Τιγκράν Ζαρκαριάν |
Διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Αρμενίας Συνέντευξη: Eφημερίδα «Αζάτ Ορ» Μετάφραση: Λούσι Οννικιάν-Σαχινιάν Αρμενικά Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2013 τεύχος 79 Η Εθνική Βιβλιοθήκη αποτελεί το μεγαλύτερο αρχείο της αρμενικής έντυπης παραγωγής και έχει τη δυνατότητα να προσφέρει στους αναγνώστες περίπου 1,5 εκατομμύριο τίτλους βιβλίων. Ο διευθυντής της βιβλιοθήκης Τιγκράν Ζαρκαριάν μας δίνει σημαντικές πληροφορίες για τη λειτουργία, τις καταχωρήσεις, τις διεθνείς συνεργασίες και γενικά τα αρμενικά έντυπα. Σημειωτέον ότι η συνεργασία της βιβλιοθήκης με το περιοδικό ΑΡΜΕΝΙΚΑ ξεκίνησε πριν από έξι χρόνια. «Η αρμενική τυπογραφία είναι 500 ετών και θα παραμείνει “ζωντανή”, όχι μόνο στην Αρμενία αλλά και στη διασπορά» Πότε ιδρύθηκε και από ποιες φάσεις πέρασε η λειτουργία της Εθνικής Βιβλιοθήκης; Έτος ίδρυσής της θεωρείται το 1832, όταν άρχισε να λειτουργεί βιβλιοθήκη στο γυμνάσιο αρρένων στην περιοχή Ερεπουνί του Ερεβάν. Οι εργασίες συλλογής, καταγραφής και χαρτογράφησης του υλικού θεμελιώθηκαν στα χρόνια που η Βιβλιοθήκη λειτουργούσε υπό τη διεύθυνση των Χ. Αποβιάν και Στ. Ζενίλσκι/Μγκρτσιάν. Η Βιβλιοθήκη κατά καιρούς μεταστεγαζόταν σε διάφορα σημεία της πόλης. Η κυβέρνηση ανέλαβε και εγκαινίασε τη Βιβλιοθήκη βάσει του νόμου «περί δημοσίας, κρατικής Βιβλιοθήκης της Δημοκρατίας της Αρμενίας» το 1919. Διευθυντής ορίστηκε ο Στ. Γκαναγιάν. Περισυλλέγησαν βιβλία και περιοδικά από την Τιφλίδα, το Μπακού και μεγάλες πόλεις της Ρωσίας. Οι μεταφορές των βιβλίων προς το Ερεβάν πραγματοποιήθηκαν σε δυσχερείς για το κράτος εποχές, με κρατικά έξοδα. Στα 1920, μετά τη σοβιετοποίηση της Αρμενίας, η βιβλιοθήκη μετονομάστηκε σε «Λαϊκή Βιβλιοθήκη» (1921) ενώ το 1925, σε «Βιβλιοθήκη Αλεξάντρ Μιασνικιάν». Σήμερα, φιλοξενεί τα άπαντα σπουδαίων κοινωνικών και πολιτικών λειτουργών και μοναδικές συλλογές εκπαιδευτικών-πολιτιστικών ιδρυμάτων. Το κτίριο της οδού Ντεριάν σχεδιάστηκε από τον Αλ. Ταμανιάν και δόθηκε προς εκμετάλλευση το 1939. Με ποιο τρόπο λειτουργεί η Εθνική Βιβλιοθήκη; Ποια τμήματα περιλαμβάνει και τι είδους υπηρεσίες προσφέρει στο κοινό; Η «Εθνική Βιβλιοθήκη της Αρμενίας» είναι ένας μη κερδοσκοπικός, κρατικός οργανισμός που λειτουργεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού. Έχει 15 τμήματα, τα οποία διεκπεραιώνουν εργασίες λογοτεχνικής επιμέλειας, οργάνωσης του καταλόγου, ερευνητικές και βιβλιογραφικές εργασίες. Στόχος της αποτελεί η παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσιών προς το αναγνωστικό κοινό, έτσι ώστε να καλύπτονται οι απαιτήσεις της σύγχρονης