Της Έλενας Κιουρκτσή

Τεύχος: Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2009

Ο άνδρας με τις μακριές λευκές πλεξούδες, την «αυστηρή» μύτη και τα μεγάλα μελαγχολικά μάτια-κάτι σαν βιβλικός χίπη ή Δρυίδης με ροκ καταβολές-δεν υπάρχει αμφιβολία πως αμέσως τραβάει τη προσοχή και συγκεντρώνει τα βλέμματα πάνω του. Όμως αυτό που κερδίζει τις καρδιές των ανθρώπων, είναι η σχεδόν μαγική προσωπικότητα που διαθέτει και η πολυεπίπεδη συναρπαστική δουλειά του.

Ο Βαέ Μπερμπεριάν, αρμένιος ζωγράφος, συγγραφέας και ηθοποιός γεννημένος το 1955 στη Βηρυτό του Λιβάνου, σπούδασε δημοσιογραφία στις Η.Π.Α και από το 1976 που πήρε την αμερικανική ιθαγένεια ζει και εργάζεται στο Λος Άντζελες . Δηλώνει πως μέσω της τέχνης εκφράζει τον εαυτό του προκειμένου να διατηρήσει την… πνευματική του υγεία. Άνθρωπος με βαθιά αίσθηση του χιούμορ αυτοπροσδιορίζεται ως «συσκευή άλεσης» που επεξεργάζεται οτιδήποτε καταναλώνει ή καλύτερα τον …καταναλώνει. Η απέλαση των γονιών του από την Τουρκία, ο πόλεμος στη γενέτειρά του, ο καρκίνος που τον χτύπησε στα 38 του, οι περισσότερες από δώδεκα εγχειρήσεις που χρειάστηκε να κάνει ,ο πρόσφατος θάνατος του πατέρα του, τα βιβλία που διαβάζει, η μουσική που ακούει ,οι φίλοι που συναναστρέφεται, οι πολιτικές του πεποιθήσεις, οι αγάπες του, όλα αυτά και ακόμη περισσότερα κατέλαβαν και άφησαν χώρο στον επεξεργαστή αυτής της αλεθομηχανής, κάποιες φορές επιβραδύνοντας τις λεπίδες αλλά ουσιαστικά ακονίζοντας τες ξανά και ξανά.

Ένας γενναίος τρόπος ώστε η «μηχανή» να παράγει κάθε φορά μια καινούργια πραγματικότητα χωρίς όρια και κανόνες, όπως η ίδια η τέχνη επιτάσσει.

Αλλά και μια δημιουργική διέξοδος, ώστε να βρίσκεται πάντα σε λειτουργία…

Το να παραμένω Αρμένιος δεν συνιστά θυσία αλλά προνόμιο

Πώς θα χαρακτήριζες την μέχρι σήμερα κατευθυντήριο πορεία σου ως καλλιτέχνης αλλά και ως άνθρωπος;

Αυτό είναι ένα πολύ ζόρικο ερώτημα, αφού δεν είμαι και τόσο σίγουρος για το αν τελικά έχω κάποια προσωπική κατεύθυνση όλα αυτά τα χρόνια.

Δεν έχει υπάρξει μέσα μου ένας συγκεκριμένος δρόμος τον οποίο θεώρησα πως όφειλα να ακολουθώ. Σε αυτή τη φάση της ζωής μου έχω την πολυτέλεια του να κάνω οτιδήποτε με ευχαριστεί τη συγκεκριμένη στιγμή. Ζωγραφίζω, γράφω, σκηνοθετώ, ερμηνεύω αυτό που αισθάνομαι και αυτές οι διέξοδοι αποκωδικοποιούν τον εσωτερικό μου κόσμο με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Ως ανθρώπινο πλάσμα, θα ήθελα να σκέφτομαι πως καθοδηγούμαι από αισθήματα συμπόνιας και ευσπλαχνίας. Άλλωστε, περιστοιχίζομαι από υπέροχους ανθρώπους που με εμπνέουν και με ωθούν στο να προχωρώ.

