|
Nουνιά Γεραμιάν
Ιανουάριος- Απρίλιος 2021, τεύχος 106
Ο γνωστός σε όλους μας Δαυίδ Ναχμίας, εκτός από πιανίστας είναι επίσης παραγωγός τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών εκπομπών. Με την τελευταία αυτή ιδιότητά του στην εκπομπή με τίτλο «Τιμής Ένεκεν» η οποία μεταδίδεται κάθε Σάββατο από το τρίτο πρόγραμμα της ελληνικής ραδιοφωνίας, φιλοξενεί προσωπικότητες των γραμμάτων, των τεχνών, των επιστημών, της δημοσιογραφίας κλπ. Σε μία από τις εκπομπές, φιλοξενούμενός του ήταν ο κύριος Κωστής Γαϊτάνος, σημαντικός πιανίστας, δάσκαλος και συγγραφέας, αλλά και συλλέκτης αυτογράφων προσωπικοτήτων του 20ού αιώνα από όλο τον κόσμο. Η συνομιλία τους μεταδόθηκε σε δύο μέρη: στις 18/11/2017 και στις 25/11/2017 και έκτοτε έχει επαναληφθεί πολλές φορές.
Τα «ΑΡΜΕΝΙΚΑ» απομαγνητοφώνησαν και παρουσιάζουν αυτολεξεί το μέρος εκείνο της συνομιλίας τους το οποίο αναφέρεται στον Αράμ Χατσαντουριάν, όταν το 1965 ήρθε στην Αθήνα για μία συναυλία με την Συμφωνική Ορχήστρα του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας στο Ηρώδειο στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Ας τους… ακούσουμε:
Ο κος Δαυίδ Ναχμίας προλογίζοντας, παρουσίασε στους ακροατές του τον καλεσμένο του ως εξής: «Έχοντας διαβάσει αυτό το –κατά κάποιο τρόπο- βιογραφικό βιβλίου με τον τίτλο «Όπως τους γνώρισα και τους έζησα» (εκδόσεις Στρατής), στο οποίο φιλτράρεται η βιογραφία του μέσα από την εμπειρία του της γνωριμίας με μια πολύ μεγάλη σειρά παγκοσμίου εμβέλειας προσωπικοτήτων, μπήκα στον πειρασμό να κτίσω τις εκπομπές αυτές γύρω από τις αφηγήσεις του. Ξέρετε, ο κος Κωστής Γαϊτάνος στα χρόνια που διέπρεπε ως πιανίστας είχε μια ιερή μανία. Ήταν συλλέκτης πολύτιμων αυτογράφων από τις μεγαλύτερες παγκόσμιες μορφές καλλιτεχνών του 20ου αιώνα. Αυτή η πολύτιμη συλλογή του όμως, εκτός από τα αυτόγραφα, του άφησε και την εμπειρία της διαδικασίας πίσω από τη λήψη τους, ενώ παράλληλα ο ίδιος ψυχογραφούσε τις προσωπικότητες».
Δαυίδ Ναχμίας: κύριε Κωστή Γαϊτάνε, είχατε την αξιοζήλευτη εμπειρία της συνάντησής σας με κάποιες από τις μεγαλύτερες και αιώνιες μορφές του κόσμου με αποτέλεσμα να έχετε συγκεντρώσει γύρω στα 4.500 αυτόγραφα.
Εμένα περισσότερο από όλους με εντυπωσίασε η ιστορία αυτή με τον Αράμ Χατσαντουριάν. Με εντυπωσίασε πάρα πολύ ο τρόπος που δήλωσε τον εαυτό του στο χώρο, η απλότητά του και μετά οι τρελές απαιτήσεις που είχε από τους μουσικούς και στο φινάλε οι μουσικοί οι οποίοι στην αρχή προσεβλήθησαν γιατί εθίγη η υπερηφάνειά τους.
Κωστής Γαϊτάνος: Ήταν ένας άνθρωπος πάρα πολύ κλειστός. Καθόλου ομιλητικός. Απόδειξη ότι δεν έχω από τον Χατσαντουριάν αυτόγραφο. Δεν μου έδωσε. Πρόλο ότι του πρόσφερα πορτοκαλάδα στο διάλειμμα εκεί στο Ζάππειο που έκανε πρόβα, με κοίταξε, πήρε το ποτήρι «νταγκ!» μια και κάτω η πορτοκαλάδα! Ύστερα από λίγο του ζητάω αυτόγραφο, έκανε έτσι το χέρι του (σ.σ. προφανώς μια αρνητική κίνηση). Δύσκολος άνθρωπος. Από τους πιο δύσκολους που έχω γνωρίσει.
ΔΝ: Αλλά τερατώδης μουσικός.
ΚΓ: Ω! δεν το συζητώ.
ΔΝ: Με εντυπωσίασε πολύ αυτό το στιγμιότυπο με το κούρδισμα στην αρχή και πώς εξελίχθηκε με τους έλληνες μουσικούς.