εποχής. Προς το παρόν, η βιβλιοθήκη στεγάζεται σε τέσσερα επιμέρους κτίρια, τα οποία οικοδομήθηκαν αντίστοιχα το 1939, 1972, 1976 και 1990. Καταβάλλεται μεγάλη προσπάθεια για την εξυπηρέτηση των ευπαθών ομάδων του πληθυσμού. Σε ειδική αίθουσα λειτουργεί το πρόγραμμα «Αρέβ» για άτομα με προβλήματα όρασης, προσφορά του ευεργέτη Ραλφ Εηρικιάν. Επίσης, για την κάλυψη κάθε ειδικού ενδιαφέροντος, υπάρχουν αίθουσες ρητορικής, μουσικολογίας, μουσικής λογοτεχνίας, βιβλιογραφίας και σπάνιων παλαιών εκδόσεων. Από τον περασμένο Ιούλιο, στο κτίριο Ταμανιάν λειτουργεί αναγνωστήριο με σύγχρονο εξοπλισμό. Μέσω του τμήματος διεθνούς βιβλιοθήκης διατίθενται στο κοινό έργα της ξένης γραμματείας, η απόκτηση των οποίων επιτυγχάνεται ως επί το πλείστον με κρατικές χορηγίες. Η αποκατάσταση του έντυπου υλικού -περισσότερα από 80 βιβλία το χρόνο, δηλαδή 45.000 σελίδες περίπου- πραγματοποιείται σε ειδικό τμήμα της βιβλιοθήκης. Γίνεται ανταλλαγή βιβλίων με περιφέρειες της χώρας, αλλά και με βιβλιοθήκες και ιδρύματα άλλων χωρών. Οι συνεργάτες μας επισκέπτονται διά-φορους νομούς της χώρας με «κινητή» βιβλιοθήκη, το επονομαζόμενο «Βιβλιολεωφορείο», δωρίζοντας βιβλία στις κατά τόπους βιβλιοθήκες και εκπαιδευτικά ιδρύματα και οργανώνοντας διαλέξεις και σεμινάρια για τους βιβλιοθηκονόμους κάθε περιοχής. Σε συνεργασία με την Εθνική Ακαδημία Επιστημών δημιουργούνται οι συλλογές «Αρμενικό βιβλίο 1801-1850», «Αρμενικό βιβλίο 1851-1900» και «Αρμενικό βιβλίο 1901-1920». Πρόκειται για ψηφιακά αρχεία, απ’ όπου θα μπορεί κανείς να βρει το κείμενο που τον ενδιαφέρει, με βάση τα στοιχεία του συγγραφέα, του τίτλου, του εκδότη, της χρονολογίας κ.ά., ύστερα να το μελετήσει και να το μεταφέρει στον προσωπικό του υπολογιστή. Εφόσον ο τελικός στόχος του «Χάι Κιρκ» είναι η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου αρχείου της αρμενικής γραμματείας, γίνεται συστηματική προσπάθεια ψηφιοποίησης όλων των σημαντικών έργων της πρώιμης λογοτεχνικής περιόδου, ακόμα και αυτών που βρίσκονται εκτός συνόρων. Σήμερα, ετοιμάζεται η συλλογή «Αρμενικός Τύπος» η οποία προβλέπεται να είναι σημαντικότατη πηγή πληροφοριών, καθώς ουσιαστικά θα αποτελεί μια ψηφιακή βιβλιοθήκη του αρμενικού περιοδικού τύπου. Αυτή τη στιγμή, βιβλιογραφείται η ημερήσια εφημερίδα «Αρέβ». Ακόμα, έχει δρομολογηθεί η δημιουργία θεματικών αρχείων, όπως, π.