συ­γκε­κρι­μέ­νη το­πο­θε­σία -το χω­ριό βρί­σκε­ται στα σύ­νορα με τον Ι­ράν- θε­ω­ρεί­ται ση­μεί­ο- κλειδί για την ε­θνι­κή α­σφά­λεια της χώ­ρας.

Τε­λι­κά, οι δια­δη­λώ­σεις των α­κτι­βι­στών και η α­ντί­δρα­ση του κό­σμου υ­πο­χρέ­ω­σε την κυ­βέρ­νη­ση και τη με­ταλ­λευ­τι­κή ε­ταιρεί­α να α­πο­σύ­ρει τις μπουλ­ντό­ζες και τους εκ­σκα­φείς α­πό την πε­ριο­χή, ό­που εί­χαν ξε­κι­νή­σει ή­δη οι ερ­γα­σί­ες.

Μια ελ­πί­δα γεν­νιέ­ται

Η Αρ­με­νί­α εί­ναι μια χώ­ρα με πολ­λές δυ­να­τό­τη­τες, η ο­ποί­α και με την α­ρω­γή της δια­σπο­ράς μπο­ρεί να ε­πι­τύ­χει την α­νά­πτυ­ξη της οι­κο­νο­μί­ας της αλ­λά και την α­να­βάθ­μι­ση του βιο­τι­κού ε­πι­πέ­δου των πο­λι­τών της. Ω­στό­σο, ό­λα αυ­τά χρειά­ζε­ται να δρο­μο­λο­γη­θούν με γνώ­μο­να το σε­βα­σμό προς τους ίδιους τους κα­τοί­κους της αλ­λά και του πλού­σιου οι­κο­συ­στή­μα­τός της. Σε α­ντίθε­τη πε­ρί­πτω­ση το σί­γου­ρο εί­ναι ό­τι θα δη­μιουρ­γη­θούν τρο­με­ρές το­ξικές λε­κά­νες, με α­πο­τέ­λε­σμα το υ­πο­βαθ­μι­σμέ­νο και αν­θυ­γιει­νό ε­πί­πε­δο δια­βί­ω­σης και η δη­μιουρ­γί­α με­γά­λων κοι­νω­νι­κών και τα­ξι­κών α­νι­σο­τή­των στη χώ­ρα.

Πά­ντως, το γε­γο­νός πως έ­χουν αρχί­σει και α­κού­γο­νται αυ­τές οι φω­νές δια­μαρ­τυ­ρί­ας ενά­ντια σε κυ­βερ­νη­τι­κές α­ποφάσεις μας δί­νει έ­να μή­νυ­μα ελπί­δας ό­τι η Αρ­με­νί­α κι­νεί­ται σε μί­α τρο­χιά εκ­δη­μο­κρα­τι­σμού, κά­τι που χρειά­ζε­ται για να ε­πι­τύ­χει τους στό­χους της, οι­κο­νο­μι­κούς και κοι­νω­νι­κούς.

Για πε­ρισ­σό­τε­ρες πλη­ρο­φο­ρί­ες σχε­τι­κά με τον α­κτι­βι­σμό στην Αρ­με­νί­α:

www.teghut.am - www.organize-now.am

- www.armenia-environment.org

Tweet

Share