Γιατί χρησιμοποιείς αντί τη λέξη «άνθρωπος» τον όρο «ανθρώπινο πλάσμα»;

Μου κάνει εντύπωση που το πρόσεξες. Κατά τη γνώμη μου το ανθρώπινο πλάσμα είναι ένας ζωντανός οργανισμός τον οποίον μοιραζόμαστε με δισεκατομμύρια άλλους.Όλοι μας κουβαλάμε διαφορετικά προσωπεία, μάσκες προκειμένου να δημιουργούμε διακριτά χαρακτηριστικά, κάτι σαν αποτύπωμα.

Έτσι προσδιορίζουμε την ταυτότητα του ποιοι είμαστε και την καθιστούμε αναγνωρίσιμη στους άλλους. Όμως κατά βάθος είμαστε όλοι Ένα.

Είσαι εικαστικός, συγγραφέας και διασκεδαστής. Πώς μπορείς ταυτόχρονα να είσαι συνεπής και αποδοτικός σε αυτές τις καθόλα απαιτητικές ενασχολήσεις σου;

Σε όλη μου τη ζωή έκανα αυτά τα τρία διαφορετικά πράγματα, τα οποία «ταΐζουν» το ένα το άλλο. Υπήρξα τυχερός που μπόρεσα να το επιτύχω, παρόλο που ο πατέρας μου πάντοτε μου έλεγε να επικεντρωθώ σε ένα, για να έχω ακόμα καλύτερα αποτελέσματα. Όμως θεωρώ πως η τέχνη μου διαθέτει εκείνη την ωριμότητα που προκύπτει μόνο όταν αυτές οι τρεις καλλιτεχνικές φόρμες βρίσκονται σε στενή συνεργασία.

Είσαι ένας σκληρά εργαζόμενος καλλιτέχνης ή έναν αποδοτικά… οκνηρός;

Είμαι πολύ σκληρά εργαζόμενος, δημιουργώ συνέχεια και ναι, είμαι νευρωτικός. Αν δεν μπορώ να είμαι δημιουργικός γίνομαι πολύ σκληρός με τον εαυτό μου. Σε αυτές τις φάσεις είμαι ο βασιλιάς της ενοχής. Ευτυχώς στάθηκα τυχερός και ειδικά τα τελευταία δέκα χρόνια έχω δώσει πίνακες μου σε διασημότητες και συλλέκτες έργων τέχνης, γεγονός που με κάνει να αισθάνομαι πολύ πιο άνετα.

Δεν είμαι ένας πεινασμένος καλλιτέχνης. Γενικά αυτό το σκηνικό κάποιου που δημιουργεί, πεθαίνει στη ψάθα και μετά αναγνωρίζουν το έργο του είναι ένας μύθος που όλοι κουβαλάμε.

Πλέον δεν ισχύει.

Όντας πετυχημένος, τι έχεις κερδίσει -ή ενδεχομένως χάσει- στην καλλιτεχνική σου έκφραση σε σχέση με το παρελθόν;

Αυτό που διδάχτηκα είναι η ωριμότητα και η αίσθηση ασφάλειας ως καλλιτέχνης. Επιτέλους βρίσκομαι στο σημείο που δεν χρειάζεται να αποδείξω τίποτα και σε κανέναν και αυτή η ασφάλεια έχει ουσιαστικό αντίκτυπο στη δουλειά μου.

Από την άλλη, έχω στερηθεί την ενασχόλησή μου με τη μουσική και αυτή η «απώλεια» με στοιχειώνει σχεδόν καθημερινά. Κάποτε ήμουν αθεράπευτα αναμεμειγμένος με τη μουσική, αλλά έχω να παίξω κιθάρα και να τραγουδήσω εδώ και δεκαετίες. Επιπλέον θεωρώ ότι με την ηλικία έχω χάσει μέρος από τον αφελή ιδεαλισμό μου και κάποιο από τον κυνισμό που έκρυβα μέσα μου.

Όσο αφορά στον τελευταίο, ελπίζω ότι αυτό που απέμεινε να είναι τουλάχιστον μια υγιής δόση κυνισμού. Μα κανείς δεν μπορεί πραγματικά να ξέρει…

Θεωρείς πως το χιούμορ σου έχει αρμενική ταυτότητα;

Οι πηγές του είναι σαφώς αρμενικές, αλλά ευελπίστω να είναι παγκόσμιο.