χ. η 400η επέτειος της αρμενικής τυπογραφίας και η 1500η επέτειος της δημιουργίας του αρμενικού αλφαβήτου. Σε εξέλιξη βρίσκεται η δημιουργία καταλόγου της αρμενικής γραμματείας. Οι βιβλιοθήκες αποτελούν τον καθρέφτη της κοινωνικής ζωής. Στο σημερινό παγκοσμιοποιημένο και εξελισσόμενο κόσμο, απαιτείται η εξασφάλιση της πρόσβασης στην ενημέρωση, μέσω προηγμένων τεχνολογιών, όπως και η δημιουργία νέων θεματικών ενοτήτων. Μεγάλο μέρος της ευθύνης για τα παραπάνω, πέφτει στους ώμους των υπεύθυνων βιβλιοθηκονόμων, άρα απαιτείται η εξειδίκευση και η συνεχής μετεκπαίδευσή τους, σε διακεκριμένες βιβλιοθήκες του εξωτερικού. Η βιβλιοθήκη είναι προσβάσιμη και διαδικτυακά, μέσω του ιστοτόπου (www.nla.am) αλλά και του facebook. Γίνεται τέλος προσπάθεια οργάνωσης και λειτουργίας του «Μουσείου Έντυπου Υλικού». Ελπίζουμε να τελέσουμε τα επίσημα εγκαίνιά του στα μέσα Δεκεμβρίου του 2013. Τι είδους συνεργασίες έχετε με άλλα αρμενικά και ξένα ιδρύματα; Συνεργαζόμαστε με 21 χώρες, 22 διεθνείς οργανισμούς που στεγάζονται στην Αρμενία και με όλες τις πρεσβείες στη χώρα. Πραγματοποιούμε ανταλλαγές υλικού και συνδιοργανώνουμε εκθέσεις και διάφορες άλλες εκδηλώσεις. Στη βιβλιοθήκη βρίσκεται το αναγνωστήριο του ΟΗΕ, όπου στεγάζονται οι εκδόσεις του Ευρωκοινοβουλίου, του ΝΑΤΟ και της Παγκόσμιας Τράπεζας. Διευρύνουμε συνεχώς το γεωγραφικό ορίζοντα των δραστηριοτήτων μας, συνεργαζόμενοι, εντός και εκτός συνόρων, με ιδρύματα τα οποία αναδεικνύουν τις αρμενικές πολιτιστικές αξίες και τη γραπτή κληρονομιά στο ευρύ -αρμενικό και μη- κοινό. Επίσης, είναι πολύ σημαντική η συνεργασία με το πρόγραμμα του Παναρμενικού Ταμείου «Δημιουργία Ψηφιακού Κέντρου και Δημοσίου Ηλεκτρονικού Αναγνωστηρίου στην Εθνική Βιβλιοθήκη» το οποίο μας έχει προσφέρει τις απαραίτητες γνώσεις για την ψηφιοποίηση του έντυπου υλικού της βιβλιοθήκης. Πρόσφατα, στα πλαίσια της συνεργασίας μας με τη Ρωσία, δωρήθηκαν στη βιβλιοθήκη περίπου 200 τίτλοι από το Κέντρο Επιστημών και Πολιτισμού της Ρωσίας. Ακόμα, με την ευκαιρία της 500ης επετείου της αρμενικής Τυπογραφίας, περισσότερα από 2000 βιβλία του πολιτιστικού κέντρου «Καφεστζιάν» δωρήθηκαν στη βιβλιοθήκη μετά το πέρας της έκθεσης. Με τις δωρεές των αμερικανο-αρμενίων ευεργετών Σετ και Αρσινέ Αρσενιάν ανακαινίσθηκε η αίθουσα ψηφιακής επεξεργασίας και το αναγνωστήριο βιβλιογραφικών δεδομένων. Έχουμε συνάψει συμφωνία συνεργασίας με τις Εθνικές Βιβλιοθήκες της Τσεχίας, της Ρωσίας και της ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν, το πανεπιστήμιο Χαϊγκαζιάν της Βηρυτού και τη Δημόσια Βιβλιοθήκη του Βερολίνου. Από το 2011 η Βιβλιοθήκη προσφέρει δωρεάν ασύρματο δίκτυο, έπειτα από σχετική συμφωνία με την εταιρεία UCOM. Έχετε συμπεριλάβει στις δραστηριότητές σας και εκδηλώσεις-εκθέσεις αφιερωμένες σε συγγραφείς. Κατά πόσο ανταποκρίνεται σε τέτοιες πρωτοβουλίες η κοινωνία; Η βιβλιοθήκη πραγματοποιεί περίπου ογδόντα