Στην Αζνίβ Κασπαριάν

Τεύχος: Μάρτιος-Απρίλιος 2010

Η  Χίλντα Τσομπογιάν είναι πρόεδρος της “Ευρω-Αρμενικής Ομοσπονδίας για την Δικαιοσύνη και τη Δημοκρατία” (EAFJD), δηλαδή του γραφείου της Αρμενικής Εθνικής Επιτροπής για την Ευρώπη, με έδρα τις Βρυξέλλες.

Για μας, η α­πει­λή α­πέ­λα­σης α­πό έ­ναν τούρ­κο Πρω­θυ­πουρ­γό, ξυ­πνά την ο­δυ­νη­ρή α­νά­μνη­ση του ε­κτο­πι­σμού των γο­νέ­ων μας

Η α­να­γνώ­ρι­ση της Γε­νο­κτο­νί­ας από το Σου­η­δι­κό Κοι­νο­βού­λιο, κα­τά τη γνώ­μη σας, πώς μπο­ρεί να ε­πη­ρε­ά­σει άλ­λες ευ­ρω­πα­ϊ­κές χώ­ρες, οι ο­ποί­ες δεν έ­χουν α­να­γνω­ρί­σει τη Γε­νο­κτο­νί­α;

Βλέ­πω την α­να­γνώ­ρι­ση της Γε­νο­κτο­νί­ας ως μια δια­δι­κα­σί­α: πρέ­πει να γνω­ρί­ζου­με πώς ε­πι­τυγ­χά­νε­ται η α­να­γνώ­ρι­ση της Γε­νο­κτο­νί­ας στις πε­ρισ­σό­τε­ρες χώρες της Ευ­ρώ­πης αλ­λά και αλ­λού. Πρό­κει­ται για αί­τη­μα που προ­έρ­χε­ται α­πό την κοι­νω­νί­α των πο­λι­τών της κά­θε χώ­ρας, που υ­πο­βάλ­λε­ται συ­νή­θως α­πό πο­λίτες αρ­με­νι­κής κα­τα­γω­γής. Και, συ­νή­θως, η ε­κά­στο­τε  πο­λι­τι­κή τά­ξη του τό­που αντα­πο­κρί­νε­ται στο αί­τη­μα,  ως θέ­μα αν­θρω­πί­νων δι­καιω­μά­των και δι­καιο­σύνης. Πρό­κει­ται πά­ντο­τε για μί­α κί­νη­ση που ξε­κι­νά α­πό τον λα­ό και α­νε­βαί­νει προς τα πά­νω. Η α­να­γνώ­ρι­ση δεν υ­πήρ­ξε πο­τέ καρ­πός  συμ­φερό­ντων ε­νός κρά­τους που έ­φε­ρε και υ­πέ­βα­λε το θέ­μα στο κοι­νο­βού­λιο. Ού­τε υπήρ­ξε πο­τέ δώ­ρο του πο­λι­τι­κού κό­σμου κά­ποιας χώ­ρας. Εί­ναι πά­ντο­τε α­πο­τέ­λεσμα σκλη­ρής δου­λειάς, κα­θώς, προ­σκρού­ο­ντας, κά­θε φο­ρά, στον αρ­νη­τι­σμό της Τουρ­κί­ας, που ε­κτο­ξεύ­ει α­πει­λές κα­τά των οι­κο­νο­μι­κών και πο­λι­τι­κών συμ­φε­ρό­ντων της συ­γκε­κρι­μέ­νης χώ­ρας, το θέ­μα μπαί­νει στο παι­χνί­δι του συ­σχε­τι­σμού  δυ­νά­με­ων.

Η α­να­γνώ­ρι­ση της Σου­η­δί­ας ή­ταν μια μα­κρά δια­δι­κα­σί­α. Συ­νε­πώς, ναι, μπο­ρεί να πει κα­νείς ό­τι μπο­ρεί  να ε­πη­ρε­ά­σει και άλ­λες χώ­ρες, ε­άν κα­τα­στεί πα­ράδειγ­μα σο­βα­ρής πο­λι­τι­κής δου­λειάς που γί­νε­ται με δια­κρι­τι­κό­τη­τα και υ­πομο­νή.