Κάποιους από τους μονόλογους των παραστάσεών μου -που είναι στα Αρμενικά- τους είχα μεταφράσει στα Αγγλικά και είχαν φοβερή ανταπόκριση. Είναι ενδεικτικό πως υπήρξαν άνθρωποι από την Ιρλανδία ή τη Μέση Ανατολή που σχολίαζαν «το ξέρω αυτό, είναι σαν να ακούω τη μάνα μου κλπ». Απλά ως Αρμένιοι λόγω των ιστορικών γεγονότων της Γενοκτονίας και όσων ακολούθησαν είμαστε αρκετά αμυντικοί σε διάφορα πράγματα. Θα έλεγα δύσκολοι, ευερέθιστοι, κάποιες φορές ξενοφοβικοί αλλά όλα αυτά μας επέτρεψαν να παραμείνουμε ζωντανοί. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν απολαμβάνουμε ένα καλό αστείο ή ότι δεν γελάμε-και μάλιστα πολύ.

Σε μια από τις παραστάσεις σου ανέφερες αστειευόμενος την Αρμενία ως το «πιο χαρούμενο έθνος». Πιστεύεις το αντίθετο;

Αυτό το σχόλιο προήλθε από μια δημοσκόπηση όπου οι Αρμένιοι και οι Ουκρανοί προέκυπταν οι πιο θλιμμένοι από άλλους λαούς. Δεν έχουμε λόγους να είμαστε στεναχωρημένοι, απλά μας αρέσει το αίσθημα της γλυκιάς μελαγχολίας, αυτή η δραματοποίηση. Λατρεύουμε το να αποκαλυπτόμαστε μέσα από αυτή -«αμάν,βάι,βι!».

Το χιούμορ είναι η τέχνη της ζωής ή η άμυνα για να παραμείνεις ζωντανός;

Αναμφισβήτητα είναι η τέχνη της ζωής. Κάνει τους ανθρώπους να σκέφτονται.

Το χιούμορ αποτελεί τη φυτική ίνα του διανοητικού μας διαιτολόγιου, που χωρίς αυτή καταλήγει κανείς δυσκοίλιος.

Είσαι παντρεμένος από 24 χρονών αλλά χαρακτηρίζεις χαριτολογώντας το γάμο ως μια «κατάσταση του …μυαλού». Και παραδοσιακός αλλά και ανατρεπτικός ταυτόχρονα;

Δεν θα το έλεγα. Ούτε εγώ ούτε η γυναίκα μου πιστέψαμε ποτέ στο θεσμό του γάμου, αν και παραμένουμε παντρεμένοι εδώ και 27 χρόνια. Στη δική μας περίπτωση, εκτός από το ότι ήμασταν τρελά ερωτευμένοι, οι λόγοι που παντρευτήκαμε ήταν καθαρά πρακτικοί. Είμαστε μέχρι σήμερα βαθειά συνδεδεμένοι σύντροφοι και φίλοι. Ένας από τους λόγους που ο γάμος μας κράτησε τόσο πολύ είναι γιατί δεν συμπεριφερόμασταν με τέτοιους τρόπους ώστε να ασφυκτιούμε, είχαμε την ελευθερία να κινούμαστε χωριστά και στο τέλος πάντοτε έλειπε ο ένας στον άλλο.

Τι αντιπροσωπεύει για εσένα το αντισυμβατικό στυλ σου, αλλά και τι μήνυμα περνά στον έξω κόσμο;

Στους άλλους πολλά πράγματα. Όπως τη στάση μου απέναντι στον πόλεμο, τον αγώνα για δικαιοσύνη, την ανάγκη να λογοδοτήσει η κυβέρνηση για κάποιες αρρώστιες της κοινωνία μας, όπως για παράδειγμα την ανεπαρκή ιατρική περίθαλψη και εκπαίδευση. Σε προσωπικό επίπεδο είναι η γνώση του να θέτεις ερωτήματα στην εξουσία και το κουράγιο του να σκέφτεσαι διαφορετικά χωρίς να φλυαρείς. Περισσότερο από όλα είναι το θάρρος το να παραμένεις πιστός και αληθινός στον εαυτό σου και το να ζεις σύμφωνα με τις πεποιθήσεις σου.