εκδηλώσεις το χρόνο, αφιερώματα, διαλέξεις, εκθέσεις και συναντήσεις. Υπάρχει η απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή, ειδικά στο κτίριο Τουμανιάν, σε αίθουσες ελκυστικές προς τους αναγνώστες. Στις Εθνικές επετείους και σε άλλες ειδικές περιπτώσεις, διοργανώνουμε εκδηλώσεις και εκθέσεις ανάλογου περιεχομένου. Επίσης, διοργανώνονται εξαιρετικές ημερίδες σε συνεργασία με την Ένωση Συγγραφέων, διαφόρων κοινωνικών φορέων, αλλά και ατόμων. Το 2012, στα πλαίσια του εορτασμού της 500ης επετείου της αρμενικής Τυπογραφίας, συμμετείχαμε σε εκδηλώσεις εντός και εκτός συνόρων, στη Βενετία, στο Άμστερνταμ, στο Μάιντς, στη Σόφια, στο Λονδίνο, στο Παρίσι, στην Αγία Πετρούπολη και σε άλλες μεγάλες πόλεις της Ρωσίας, όπως και στο Σουσί στο Καραμπάχ, παρουσιάζοντας αντιπροσωπευτικά δείγματα από τις συλλογές της βιβλιοθήκης. Όλες έτυχαν μεγάλης ανταπόκρισης. Εκεί δημιουργήθηκαν επίσης και οι προϋποθέσεις για νέες συνεργασίες. Το 2012 πραγματοποιήθηκε το 2ο συνέδριο αρμενίων βιβλιοθηκονόμων, το οποίο θα διοργανώνεται εφεξής κάθε δύο χρόνια, τον Οκτώβριο. Η Βιβλιοθήκη έχει ευρύ εκδοτικό έργο. Εκτός από τις σχετικές εκδόσεις και μεταφράσεις για την αρμενική βιβλιογραφία και τα έργα της παγκόσμιας γραμματείας, από το 2004 εκδίδει το άλμπουμ «οι Θησαυροί της βιβλιοθήκης της Αρμενίας» και την εφημερίδα με τίτλο «Πνευματική Πατρίδα», η οποία αποστέλλεται σε όλη τη χώρα, αλλά και στις παροικίες. Η ηλεκτρονική μορφή της εφημερίδας είναι προσβάσιμη μέσω της ιστοσελίδας της Βιβλιοθήκης. Πώς διαβλέπετε το μέλλον της αρμενικής τυπογραφίας; Η αρμενική τυπογραφία είναι 500 ετών. Θεωρώ πως αυτό και μόνο υποδηλώνει ότι η τυπογραφία, όχι μόνο στην Αρμενία αλλά και στη διασπορά θα παραμείνει «ζωντανή». Στις μέρες μας έχει αλλάξει πια ο χάρτης της αρμενικής τυπογραφίας. Σε όλο τον κόσμο, όπου ζουν Αρμένιοι, καταρχήν κτίζουν σχολείο, κατόπιν εκκλησία και ακολούθως εκδίδονται εφημερίδες και βιβλία. Στον «πλούτο» που έχουν οι αυτοδημιούργητες αρμενικές παροικίες ανήκουν φυσικά και οι εκδόσεις και αποτελούν αναμφισβήτητα συστατικά της συλλογικής πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Στην ιστορία μας υπάρχουν καταγεγραμμένα, θλιβερά περιστατικά καταστροφής βιβλίων και αρχείων. Όμως και σήμερα πολλά από αυτά κινδυνεύουν να χαθούν. Είναι πιθανόν «θησαυροί» να εξαφανιστούν οριστικά, λόγω αδιαφορίας, ασυνέπειας και προχειρότητας. Το αρμενικό έντυπο, παλαιό και νέο, πρέπει να στεγαστεί στην πατρίδα και να αποτελέσει στα πλαίσια όλων των προαναφερθέντων, αναπόσπαστο και αδιαμφισβήτητο κομμάτι της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. |