|
Αφιερώματα σε διάσημες γυναίκες που έχουν διαπρέψει σε όλους τους τομείς προβάλλονται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα ΜΜΕ.
Οι βιογραφίες των αναγνωρισμένων και σπουδαίων γυναικών που έχουν διακριθεί στις επιστήμες, τις τέχνες, την πολιτική, τον αθλητισμό και σε άλλους κλάδους αναπαράγονται και περνούν στην αιωνιότητα. Υπάρχουν, όμως, και εκείνες οι γυναίκες που, παρ’ όλη τη δράση και το έργο τους, έχουν μείνει έξω από τη συλλογική μνήμη.
Βιογραφίες γυναικών των οποίων το έργο και η αφοσίωση στα ιδανικά τους μπορούν να εμπνεύσουν τις μετέπειτα γενιές μόνο αν μείνουν στη μνήμη μας και δεν ξεχαστούν. Ας δούμε κάποιες καταξιωμένες αρμενικές προσωπικότητες που δεν μνημονεύονται συχνά…
Κόμισσα Μαριάμ Τουμανιάν
Καραμπετιάν Βερζίν
Ιανουάριος- Απρίλιος 2021, τεύχος 106
Η κόμισσα Μαριάμ Τουμανιάν γεννήθηκε το 1870 στο Αρτσάχ, στην πόλη Σουσί, από εύπορη οικογένεια. Ο πατέρας της, Μαργκός Ντολουχανιάν, ήταν διανοούμενος, δικαστής και δημόσιο πρόσωπο, ενώ η μητέρα της προερχόταν από αριστοκρατική οικογένεια της Τιφλίδας. Το 1877 η Μαριάμ έγινε αποδεκτή στη Σχολή Θηλέων Γκαγιανιάν στην Τιφλίδα –το πολιτιστικό και επιμορφωτικό κέντρο των Αρμενίων κατά τον 19ο αιώνα- και μετά την αποφοίτησή της συνέχισε τις σπουδές της στο Γυμνάσιο Θηλέων της πόλης. Για τη Μαριάμ η εκπαίδευση ήταν το κλειδί για την επιτυχία, καθώς και ο μόνος τρόπος για να αλλάξει ο ρόλος της γυναίκας στην κοινωνία.
Στα 16 της χρόνια, και ενώ ακόμη σπούδαζε, παντρεύτηκε τον κόμη Γκεόργκι Τουμάνοβ, έναν επιτυχημένο και διάσημο δημοσιογράφο και συντάκτη. Η Μαριάμ, ένθερμη υποστηρίκτρια της αρμενικής γλώσσας και λογοτεχνίας, μπήκε σε μια οικογένεια Αρμενο-γεωργιανών, όπου κανείς δεν μιλούσε την αρμενική γλώσσα -όπως άλλωστε και οι περισσότεροι Αρμένιοι που ζούσαν στην Τιφλίδα τον 19ο αιώνα- και οι οποίοι είχαν υιοθετήσει τον δυτικό τρόπο ζωής. Βρέθηκε σε μια κοινωνία όπου η αρμενική κουλτούρα και οι παραδόσεις θεωρούνταν ξεπερασμένες, αλλά για την κόμισσα Μαριάμ η τάση αυτή συνιστούσε απειλή, και όφειλε να αλλάξει αυτή την αντίληψη.
Με τη γέννηση των παιδιών της, η Μαριάμ τους μιλούσε αρμενικά, και στις αγγελίες εφημερίδων ζητούσε μόνο Αρμένισσες νταντάδες για την ανατροφή τους, πράγμα ασυνήθιστο για την εποχή. Ενεργό μέλος της κοινότητας και απόλυτα αφοσιωμένη στην πολιτιστική ζωή των Αρμενίων της Τιφλίδας, ξεκίνησε να διοργανώνει αρμενικές βραδιές, και πολύ σύντομα το σπίτι της μετατράπηκε σε σημείο συνάντησης όλων των Αρμενίων διανοουμένων της εποχής.
Οι Χοβανές Τουμανιάν, Λεβόν Σαντ, Τερενίκ Ντεμιρτζιάν, Αβεντίκ Ισαακιάν, Γαζαρός Αγαγιάν, Σιρβαζαντέ είναι μερικοί μόνο από τους καλεσμένους της κόμισσας. Κάθε Πέμπτη, το θέμα των συζητήσεων, εκτός της αρμενικής λογοτεχνίας, περιελάμβανε και οτιδήποτε αφορούσε τη ζωή των Αρμενίων. Για τις περίφημες «Λογοτεχνικές Πέμπτες» η ακούραστη αγωνίστρια πήγαινε από πόλη σε πόλη προκειμένου να συγκεντρώσει χρήματα και να υποστηρίξει τους Αρμένιους συγγραφείς. Ο Χοβανές Τουμανιάν ήταν υπό την προστασία της κόμισσας και με τα χρόνια έγινε πολύ καλός φίλος της οικογένειας.
