
Τζοβινάρ Μιχικιάν
Περιοδικό «Aρμενικά» Ιούλιος - Σεπτέμβριος 2014. Τεύχος 82
Ο Τζιμ Τσανκαλιάν προήχθη λοχαγός στο στρατό των ΗΠΑ και έλαβε μέρος στον ισπανο-αμερικανικό πόλεμο το 1898, ενώ αργότερα με μεγάλες επιτυχίες και τιμές συμμετείχε στο Αρμενικό Απελευθερωτικό Κίνημα. Κατόπιν, υπηρέτησε στο Δημοκρατικό Φιλελεύθερο κόμμα της Αμερικής, στην ΓΑΕΑ και στην αρμενική εκκλησία, μέχρι το θάνατό του στις 10 Μαΐου του 1947.
Γεννημένος το 1879 στο Τικρανακέρτ ως Μπεντρός Τσανκαλιάν, ο Τζέιμς (Τζιμ) και η οικογένειά του μετανάστευσαν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αποφοίτησε από αμερικανικό λύκειο και στη συνέχεια φοίτησε στην Στρατιωτική Ακαδημία των ΗΠΑ. Ο Τσανκαλιάν εκτός από έμπειρος αξιωματικός του αμερικανικού στρατού, ήταν και μια διακεκριμένη προσωπικότητα της αρμενικής κοινότητα της Νέας Υόρκης. Μετά τη συνταξιοδότησή του με το βαθμό του λοχαγού, του προσφέρθηκε μία υψηλή θέση στην εταιρεία «Powers & Co.» που του επέτρεψε να ζήσει άνετα. Το 1915, το κόμμα Χιντσάκ, σε συνεργασία με την Περιφερειακή Επιτροπή του Συνταγματικού Δημοκρατικού Κόμματος (Ραμγκαβάρ) των Ηνωμένων Πολιτειών, ζήτησε να στείλουν τον Τζιμ Τσανκαλιάν σε ειδική αποστολή, πρώτα στον Καύκασο και στη συνέχεια στο Βαν, με σκοπό να αγωνιστεί στο αρμενικό απελευθερωτικό κίνημα. Ο Τσανκαλιάν δέχτηκε αμέσως την προσφορά, θυσιάζοντας την άνετη ζωή του στην Αμερική. Ακολουθούμενος από ομάδα έμπειρων εθελοντών της Δυτικής Αρμενίας, έφτασε στο Βαν για την καθορισμένη συνάντηση με τον ηρωικό ηγέτη των αρμενικών δυνάμεων αυτοάμυνας, Αρμενάκ Εγκαριάν. Μετά τις προγραμματισμένες διαβουλεύσεις, ο Τσανκαλιάν έθεσε την πείρα του στην υπηρεσία του αγώνα των Αρμενίων του Βαν ως σύμβουλος του Εγκαριάν. Συμμετείχε στην οργάνωση του συντάγματος “Γιερκραπάγ” (Υπερασπιστές της Πατρίδας) και εκπλήρωσε με επιτυχία τη στρατιωτική του αποστολή. Το 1917 επέστρεψε στις ΗΠΑ, αλλά όταν έμαθε για το σχηματισμό της αρμενικής Λεγεώνας της Γαλλίας, αποφάσισε να λάβει μέρος. Η λεγεώνα επρόκειτο να επιχειρήσει στο παλαιστινιακό μέτωπο, στο πλευρό των Συμμάχων (Γαλλία, Αγγλία, Ρωσία) έναντι των τουρκικών στρατευμάτων. Ο Τσανκαλιάν, ο οποίος απολάμβανε τον απεριόριστο σεβασμό της αρμενικής κοινότητας της Αμερικής και των αρμενικών πολιτικών κομμάτων, διορίστηκε επικεφαλής ενός σώματος, που αποτελείτο από Αρμενίους εθελοντές των