Ό­σον α­φο­ρά στους άλ­λους χρι­στια­νι­κούς λα­ούς (Πό­ντιοι, Ασ­σύ­ριοι), που γνώρι­σαν κι αυ­τοί τις θη­ριω­δί­ες της Ο­θω­μα­νι­κής Αυ­το­κρα­το­ρί­ας και των Νε­ό­τουρ­κων, τι ση­μαί­νει γι’αυ­τούς η α­να­γνώ­ρι­ση της Γε­νο­κτο­νί­ας α­πό το σου­η­δικό κοι­νο­βού­λιο;

Η ε­ξό­ντω­ση των Ασ­συ­ρο-Χαλ­δέ­ων και των Ελ­λή­νων του Πό­ντου πε­ρι­λαμ­βά­νε­ται στις ξε­χα­σμέ­νες γε­νο­κτο­νί­ες του 20ου αιώ­να και η α­να­γνώ­ρι­σή τους σή­με­ρα, φέρ­νει στο φως το βα­θύ­τα­τα γε­νο­κτο­νι­κό χα­ρα­κτή­ρα του τουρ­κι­κού κρά­τους, α­πό την Ο­θω­μα­νι­κή Αυ­το­κρα­το­ρί­α ως την Δη­μο­κρα­τί­α. Προκα­λεί α­να­κού­φι­ση στους Ασ­συ­ρο-Χαλ­δαί­ους και τους Πο­ντί­ους το γε­γο­νός ότι η ι­στο­ρι­κή α­λή­θεια βγαί­νει ε­πί τέ­λους στο φως. Πρό­κει­ται, ε­πί­σης, για μια με­γά­λη πρε­μιέ­ρα συ­νερ­γα­σί­ας και  αλ­λη­λεγ­γύ­ης με­τα­ξύ των  λα­ών – θυ­μά­των της γε­νο­κτο­νί­ας. Εί­ναι αυ­τό που ο συγ­γρα­φέ­ας Μπερ­νάρ Αν­ρί Λε­βύ α­πο­κα­λεί «αλ­λη­λεγ­γύ­η των ναυα­γών».

Η α­να­γνώ­ρι­ση αυ­τή συ­μπλη­ρώ­νει την ι­στο­ρι­κή ει­κό­να και κα­θι­στά βα­ρύ­τε­ρη την ευ­θύ­νη του τουρ­κι­κού κρά­τους στην  υ­πό­θε­ση της ε­ξό­ντω­σης των μη τουρκι­κών λα­ών της πε­ριο­χής. Δεν μπο­ρεί πλέ­ον να λέ­γε­ται ό­τι η γε­νο­κτο­νί­α των Αρ­με­νί­ων ή­ταν έ­να με­μο­νω­μέ­νο γε­γο­νός,  χρη­σι­μο­ποιώ­ντας το ψευ­δές ε­πί­σημο  τουρ­κι­κό ε­πι­χεί­ρη­μα ό­τι οι Αρ­μέ­νιοι ή­ταν ά­ξιοι ε­κτο­πι­σμού κα­θώς εί­χαν συ­νερ­γα­στεί με τους ε­χθρούς.

Οι τε­λευ­ταί­ες δη­λώ­σεις του Ερ­ντο­γάν, ό­τι θα α­πε­λά­σει τους Αρ­με­νί­ους α­πό την Τουρ­κί­α, πώς μπο­ρούν να  ε­πη­ρε­ά­σουν τη δια­δι­κα­σί­α έ­ντα­ξης της Τουρ­κίας στην Ε.Ε. Νο­μί­ζε­τε ό­τι η αρ­με­νι­κή δια­σπο­ρά θα πρέ­πει να α­ντι­δρά­σει στις δη­λώ­σεις αυ­τές;