ΚΓ: Αν κουρδίζει έτσι, λέει, η ορχήστρα εγώ φεύγω. Τέτοια προσβολή. Γύρισε στο διερμηνέα ο οποίος τον συνόδευε και του είπε: «πες στον μαέστρο να κουρδίσει. Δίνει τότε ο κακομοίρης ο Φουρτούνας, ο ομποΐστας, ένα «la» και κουρδίζει η ορχήστρα. Σταματάτε! Γυρίζει πάλι λέει κάτι στο διερμηνέα «Μαέστρο δεν είναι καλά κουρδισμένη η ορχήστρα». Λέει ο Κολάσης που ήτανε εκεί –γιατί έπαιξε το κοντσέρτο του για βιολί στην ίδια συναυλία- «ρε παιδιά για κουρδίστε, κάτι ακούει». Ξανά το «la» ξανά η ορχήστρα. Σταματάνε πάλι. Γυρίζει ο Α.Χ. και επαναλαμβάνει «Αν κουρδίζει έτσι αυτή η ορχήστρα εγώ δεν παίζω!».
Α’ γίνεται διπλωματικό επεισόδιο!
ΔΝ: Ξύπνησε ο συνδικαλιστής μέσα στους μουσικούς;
ΚΓ: Βέβαια!. Δεν μπορεί ο κύριος αυτός να μας προσβάλει!. Φωνάζουνε τον Αστεριάδη, τότε ήταν διευθυντής στη ραδιοφωνία. Τι έχει λέει η ορχήστρα μας, την έχει διευθύνει τόσος κόσμος, τόσοι μαέστροι έχουν περάσει.
Καλέστε την πρεσβεία! Έρχεται ο πρέσβης εκεί.
«Δεν διευθύνω εγώ φεύγω του λέει».
Ο πρέσβης του λέει: «Θα έχεις πρόβλημα με την ένωση σοβιετικών συνθετών. Τι προτείνεις;»
Ο ΑΧ λέει: «Προτείνω δεκαπέντε ημέρες πρόβες μαζί μου όπως θέλω εγώ και όσες ώρες θέλω!».
Αυτά γίνονται Παρασκευή και τη Δευτέρα έπρεπε να παίξουν στο Ηρώδειο. Γυρίζει ο Αστεριάδης στους μουσικούς: «Παιδιά λέει, το ακούσατε. Έτσι θέλει. Και να μην του χαλάσουμε το χατίρι γιατί είναι ο Χατσαντουριάν!». Εντάξει!
Αρχίζει λοιπόν: τα πρώτα βιολιά, όλοι οι άλλοι να φύγουν. Μέχρι πώς να κρατάνε το δοξάρι. Σήκωσε το χέρι σου πιο ψηλά, κατέβασε το χέρι κλπ.
Την επομένη –έντεκα με μία- οι βιόλες και τα τσέλο, τα χάλκινα χωριστά, τα ξύλινα χωριστά. Μετά τούτα τα έγχορδα με διάφορα άλλα όργανα. Έκανε διάφορους συνδυασμούς οργάνων. Έκανε σημεία και τέρατα!
Εν τω μεταξύ, αυτά γίνονται μέσα στο φεστιβάλ, μες στις ημερομηνίες. Αναγκάστηκαν, για να του δώσουν το δεκαπενθήμερο εκείνη τη Δευτέρα που ζήταγε, να ματαιώσει η Λυρική παράσταση μπαλέτου που είχε πουλημένα τα εισιτήρια.
Καταλαβαίνετε τι θα πει Χατσαντουριάν; Τους έκανε όλους έτσι… άνω κάτω.
Τι να σας πω τώρα κύριε… Ναχμία. Ακούσαμε μια ορχήστρα ποια… Φιλαρμονική του Λονδίνου; Τι ακούσαμε; Ποια ορχήστρα ήταν αυτή;
ΔΝ: Δεν μπορούσατε δηλαδή να αναγνωρίσετε το ελληνικό στίγμα. Πώς λειτούργησε; Δηλαδή στην αρχή διαμαρτυρήθηκαν οξύτατα…
ΚΓ: Διαμαρτυρήθηκαν, αλλά μετά όταν είδαν το δάσκαλο, ότι ο άνθρωπος αυτός ήξερε τη δουλειά του έτσι καλά. Έλεγε πράγματα… Είπε κάποιος μουσικός, δεν θυμάμαι ποιος, «να γονατίσω μπροστά του και να του φιλήσω το χέρι». Δηλαδή έλεγε τόσο ωραία πράγματα που άγγιζε τόσο πολύ τους μουσικούς, που βλέπανε ότι ξανοιγότανε μπροστά τους μια ανατολή. Καταλάβατε;
Δεν ήτανε ένας μαέστρος που έλεγε «παίξε πιο piano» ή «παίξε πιο forte». Έλεγε παιδαγωγικά πράγματα. Παιδεία ορχήστρας! Κάτι που φαίνεται ότι οι ίδιοι οι μουσικοί είχαν ανάγκη.
Από την πλευρά μας, θα θέλαμε να σημειώσουμε ότι στο σπίτι-μουσείο του Αράμ Χατσαντουριάν στην πρωτεύουσα της Αρμενίας Γερεβάν, ο επισκέπτης θα δει ανάμεσα σε άλλες και τη σχετική αφίσα της συναυλίας η οποία δόθηκε το 1965 στο Ηρώδειο.
|