Σε πρόσφατη συνέντευξή σου έχεις δηλώσει ότι το να είναι κάποιος Αρμένιος δεν σημαίνει ότι είναι και συντηρητικό άτομο που ζει σύμφωνα με τα στεγανά της κοινωνίας . Αυτό είναι το απόσταγμα της προσωπικής σου εμπειρίας ως πρώην χίπης ή σχόλιο που προκύπτει από την καλή αίσθηση… χιούμορ που διαθέτεις;

Πιστεύω ότι είναι το συμπέρασμα από την εμπειρία μου ως Αρμένιος της διασποράς.

Από την αρχή ως το τέλος όλων αυτών των χρόνων -ιδίως τις δεκαετίες του 70’ και 80’ υπήρχε ένα δυναμικό κύμα εναλλακτικής κουλτούρας που πέρασε σε εμάς και μας έκανε να ενεργοποιηθούμε όχι μόνο πολιτικά αλλά και κοινωνικά.. Αυτό φυσικά είχε επίδραση στον τρόπο ζωής μας. Οπουδήποτε πηγαίνω, πάντοτε διακρίνω μεγάλο αριθμό νεαρών Αρμενίων που είναι επαναστατικοί και αρνούνται να αποδεχτούν το κυρίαρχο ρεύμα των κοινωνικών κανόνων.

Πες μας για την εμπειρία που είχες πρωταγωνιστώντας στο βίντεο κλιπ «Sky is Over» του Σερζ Τανκιάν.

Ο Σερζ είναι καλός φίλος , υπέροχος άνθρωπος και πολύ ταλαντούχος καλλιτέχνης. Το «Sky is Over» το σκηνοθέτησε ένας κοινός μας φίλος ο Χοσέ Ριβιέρα -ο συγγραφέας του βιβλίου «Ημερολόγιο Μοτοσικλέτας» με θέμα τη ζωή του Τσε Γκεβάρα- τον οποίο πυροβόλησαν την εποχή που ο πατέρας μου ο Ραφί αργοπέθαινε στο νοσοκομείο. Ήμουν τρομοκρατημένος κάθε φορά που χτυπούσε το τηλέφωνο, σκεπτόμενος ότι μπορεί να ήταν η στιγμή που θα μου ανακοίνωναν το τραγικό νέο. Έτσι η όλη εμπειρία μου υπήρξε πολύ έντονη και όταν ζωγράφιζα στα γυρίσματα του βίντεο δεν νομίζω ότι σκεπτόμουν να μεταδώσω κάποιο μήνυμα.

Για να είμαι ακριβής δεν είμαι σίγουρος αν σκεφτόμουν καν -αν αυτό είναι εφικτό.

Το μόνο που έκανα ήταν να νοιώθω την μουσική και τον πόνο της απώλειας του πατέρα μου. Ήταν ο πιο γλυκός άνθρωπος που έχω γνωρίσει.

Έχουν περάσει πέντε χρόνια από το έργο σου Dagaveen. Τι το διαφορετικό, καινούργιο ή ξεχωριστό έχει ο τελευταίος σου μονόλογος με τον τίτλο Sagayn;

Περιττό να πω ότι το υλικό είναι καινούργιο, αλλά η δομή πάνω κάτω είναι η ίδια.

Το πρώτο μέρος του Sagayn είναι περισσότερο η δική μου αντίδραση σε διάφορα θέματα και ακολουθεί ένας συμπαγής σχολιασμός σχετικός με τη θρησκεία και το Θεό. Όπως επίσης και από την αρμενική πραγματικότητα που υπαγορεύει το ότι ανεξάρτητα από το που βρισκόμαστε, ως Αρμένιοι μοιάζουμε και μοιραζόμαστε τα ίδια χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Μου έχουν πει πως το Sagayn είναι πιο δυνατό και παράτολμο από προηγούμενες δουλειές μου, γεγονός που προσδίδει πολύ διαφορετική ενέργεια στην παράσταση.