Η έ­ντα­ξη της Τουρ­κί­ας στην Ευ­ρώ­πη, αυ­τή τη στιγμή, χω­λαί­νει λό­γω της άρ­νη­σης της χώ­ρας αυ­τής να σε­βα­στεί τις πο­λιτι­κές της δε­σμεύ­σεις. Η Ευ­ρω­πα­ϊ­κή Έ­νω­ση αρ­νεί­ται πά­ντο­τε να  α­ντι­με­τω­πίσει το ρα­τσι­στι­κό, υ­πε­ρε­θνι­κι­στι­κό χα­ρα­κτή­ρα των δια­κρί­σε­ων της τουρ­κικής κοι­νω­νί­ας, ό­πως θα έ­κα­νε με ο­ποια­δή­πο­τε άλ­λη υ­πο­ψή­φια χώ­ρα. Δια­τη­ρεί πά­ντο­τε την προ­ο­πτι­κή να την αλ­λά­ξει με­τά την εν­σω­μά­τω­ση. Νο­μί­ζω ό­τι η Ευρώ­πη σφάλ­λει α­να­βάλ­λο­ντας για αρ­γό­τε­ρα αυ­τό που εί­ναι α­νί­κα­νη να κά­νει τώρα, ε­νώ, η Τουρ­κί­α, ό­λο και πιο ξε­κά­θα­ρα, ε­πι­δει­κνύ­ει το αλη­θι­νό της πρό­σω­πο. Ο λό­γος του Ερ­ντο­γάν, που α­πευ­θυ­νό­ταν στις τουρ­κι­κές κοι­νό­τη­τες της Ευ­ρώ­πης, λέ­ει  πολ­λά ως προς την ε­πι­θε­τι­κό­τη­τα με την ο­ποί­α η χώ­ρα αυ­τή χρη­σι­μο­ποιεί τους με­τα­νά­στες της, ε­πι­βάλ­λο­ντας τα δι­κά της συμ­φέ­ρο­ντα και το δι­κό της ε­θνι­κι­στι­κό μο­ντέ­λο, πε­ρι­φρο­νώ­ντας τις ευ­ρω­πα­ϊ­κές α­ξί­ες.

Για μας, η α­πει­λή α­πέ­λα­σης α­πό έ­ναν Τούρ­κο πρω­θυ­πουρ­γό, ξυ­πνά την ο­δυ­νη­ρή  α­νά­μνη­ση του ε­κτο­πι­σμού των γο­νέ­ων μας, και εί­ναι λυ­πη­ρό το γε­γο­νός ό­τι αυ­τή η δή­λω­ση , α­ντά­ξια της γλώσ­σας των να­ζί, δεν κα­τα­δι­κά­στη­κε ο­μό­φω­να, ως ό­φει­λε, α­πό τους ευ­ρω­παί­ους η­γέ­τες,  πα­ρά μό­νον για να πουν ό­τι τέ­τοιες δηλώ­σεις δεν διευ­κο­λύ­νουν την έ­ντα­ξη!

Σή­με­ρα, α­πέ­να­ντι στα μέ­σα που θέ­τει το τουρ­κι­κό κρά­τος στην υ­πη­ρε­σί­α του αρ­νη­τι­σμού, χρειά­ζε­ται, α­σφα­λώς, μια ι­σχυ­ρή α­ντί­δρα­ση α­πό την  πλευ­ρά της δια­σπο­ράς, αλ­λά τού­το δεν αρ­κεί. Πρέ­πει να ε­πα­νε­ξε­τά­σου­με τις στρα­τη­γι­κές του Αρ­με­νι­κού Ζη­τή­μα­τος.

Πώς βλέ­πε­τε το «ευ­ρω­πα­ϊ­κό πρό­σω­πο» της Τουρ­κί­ας, λαμ­βά­νο­ντας υ­πό­ψη τη στά­ση της ως προς το Αρ­με­νι­κό Ζή­τη­μα;

Η ευ­ρω­πα­ϊ­κή μορ­φή της Τουρ­κί­ας υ­πάρ­χει α­πό τα τέ­λη του 19ου αιώ­να. Κα­ταρ­χήν με τη μορ­φή των Νε­ό­τουρ­κων, που κή­ρυ­ξαν τον πό­λε­μο κα­τά του αυ­ταρ­χι­σμού του Σουλ­τά­νου, ε­παγ­γέλ­θη­καν τον εκ­συγ­χρο­νι­σμό της Αυ­το­κρα­το­ρί­ας και τις αρ­χές της ι­σό­τη­τας και της α­δελ­φο­σύ­νης με­τα­ξύ των πο­λι­τών. Ω­στό­σο, οι ι­δέ­ες αυ­τές, που ήρ­θαν δα­νει­κές α­πό τη δύ­ση μα­ζί με τον εκσυγ­χρο­νι­σμό, κα­τα­πο­ντί­στη­καν με την Γε­νο­κτο­νί­α. Η δεύ­τε­ρη φά­ση του εκ­συγχρο­νι­σμού της χώ­ρας προς μί­α ευ­ρω­πα­ϊ­κή κα­τεύ­θυν­ση,  που πραγ­μα­το­ποι­ή­θηκε α­πό τον Μου­στα­φά Κε­μάλ,  πα­ρή­γα­γε έ­να αυ­ταρ­χι­κό κα­θε­στώς, τύ­που Μου­σολί­νι, το ο­ποί­ο ι­σχύ­ει μέ­χρι σή­με­ρα. Το κο­σμι­κό κρά­τος, που δα­νεί­στη­καν α­πό τη Γαλ­λί­α, ό­πως και άλ­λες δη­μο­κρα­τι­κές πρό­ο­δοι που ση­μειώ­θη­καν στη Δύ­ση, με­τα­τρά­πη­καν σε πα­ρω­δί­α στην Τουρ­κί­α, κα­θώς πα­ρε­κτρά­πη­κε για να υ­πο­στη­ρίξει μί­α μο­να­δι­κή θρη­σκεί­α, το Σου­νι­τι­κό Ι­σλάμ, χω­ρίς να εγ­γυά­ται τη λα­τρεί­α ό­λων των άλ­λων θρη­σκειών, πε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νων και των άλ­λων πτε­ρύ­γων του Ι­σλάμ.