ΗΠΑ. Στις 9 Ιουλίου του 1917, ο Τσανκαλιάν μαζί με τους εθελοντές, επιβιβάστηκαν σε γαλλικό πλοίο και κατευθύνθηκαν στη Μασσαλία. Έφτασαν στο Πορτ Σάιντ και εντάχθηκαν στη Λεγεώνα. Ύστερα, μεταφέρθηκαν στην Κύπρο και ενώθηκαν με τους υπόλοιπους εθελοντές της γαλλικής Λεγεώνας των Ξένων. Με διαταγή του στρατηγού Άλλενμπυ, διοικητή των συμμαχικών δυνάμεων της Μέσης Ανατολής, στις 14 Σεπτεμβρίου 1918 οι Αρμένιοι εθελοντές μεταφέρθηκαν στην Παλαιστίνη, όπου πέντε ημέρες αργότερα, επιτέθηκαν κατά των τουρκικών δυνάμεων στο Αράρ, όπου πέτυχαν μια λαμπρή νίκη με ελάχιστες απώλειες. Δεδομένου ότι ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος έληξε το Νοέμβριο του 1918, οι Αρμένιοι εθελοντές μεταφέρθηκαν στη Βηρυτό. Από εκεί, τα βρετανικά πλοία τους μετέφεραν μέσω της Αλεξανδρέττας, στην Κιλικία. Οι λεγεωνάριοι καλωσορίστηκαν στα Άδανα με τις τρίχρωμες αρμενικές σημαίες. Το ηθικό των Τούρκων ήταν ήδη πεσμένο και η αρμενική Λεγεώνα ήταν έτοιμη να καταλάβει όλη τη Κιλικία. Ο σχεδιασμός για τη δημιουργία μιας αυτόνομης και ανεξάρτητης αρμενικής Κιλικίας πραγματοποιήθηκε υπό την καθοδήγηση του Μιράν Νταματιάν. Για να υλοποιηθεί αυτό το σχέδιο, ήταν απαραίτητη μια ισχυρή στρατιωτική δύναμη, με ήρωες σαν τον Τσανκαλιάν, Αντρανίκ, Εγκαριάν, Εσαΐ Γιακουμπιάν κλπ. Όμως, οι Σύμμαχοι είχαν άλλες προθέσεις. Εμπόδισαν την άφιξη των Αντρανίκ, Εγκαριάν και άλλων στην Κιλικία, γεγονός που έδωσε τέλος στο αρμενικό σχέδιο κατάκτησης της Κιλικίας. Απογοητευμένος ο Τσανκαλιάν επέστρεψε στις ΗΠΑ, με τα επιτεύγματά του κατεγραμμένα στην ιστορία του αρμενικού απελευθερωτικού αγώνα. Αργότερα, ως μία από τις ηγετικές προσωπικότητες του Δημοκρατικού Φιλελεύθερου Κόμματος της Αμερικής, ο Τσανκαλιάν οργάνωσε εράνους για την οικονομική ενίσχυση της πρώτης Δημοκρατίας της Αρμενίας. Ο Τσανκαλιάν συνέχισε τις προσπάθειές του προς όφελος της πατρίδας. Έγινε η κινητήρια δύναμη για τη δημιουργία του Αμερικανο-Αρμενικού Εθνικού Συμβουλίου και υπηρέτησε ως πρόεδρος. Επίσης, έγινε ο πρώτος πρόεδρος της Κεντρικής Επιτροπής της Γενικής Αρμενικής Ένωσης Αγαθοεργίας (ΓΑΕΑ) και αφιερώθηκε στην υπηρεσία της Αρμενικής Εκκλησίας. Αυτός ο μεγάλος πατριώτης, προικισμένος με εξαιρετική στρατιωτική ικανότητα, πέθανε στη Νέα Υόρκη το 1947 σε μεγάλη ηλικία, αφήνοντας πίσω του μια μεγάλη κληρονομιά αξέχαστης υπηρεσίας για το λαό του.
|