Ο άγνωστος θρύλος του αρμενικού μπάσκετ 

Ζακ Νταματιάν

Η παρουσία του Σαρούνας Γιασκεβίτσιους στον πάγκο της Μπαρτσελόνα στο φάιναλ φορ του Κάουνας έφερε στην επιφάνεια τις ελάχιστες περιπτώσεις που άνθρωπος του μπάσκετ στέφθηκε πρωταθλητής Ευρώπης και ως παίκτης και ως προπονητής. Ο πρώτος που το κατάφερε ήταν ο Αρμενάκ Αλατζατζιάν, με την ΤΣΣΚΑ Μόσχας τη δεκαετία του 1960.

Ο Αλατζατζιάν γεννιέται το 1930 στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, από γονείς επιζήσαντες της γενοκτονίας. Σε ηλικία 17 ετών αποφοιτά από τη Σχολή Μπογοσιάν.

Το 1948 εγκαθίσταται με την οικογένειά του στην Αρμενία, ακολουθώντας το κύμα του «νερκάγτ» (επαναπατρισμός).

Την ίδια χρονιά ξεκινά τις σπουδές του στην Ακαδημία Φυσικής Αγωγής του Γερεβάν και πραγματοποιεί τα πρώτα του μπασκετικά βήματα με τη ΦΙΜΑ Γερεβάν. Αν και μικρός το δέμας, με ύψος 1.74, ξεχωρίζει για το πηγαίο ταλέντο του, την ευστοχία αλλά και την προσεγμένη εξωγηπεδική του ζωή, αποφεύγοντας τις καταχρήσεις.

Αγωνίζεται και με την ομάδα της Σοβιετικής Αρμενίας. Το 1953 κατακτά το πρώτο του ευρωπαϊκό πρωτάθλημα με την ΕΣΣΔ. Θα ακολουθήσουν άλλα τρία χρυσά, το 1961, το 1963 και το 1965.

Μετά από μια ενδιάμεση στάση στην Μπουρεβέστνικ Αλμάτι το διάστημα 1954-1957, πραγματοποιεί το μεγάλο άλμα στην καριέρα του παίρνοντας μεταγραφή για την ΤΣΣΚΑ Μόσχας. Ύστερα από συνεχόμενες αποτυχημένες σεζόν, το 1960, η ομάδα του Κόκκινου Στρατού, με ηγέτη τον Αλατζατζιάν, πραγματοποιεί εντυπωσιακές εμφανίσεις, κάνοντας ρεκόρ συλλόγου με έντεκα σερί νίκες και ανακτώντας τα πρωτεία στο σοβιετικό μπάσκετ.

Τα επόμενα χρόνια, η ομάδα κυριαρχεί στο εγχώριο πρωτάθλημα και σηκώνει τα πρώτα της κύπελλα πρωταθλητριών, το 1961 και το 1963.

Το 1964, στην Ολυμπιάδα του Τόκιο, ο Αλατζατζιάν οδηγεί την Εθνική Σοβιετικής Ένωσης στην κατάκτηση του ασημένιου μεταλλίου, χάνοντας στον τελικό από τις ΗΠΑ. Ο Αμερικανός προπονητής Τζον Μακ Λάντον τον χειροκροτεί κατά τη διάρκεια του αγώνα, θαυμάζοντας τις ευρηματικές κινήσεις του.

Το 1966, ο Αλατζατζιάν προσλαμβάνεται ως βοηθός προπονητή στην ΤΣΣΚΑ Μόσχας, και δύο χρόνια αργότερα ο γενικός διευθυντής Αλεξάντερ Γκομέλσκι τού αναθέτει την τεχνική ηγεσία της ομάδας.

Αντάξιος των προσδοκιών, το 1969 ο Αλατζατζιάν γίνεται ο πρώτος που στέφεται πρωταθλητής Ευρώπης και ως παίκτης και ως προπονητής. Παράλληλα αναπτύσσει και συγγραφικό έργο γράφοντας δύο βιβλία στη ρωσική γλώσσα με τίτλο «Σημειώσεις ενός μπασκετμπολίστα» και «Όχι μόνο για το μπάσκετ».

Η πραγματική αιτία της αποπομπής του από την ομάδα, έναν χρόνο μετά την κατάκτηση του ευρωπαϊκού τροπαίου, παραμένει μυστηριώδης. Η σπουδαία αυτή μπασκετική προσωπικότητα όλα αυτά τα χρόνια αντιμετωπιζόταν με καχυποψία από τις κρατικές αρχές. Αιτία; Η διαμονή της μεγάλης του αδερφής στον Καναδά. Για αυτό τον λόγο μένει συχνά εκτός αποστολών σε εκτός έδρας ευρωπαϊκά παιχνίδια. Ο ίδιος απορρίπτει πεισματικά τις συνεχείς προτάσεις της KGB για συνεργασία, και τελικά, υπό αφόρητες πιέσεις, μεταναστεύει στον Καναδά το 1974.

Ο Λάρι Μπράουν, αντίπαλός του στον τελικό του Τόκιο, τον καλεί στις ΗΠΑ για να αναλάβει διοικητικό πόστο στο αμερικανικό μπάσκετ. Η μητέρα του, όμως, τον πείθει ότι πρέπει να μείνει κοντά στις δύο αδερφές του. Ο Αρμενάκ αρχικά κάνει δουλειές του ποδαριού, μέχρι να του χαμογελάσει η τύχη και να ανοίξει επιχείρηση χρυσοχοΐας. Την ίδια χρονιά (1974) αναλαμβάνει για μία σεζόν προπονητής στην ομάδα του «Humber College» και, μέχρι το 1990, παίζει μπάσκετ στην ομάδα της Αρμενικής Ένωσης Αγαθοεργίας του Τορόντο. Παράλληλα προσφέρει πολύπλευρο έργο στην Ένωση, στην Αρμενική Εκκλησία της Αγίας Τριάδας, καθώς και σε πολιτιστικές και φιλανθρωπικές δράσεις της κοινότητας. Το όνομά του αποτελεί πηγή έμπνευσης για τους Αρμένιους καλαθοσφαιριστές της πόλης.

Τη χρονιά που εγκαταλείπει οριστικά την ενεργό δράση προτείνεται για το «Hall of Fame», αλλά, το σοβιετικό παρελθόν του, στέκεται τροχοπέδη. Ωστόσο, βρίσκεται στη λίστα των 50 κορυφαίων παικτών της Ευρωλίγκα όλων των εποχών. Το 2014 οργανώνεται στο Γερεβάν διεθνές εφηβικό τουρνουά μπάσκετ προς τιμήν του Αρμενάκ Αλατζατζιάν. Φεύγει από τη ζωή τρία χρόνια αργότερα, στο Τορόντο.

Πηγές: Wikipedia, am.haygaz.info, sport.mediamax.am, 168.am

Tweet

Share