Τι ανταπόκριση είχαν οι παραστάσεις σου στο Λος Άντζελες;

Εκπληκτική. Ήρθαν κυριολεκτικά τα πάνω κάτω. Κάναμε 18 παραστάσεις και σε κάθε μια από αυτές τα εισιτήρια είχαν ήδη εξαντληθεί από την προπώληση. Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και άλλες αν η περιοδεία που κάνω τώρα δεν ήταν ήδη κανονισμένη. Το καλύτερο πάντως ήταν το ότι οι θεατές προέρχονταν από διαφορετικό υπόβαθρο -κοινωνικό, μορφωτικό, οικονομικό- και ήταν από όλες τις ηλικίες.

Ποια σχέδια έχεις για τους επόμενους μήνες;

Η περιοδεία για το Sagayn έχει ξεκινήσει από τις αρχές Σεπτέμβρη. Κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης έχω δύο εμφανίσεις στο Ερεβάν, δύο στο Χαλέπι και δύο στη Βηρυτό. Στη συνέχεια η περιοδεία του Sagayn θα λάβει χώρα σε 18 πόλεις στην Ασία, Βόρεια και Νότια Αμερική, Αυστραλία και Ευρώπη. Στο ενδιάμεσο έχω την ανάγκη να ζωγραφίσω και να ολοκληρώσω ένα σενάριο το οποίο ετοιμάζω εδώ και κάποιο καιρό.

Σκέφτεσαι να φέρεις το Sagayn και στην Ελλάδα ;

Αισθάνομαι απίστευτα οικεία με την ελληνική κουλτούρα. Λατρεύω την ελληνική γλώσσα και μεγάλο μέρος της έμπνευσης μου ως καλλιτέχνη προέρχεται από τα ρεμπέτικα. Διαθέτω μια μεγάλη μουσική συλλογή του είδους και πραγματικά με έχουν επηρεάσει πολύ. Μάλιστα μαζί με τη γυναίκα μου συχνά σκεπτόμαστε να αγοράσουμε ένα σπίτι σε ένα ελληνικό νησί και να ζούμε εκεί τουλάχιστον τέσσερις μήνες τον χρόνο. Μα νομίζω ότι δεν είναι μια ρεαλιστική προοπτική.

Η καλύτερη φίλη της γυναίκας μου ζει στην Αθήνα και μας επισκέπτεται κά-ποιους μήνες. Και ναι, αν υπάρξει πρόσκληση να εμφανιστώ στην Ελλάδα, θα ήταν μεγάλη μου χαρά να ταξιδέψω ως εσάς και να παρουσιάσω τη δουλειά μου στους εκεί συμπατριώτες μου.

Έχοντας γεννηθεί στον Λίβανο αλλά ζώντας στο Λος Άντζελες πόσο εύκολο ήταν να κρατήσεις την αρμενική καταγωγή σου ζωντανή;

Συνειδητοποίησα πως το ότι μπόρεσα να ανακαλύψω και το να διατηρήσω την αρμενική ταυτότητά μου, μου άνοιξε μια «πύλη» για σημαντικά κομμάτια γνώσης ή σοφίας. Ωστόσο είναι μια διαρκής πάλη. Είμαι σίγουρος ότι αυτό ισχύει σε όλη την Αρμενική Διασπορά, μα περισσότερο στη Δύση όπου αίφνης συνειδητοποιείς ότι χάνεις τον έλεγχο της γλώσσας σου και αποπροσανατολίζεσαι από το αγκυροβόλι σου. Ακόμα και σήμερα χρειάζεται να κάνω συνειδητές προσπάθειες ώστε να παραμείνω συνδεδεμένος με τις ρίζες μου και για αυτό είμαι προσηλωμένος και σε υπερένταση όταν γράφω και ερμηνεύω στα Αρμενικά.

Πώς η αρμενική ιστορία και κουλτούρα έχει επηρεάσει την προσωπικότητα και την καλλιτεχνική σου έκφραση;

Η επιρροή της είναι βαθιά στην προσωπικότητά μου ως άτομο αλλά και ως καλλιτέχνη. Πάντως, είναι πλέον αδύνατο να διαχωρίσω το ανθρώπινο πλάσμα από τον καλλιτέχνη, γιατί η τέχνη μου είναι το άμεσο αποτέλεσμα του ποιος είμαι.