Όταν ο ίδιος δυσκολεύτηκε σαν αρχάριος συγγραφέας και αντιμετώπισε οικονομικά προβλήματα, η κόμισσα τον στήριξε όχι μόνο οικονομικά αλλά και ψυχολογικά.
Ακόμη, με τη βοήθεια του διάσημου συνθέτη Κρισταπόρ Καρά Μουρζά, η Μαριάμ ξεκίνησε προετοιμασίες για μια εθνική βραδιά και συγκέντρωσε νέους και νέες για να διδαχτούν και να χορέψουν αρμενικούς παραδοσιακούς χορούς. Η βραδιά στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία, και η κοινότητα των Αρμενίων στην Τιφλίδα άρχισε επιτέλους να καταλαβαίνει την ομορφιά των εθνικών μας χορών και τραγουδιών και τη σπουδαιότητα της διατήρησής τους. Ο σκοπός της επετεύχθη.
Η Μαριάμ Τουμανιάν συμμετείχε και στις εκδοτικές δραστηριότητες της κοινότητας.
Με προτροπή της συντάκτριας του παιδικού περιοδικού «Χασκέρ» (Σιτάρι), δημιούργησε ένα τμήμα ώστε να παροτρύνει τα παιδιά να γράφουν ιστορίες στην αρμενική γλώσσα, οι οποίες θα δημοσιεύονταν στο περιοδικό. Η στήλη είχε μεγάλη επιτυχία και συνεχίστηκε για πολλά χρόνια, αλλά διεκόπη το 1910, όταν η Μαριάμ αναγκάστηκε να ταξιδέψει στην Ευρώπη για ιατρικούς λόγους.
Σημαντικό είναι και το έργο της κατά την περίοδο των σφαγών. Στις πρώτες σφαγές του Αβδούλ Χαμίτ το 1895, πολλοί Αρμένιοι από την οθωμανική Τουρκία κατέφυγαν στην Τιφλίδα. Η προσέγγισή της ήταν μοναδική. Πίστευε πως η καλύτερη βοήθεια για τους πρόσφυγες ήταν να τους παρέχει δουλειά ώστε να σταθούν στα πόδια τους το γρηγορότερο. Το 1895 η κόμισσα Μαριάμ άνοιξε ένα εργοστάσιο χαλιών για τους πρόσφυγες και αργότερα, κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, άνοιξε κι άλλα για τους άνεργους μετανάστες που έφταναν στην Τιφλίδα.
Η ίδια ίδρυσε επίσης ένα νοσοκομείο για άτομα που έπασχαν από φυματίωση.
Οι Τουμανιάν είχαν ένα όμορφο εξοχικό σπίτι στο Ντιλιτζάν της Αρμενίας. Κατά την περίοδο της Γενοκτονίας του 1915, η περιοχή γέμισε με πρόσφυγες και χιλιάδες ορφανά από τη Δυτική Αρμενία, που είχαν επιζήσει των σφαγών και υπέφεραν από πείνα και διάφορες αρρώστιες. Η Μαριάμ άνοιξε ορφανοτροφείο στην περιοχή και με την εγκατάστασή της στο Ντιλιτζάν για αρκετό χρονικό διάστημα, έγινε επικεφαλής του ιδρύματος. Η ίδια προσωπικά άρχισε να φροντίζει δεκάδες ορφανά και ανάμεσα στις αρμοδιότητές της ήταν να τους μαθαίνει την αρμενική γλώσσα, την αρμενική μουσική, καθώς και κέντημα.
Με τη δημιουργία της Σοβιετικής Ένωσης, η Μαριάμ Τουμανιάν έχασε τον τίτλο τής κόμισσας και η οικογένεια αντιμετώπισε τεράστια οικονομικά προβλήματα.
Εκείνη συνέχισε να βοηθά όσους είχαν ανάγκη και ασχολήθηκε ενεργά με την πολιτιστική και εκπαιδευτική ζωή των Αρμενίων. Κατά τη διάρκεια της καταπιεστικής σταλινικής περιόδου, οι δύο της γιοι και ο αδελφός της συνελήφθησαν και εξορίστηκαν. Δεν επέστρεψαν ποτέ.
Προς το τέλος της ζωής της, η Μαριάμ ήθελε να εγκατασταθεί στο Γερεβάν. Ένα όνειρο που δεν κατόρθωσε να πραγματοποιήσει. Πέθανε το 1945, σε ηλικία 75 ετών, στην Τιφλίδα.
|
