Σουζάνα Απαρτιάν

Μάιος- Αύγουστος 2021, τεύχος 107

Ασπρόμαυρες εικόνες: αυτές είχαν τη δυνατότητα να παρακολουθούν οι τηλεθεατές στις αρχές του 1900. Για να πούμε την αλήθεια, δεν ακούγεται και πολύ ευχάριστο! Όλα αλλάζουν όμως χάρη στην καινοτόμο ιδέα του Χοβανές Αταμιάν, ενός λαμπρού Αρμένιου εφευρέτη και επιστήμονα, ο οποίος, με την επινόηση της αρχής της τριχρωμίας¹, έφερε την επανάσταση στην ιστορία της έγχρωμης τηλεόρασης.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Μια φορά και έναν καιρό, λοιπόν, ζούσε στο Μπακού ο Χοβανές Αταμιάν (1878-1932), γιος ενός επιχειρηματία που εμπορευόταν πετρέλαιο. Αξίζει να επισημάνουμε εδώ πως η ισχυρή παρουσία των Αρμενίων στο Μπακού εδραιώθηκε κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα χάρη στο πετρέλαιο αλλά και στους Αρμένιους επιχειρηματίες που προώθησαν τη βιομηχανία του πολύτιμου αυτού υγρού καυσίμου.

Το 1897, μετά το πέρας των σπουδών του, ο Χοβανές Αταμιάν εγκαταστάθηκε για ένα διάστημα στην Ευρώπη, συγκεκριμένα σε Μόναχο, Ζυρίχη και Βερολίνο, όπου και απέκτησε δίπλωμα ηλεκτρολόγου μηχανικού το 1901.

Το 1907, οι πρωτοπόρες έρευνές του κατέληξαν σε μια πρώτη πειραματική αναπαραγωγή έγχρωμου τηλεοπτικού σήματος. Η εφεύρεσή του κατοχυρώθηκε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας στη Γερμανία στις 31 Μαρτίου 1908 (№ 197183), στη συνέχεια στη Βρετανία την 1η Απριλίου 1908 (№ 7219), και τελικά, το 1910, στη Γαλλία (№ 390326) και στη Ρωσία (№ 17912).

Για να κατανοήσουμε την πρωτοπόρο ιδέα του Αταμιάν, θα ήταν χρήσιμο να κάνουμε μια αναδρομή στο παρελθόν. Η ιστορία της ασπρόμαυρης τηλεόρασης ξεκίνησε τον 19ο αιώνα, και πιο συγκεκριμένα το 1884, από τον Γερμανό εφευρέτη Πολ Νιπκόφ, τον «πνευματικό πατέρα» της τεχνολογίας της τηλεόρασης πρώτης γενιάς, που επινόησε το ηλεκτρικό τηλεσκόπιο, γνωστό και ως ο διάτρητος «δίσκος Νιπκόφ», για τη μετάδοση κινούμενων εικόνων. Τον ακολούθησε το 1897 ο Γερμανός εφευρέτης και νομπελίστας Φυσικής Καρλ Φέρντιναντ Μπράουν, που εφηύρε τον καθοδικό σωλήνα (CRT), ο οποίος πήρε και το όνομά του (σωλήνας Μπράουν), ενώ λίγα χρόνια αργότερα, το 1921, ο Γάλλος μηχανικός Εντουάρ Μπελέν δημιούργησε τον «μπελινογράφο», μια πρωτοποριακή συσκευή μεταβίβασης εικόνων και σχεδίων. Τελικά, ο Σκωτσέζος μηχανικός και εφευρέτης Τζον Λότζι Μπερντ ήταν αυτός που κατόρθωσε να αναμεταδώσει το πρώτο δημόσιο τηλεοπτικό σήμα στο Λονδίνο το 1926.

Σε ό,τι αφορά την έγχρωμη τηλεόραση, η συνεισφορά του Αταμιάν παραμένει ανεκτίμητη. Το 1913, έχοντας εγκατασταθεί στην Αγία Πετρούπολη, πραγματοποιεί πολλά ταξίδια στην Αρμενία. Το 1925 πρωτοπαρουσιάζει στο Πανεπιστήμιο του Γερεβάν μια συσκευή μετάδοσης έγχρωμης εικόνας από απόσταση, την επονομαζόμενη «Herades», βασισμένη στην αρχή της τριχρωμίας.

Με την υποστήριξη των φίλων και των βοηθών του, πετυχαίνει να μεταδώσει στην οθόνη μια σειρά από χρωματικές φιγούρες και μοτίβα που μεταβιβάστηκαν από το εργαστήριό του, το οποίο βρισκόταν σε κοντινή απόσταση από τον χώρο του πανεπιστημίου. Τρία χρόνια αργότερα, το 1928, και πάλι με βάση την τρίχρωμη αρχή του Αταμιάν, προβάλλεται στο Λονδίνο η πρώτη έγχρωμη πειραματική εικόνα. Δυστυχώς, η διεθνής επιστημονική κοινότητα χάνει πρόωρα αυτόν τον λαμπρό και πολλά υποσχόμενο εκπρόσωπό της. Ο Αταμιάν, ηττημένος από ανίατη ασθένεια, φεύγει από τη ζωή το 1932, σε ηλικία 53 ετών, στο Λένινγκραντ, και το 1970 τα λείψανά του μεταφέρονται στο Πάνθεον των επιφανών Αρμενίων του Γερεβάν.

Μια σύντομη αναδρομή στο παρελθόν μάς πληροφορεί πως η έγχρωμη τηλεόραση εγκαινιάστηκε στην Αμερική τη δεκαετία του ’50 και καθιερώθηκε το 1962, στην Ευρώπη ταξίδεψε λίγα χρόνια αργότερα, το 1967, φτάνοντας αισίως και στην Ελλάδα, με κάποια χρονοκαθυστέρηση, το 1979!

Είναι γεγονός πως, ως τηλεθεατές που παρακολουθούμε τα δρώμενα ανά την υφήλιο μπροστά στις έξυπνες ψηφιακές οθόνες μας, θεωρούμε κατά κάποιο τρόπο τη θαυμαστή αυτή λήψη ως δεδομένη. Καλό θα ήταν όμως να θυμόμαστε, από εδώ και στο εξής, πως την τέρψη της έγχρωμης εικόνας μάς τη χάρισε ένας πολυμήχανος Αρμένιος!

1. Μέθοδος αναπαραγωγής έγχρωμης εικόνας στην τηλεόραση που βασιζόταν στην κλασική αρχή της τριχρωμίας, στην ανάλυση δηλαδή της εικόνας στα τρία βασικά χρώματα (κόκκινο, πράσινο και γαλάζιο) και έπειτα στην υπέρθεση των τριών εικόνων που προκύπτουν από αυτή.

Πηγές:
France Arménie, Μάιος 2021
http://whyarmenia.am/work-here/extreme-living/detail/whyarmenia-hovannes-adamian

Tweet

Share