Η αρμενική μου ταυτότητα εμπλουτίζει τον εσωτερικό μου κόσμο ως καλλιτέχνη και μου προσδίδει τις διαστάσεις που μου αναλογούν. Αυτός είναι ακόμα ένας λόγος που έχω αγκαλιάσει την κουλτούρα μας. Προσωπικά, το να παραμένω Αρμένιος δεν συνιστά θυσία αλλά προνόμιο.

Ο Πρόεδρος Ομπάμα πριν τις εκλογές ήταν όλο υποσχέσεις για το θέμα της αναγνώρισης αλλά μετά επιεικώς σιώπησε. Πώς το σχολιάζεις;

Δεν με εξέπληξε. Οι προεκλογικές υποσχέσεις είναι για να προσφέρουν κάποια ευχαρίστηση και παραμένουν τόσο φτηνές που κάποιος θα πρέπει να είναι υπερβολικά αφελής για να τις πιστέψει. Προσωπικά ψήφισα τον Ομπάμα γιατί προτιμώ να με απαυτώσει κάποιος έξυπνος και χαρισματικός παρά ένας ηλίθιος σαν τον Μπους.

Ως Αρμένιος αλλά και ως αμερικανός πολίτης, πόσο σημαντική σου είναι η αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων από τις Η.Π.Α.;

Αισθάνομαι ότι και για τις δυο αυτές «ιδιότητές» μου, είναι εξίσου πολύ σημαντική. Όπως και να έχει από τη στιγμή που δηλώνω κάτι τέτοιο, από την άλλη ειλικρινά πιστεύω ότι το θέμα της αναγνώρισης για εμάς δεν μπορεί και δεν θα πρέπει να είναι raison d’etre(σκοπός ύπαρξης). Κάποιες φορές έχω την αίσθηση -ειδικά με τις νεότερες γενιές Αρμενίων- ότι όλη η μάχη ξεκίνησε για να περιστραφεί γύρω από αυτό το ζήτημα της Γενοκτονίας και ότι αν σήμερα η Τουρκία την αναγνώριζε δεν θα υπήρχε τίποτα άλλο να παλέψουμε. Ο πατέρας μου ήταν επιζήσας της Γενοκτονίας και από σεβασμό στο πρόσωπό του δεν θα επέτρεπα ποτέ οι πράξεις μου να υπαγορεύονται αποκλειστικά και μόνο από καταστροφικές διαθέσεις.

Τι πιστεύεις για τη διαρκή άρνηση της Τουρκίας όσο αφορά στη Γενοκτονία;

Είναι κατά τη γνώμη μου λυπηρό το ότι όσο κρύβουν τους σκελετούς του παρελθόντος, τόσο πιο δύσκολη θα είναι η λύτρωσή τους. Τους λυπάμαι.

Δεν είναι εύκολο να παραδεχτείς την ενοχή σου, ιδίως όταν είναι τέτοιου μεγάλου μεγέθους. Μα όπως γνωρίζουμε, εκεί έξω υπάρχουν διαυγείς Τούρκοι που προσπαθούν να αντιμετωπίσουν και να αποδεχτούν την ευθύνη.

Ελπίζω και εύχομαι η τουρκική κυβέρνηση να διδαχτεί κάτι από του γενναίους αυτούς ανθρώπους.

Ποιες οι εντυπώσεις σου από το ντοκιμαντέρ “Screamers” της Κάρλα Καραπεντιάν;

Πιστεύω ότι είναι ένα κολογυρισμένο φιλμ και υπάρχει κάτι ανανεωτικό σε αυτό.

Η Κάρλα έκανε καταπληκτική δουλειά χρησιμοποιώντας ευρηματικά μια «γλώσσα», έναν κώδικα ώστε να αγγίζει τους νεότερους Αρμένιους και μη, και να περάσει το μήνυμα.

