Μαρντιρός Σαριάν 1880 - 1972 |
Aναΐς Καζαντζιάν Απρίλιος-Ιούνιος 2012 Τεύχος 73
Λαμβάνουμε το φως της Αρμενίας χάριν του Μαρντιρός Σαριάν. Ένα φως χαρμόσυνο, που το βλέπουμε πάνω στα φρούτα, τα βουνά και τα πρόσωπα των ανθρώπων. Τα χρώματα της Αρμενίας του Σαριάν είναι τόσο υπέροχα, που οι μελλοντικές γενεές θα πρέπει να τον κατατάσσουν μαζί με τους δικούς μας Σεζάν και Ματίς ανάμεσα στους καλύτερους. Λουίς Αραγκόν
Ο Μαρντιρός Σαριάν θεωρείται από πολλούς ο πρωτοπόρος της σύγχρονης αρμενικής ζωγραφικής και από τους σημαντικότερους συντελεστές της αρμενικής πολιτιστικής αναγέννησης των αρχών του 20ού αιώνα. Συνθέτοντας στοιχεία από την αρμενική παράδοση και τις σύγχρονες ευρωπαϊκές τάσεις, ο Σαριάν δημιούργησε δική του σχολή και άνοιξε το δρόμο για την άνθηση της αρμενικής ζωγραφικής. Πολλοί άνθρωποι χάρη στα έργα του γνώρισαν τη βιβλική γη που εκτείνεται σήμερα στη σκιά του Αρακάτζ, τους ανθρώπους και την κουλτούρα τους. Τα έργα του διακρίνονται για τη φωτεινότητά τους και την αρμονική συνύπαρξη καθαρών χρωμάτων. Ποτέ δεν έπαψε να υμνεί τη φύση και τη χαρά της ζωής. Πίστευε πως η τέχνη πρέπει να δίνει χαρά στον άνθρωπο και να ενισχύει την αγάπη του για τη ζωή. Ως άνθρωπος ήταν ταπεινός και μετριόφρων. Εκείνοι που τον γνώρισαν δεν έπαψαν να τον θαυμάζουν για το ανήσυχο πνεύμα του, την αγνότητα της ψυχής του και την ευγένεια του χαρακτήρα του. Άφησε μια πλούσια κληρονομιά από 3.000 έργα, μέσα στα οποία συμπεριλαμβάνονται σκηνογραφίες και εικονογραφήσεις βιβλίων. Το μεγαλύτερο μέρος των έργων του βρίσκεται σήμερα στην Εθνική Πινακοθήκη της χώρας και στο σπίτι όπου έζησε και δημιούργησε, που λειτουργεί σήμερα ως μουσείο.
1880 Γεννιέται στις 28 Φεβρουαρίου, στο Νέο Ναχιτσεβάν, μια μικρή πόλη στην περιφέρεια Ροστόβ της Ρωσίας, όπου υπήρχε μεγάλη αρμενική κοινότητα. 1897-1903 Σπουδάζει στη Σχολή Καλών Τεχνών της Μόσχας και διακρίνεται. Έχει δασκάλους τους Σέροφ και Κοροβίν. Ανήκει στον ίδιο κύκλο με τους Καντίνσκι και Σαγκάλ. 1901 Αποφασίζει να ταξιδέψει, ενώ είναι ακόμα φοιτητής. Επισκέπτεται για πρώτη φορά την Αρμενία. Εντυπωσιάζεται από το ορεινό τοπίο, την ομορφιά της υπαίθρου, τη λαμπρότητα του ήλιου, το Αραράτ, τη λίμνη Σεβάν και την ιδιαίτερη πατρίδα των προγόνων του, Ανί. 1903-1908 Δουλεύει θέματα που προέρχονται από τον κόσμο της φαντασίας του. Στα έργα αυτής της περιόδου δίνει τον τίτλο “Μύθοι και όνειρα”. Χρησιμοποιεί κυρίως τέμπερες και ακουαρέλα. 