Σε κάποιον που δεν είναι Αρμένιος, τι θα του έλεγες για το ζήτημα της Γενοκτονίας των Αρμενίων;

Ότι όπως και να έχει, τον αφορά. Διότι για οτιδήποτε συμβαίνει στον κόσμο ευθυνόμαστε εσύ, αυτός, εγώ και όλοι μας. Τόσο σε συλλογικό όσο και σε ατομικό επίπεδο είμαστε υπεύθυνοι για κάθε παιδί που πεθαίνει από τη πείνα, για τον κάθε πολίτη που σκοτώνεται στον πόλεμο, για κάθε σχολείο που κλείνει, για κάθε πράγμα που καταστρέφει τον πλανήτη… και για το ότι ο κόσμος δεν θα έχει από μόνος του την ευκαιρία να διορθωθεί αν οι άνθρωποι δεν αισθανθούν υπόλογοι για τις πράξεις τους.

Ποια είναι η σχέση της τέχνης με τα ανθρώπινα δικαιώματα;

Αυτή είναι επίσης μια πολύ δύσκολη ερώτηση και διακρίνω πως έχεις φυσικό ταλέντο σε αυτές… Παρόλα αυτά πιστεύω ότι οι πολιτικές πεποιθήσεις είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ύπαρξης μας και ως καλλιτέχνης δεν μπορώ να κρυφτώ και να πω πως δεν με αφορά αυτή η διαπίστωση. Επίσης θεωρώ ότι η τέχνη θα πρέπει να στέκεται από μόνη της. Δηλαδή, επειδή κάποιος θέλει να δώσει ένα σημαντικό μήνυμα δεν σημαίνει ότι δημιουργεί και σπουδαία τέχνη. Όπως σχολίασα, πρόκειται για μια πολύ «γεμάτη» ερώτηση για την οποία θα μπορούσα να γράψω βιβλίο και όχι να δώσω απλά μια απάντηση.

Πώς μπορούμε να αντιπαλέψουμε τις Γενοκτονίες ανά τον κόσμο;

Να δραστηριοποιηθούμε. Επειδή συμβαίνουν κάπου αλλού και σε κάποιους άλλους δεν θα πρέπει να αδιαφορούμε, να το ανεχόμαστε, να τις επιτρέπουμε.

Ο χειρότερος εχθρός της ανθρωπότητας είναι η βλακεία ή η άγνοια;

Πράγματι, και η βλακεία αλλά και η άγνοια αποτελούν εχθρούς της ανθρωπότητας και δυστυχώς σχεδόν πάντοτε εμφανίζονται χέρι με χέρι.. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο πιστεύω ότι η δημοκρατία μπορεί να αποδειχτεί επικίνδυνη, αν όσοι ψηφίζουν είναι ηλίθιοι και αδαείς.

Τελικά, πόσο εξουθενωτικό είναι να είσαι ταυτόχρονα εικαστικός, σεναριογράφος, κωμικός …σύζυγος και …Αρμένιος που ζει στο Λος Άντζελες;

Πολύ εξουθενωτικό αλλά την ίδια στιγμή και συναρπαστικό. Όλα εξαρτώνται από το πώς ξυπνάς το πρωί, αλλά σε γενικές γραμμές δεν έχω λόγους να παραπονιέμαι.

Η ζωή υπήρξε καλή μαζί μου.

Κάτι σαν επίλογος

Ο Βαέ Μπερμπεριάν που για χάρη αυτής της συνέντευξης ήρθαμε σε επαφή, μόλις έμαθε πως τον περασμένο Δεκέμβρη έφυγε τόσο νωρίς από τη ζωή ο άντρας μου, η έμπνευσή μου, ο καλύτερος μου φίλος και μοναδική μου αγάπη, ο Μάρκος -ο Μακούης μου όπως τον έλεγα- ένοιωσε όπως είπε σαν να τον ήξερε.

Και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού όπου βρισκόταν, αισθάνθηκε την ανάγκη και του άναψε ένα κερί. Είναι ενδεικτικό της ποιότητας ενός ανθρώπου, όταν η ευγένεια της μορφής συνάδει με εκείνη της ψυχής. Όταν συμβαίνει αυτό, απλά υποκλίνομαι…

Tweet

Share