1909 Ξεκινάει μια νέα περίοδος στην τέχνη του Σαριάν. Ζωγραφίζει πλέον πιο ρεαλιστικά, με θέματα από την καθημερινότητα και τη φύση της Αρμενίας. Οι πινελιές του είναι φαρδιές και δουλεμένες με δύναμη. Η δε τεχνική του είναι αφαιρετική, κρατά μόνο τις πιο απαραίτητες γραμμές. Χρησιμοποιεί καθαρά χρώματα και δουλεύει με λάδια και ακρυλικά. 1910-1913 Ταξιδεύει στην Τουρκία, την Αίγυπτο και την Περσία, με σκοπό να εξερευνήσει τη γοητεία της Ανατολής. 1915 Εγκαταλείπει τη Μόσχα και σπεύδει να συμπαρασταθεί στους επιζήσαντες από τη γενοκτονία. Ασχολείται ιδιαιτέρως με την περίθαλψη ορφανών και άρρωστων παιδιών. 1916 Συμμετέχει ενεργά στην οργάνωση της Ένωσης Αρμενίων Καλλιτεχνών της Τιφλίδας. Παντρεύεται τη Λουσίκ Αγαϊάν, κόρη του γνωστού αρμένιου συγγραφέα, Γαζαρός Αγαϊάν. Είναι πλέον διεθνώς αναγνωρισμένος και έργα του βρίσκονται στην Γκαλερί Τρετιακόφ. 1921 Εγκαθίσταται στην Αρμενία και ως το τέλος της ζωής του αφοσιώνεται στην αναγέννηση της πατρίδας του. Σε λίγα μόλις χρόνια, οργανώνει το Εθνικό Μουσείο και γίνεται ο πρώτος διευθυντής του. Συμβάλλει στην ίδρυση της Σχολής Καλών Τεχνών, της Εθνικής Πινακοθήκης και της Αρχαιολογικής Εταιρείας. 1927-1928 Ζει για περίπου ενάμιση χρόνο στο Παρίσι. Εκεί οι κριτικοί τον εντάσσουν στους εκφραστές του “Φωβισμού” του πρώτου καλλιτεχνικού κινήματος της πρωτοπορίας του 20ού αιώνα, που υπήρξε η βάση για όλα σχεδόν τα καλλιτεχνικά ρεύματα που ακολούθησαν. Η ατομική του έκθεση με έργα που δημιούργησε στο Παρίσι γνωρίζει μεγάλη επιτυχία. 1928 Πολλά από τα έργα του καίγονται στο πλοίο της επιστροφής, από το Παρίσι προς την Ε.Σ.Σ.Δ. 1930 Σχεδιάζει σκηνικά και κουστούμια για διάφορα θεατρικά έργα, και εικονογραφεί συλλογές ποιημάτων των Τουμανιάν, Ισαακιάν και Τσαρέντς, όπως και του μεγάλου Ιρανού ποιητή Φιρντούσι. 1937 Η κυβέρνηση της Αρμενικής Σ.Σ.Δ υιοθετεί σχέδιο του Σαριάν ως έμβλημα της χώρας. 1945 Τιμά αυτούς που πολέμησαν με το έργο “Λουλούδια για τους Αρμενίους που πολέμησαν στο μεγάλο πατριωτικό πόλεμο” (λάδι 1,96X2,50). 1956 Εκθέτει στη Μόσχα και την Αγία Πετρούπολη έργα του, που είχε ζωγραφίσει πριν το 1917 και την εγκαθίδρυση του σοβιετικού καθεστώτος. Αργότερα πολλά από αυτά συμπεριελήφθησαν στη μόνιμη έκθεση της γκαλερί Τρετιακόφ, του Ρωσικού Μουσείου και της Εθνικής Πινακοθήκης της Αρμενίας. 1961 Λαμβάνει το Βραβείο Λένιν για μια σειρά έργων με τίτλο “Η πατρίδα μου”. 1962 Χάνει το γιο του Σαρκίς σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα. 1967 Στις 26 Νοεμβρίου, εγκαινιάζεται το μουσείο Σαριάν που χτίζεται με εντολή της αρμενικής κυβέρνησης. 1972 Φεύγει από τη ζωή στις 5 Μαΐου, σε ηλικία 92 ετών. |