Η τουρ­κι­κή πο­λι­τι­κή έ­να­ντι του αρ­με­νι­κού ζη­τή­μα­τος εκ­πο­ρεύ­ε­ται α­πό έ­ναν α­κραί­ο ε­θνι­κι­σμό, χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό των ο­λο­κλη­ρω­τι­κών κα­θε­στώ­των. Η διεθνής πί­ε­ση που α­σκή­θη­κε στο πλαί­σιο της δια­δι­κα­σί­ας έ­ντα­ξης στην Ευ­ρώ­πη, ε­πέ­τρε­ψε κά­ποια α­νοίγ­μα­τα, κά­ποιες εκ­δη­λώ­σεις ε­λευ­θε­ρί­ας έκ­φρα­σης στους κόλ­πους της κοι­νω­νί­ας των πο­λι­τών, που πα­ρα­μέ­νουν, ω­στό­σο, ε­ξαι­ρε­τι­κά ο­λι­γά­ριθ­μα. Οι προ­σπά­θειες κά­ποιων Τούρ­κων δια­νο­ου­μέ­νων να εκ­συγ­χρο­νίσουν την πο­λι­τι­κή σκέ­ψη στην Τουρ­κί­α, εί­ναι α­σφα­λώς α­ξιέ­παι­νες, εί­ναι πατριώ­τες που θέ­λουν να βγά­λουν τη χώ­ρα τους α­πό το α­διέ­ξο­δο στο ο­ποί­ο πε­ριέ­πε­σε με τη Γε­νο­κτο­νί­α και τον αρ­νη­τι­σμό. Τέ­λος, δε πρέ­πει να ξε­χνού­με ό­τι η τουρ­κι­κή κοι­νω­νί­α των πο­λι­τών, δεν εί­ναι ευ­ρω­πα­ϊ­κή, πέ­ραν μιας δυ­τι­κοποι­η­μέ­νης ε­λίτ, που υ­πήρ­χε α­νέ­κα­θεν σε πε­ρι­θω­ρια­κή κα­τά­στα­ση.

Ε­άν κά­πο­τε η Τουρ­κί­α κα­τα­στεί μέ­λος της Ε­Ε, με ποιό τρό­πο αυ­τό θα ε­πη­ρε­άσει τις σχέ­σεις Αρ­με­νί­ας – Τουρ­κί­ας;

Ε­άν η Τουρ­κί­α ε­ντα­χθεί στην Ευ­ρώ­πη χω­ρίς ν’αλ­λά­ξει το πο­λι­τι­κό της δόγ­μα της υ­πε­ρο­χής της τουρ­κι­κής φυ­λής, χω­ρίς να πα­ραι­τεί­ται α­πό την ε­πι­δί­ωξή της να κα­θυ­πο­τά­ξει άλ­λους λα­ούς στους δι­κούς της α­νώ­τε­ρους σχε­δια­σμούς, τό­τε η βιω­σι­μό­τη­τα του αρ­με­νι­κού κρά­τους θα α­πει­λη­θεί σο­βα­ρά. Και προς το πα­ρόν, του­λά­χι­στον, αυ­τή η αλ­λα­γή δεν έ­χει συμ­βεί στην τουρ­κι­κή πο­λι­τική σκέ­ψη. Ε­πί του πα­ρό­ντος, η ό­λη συ­ζή­τη­ση των Τούρ­κων η­γε­τών για κα­θιέ­ρωση σχέ­σε­ων κα­λής γει­το­νί­ας με την Αρ­με­νί­α, δεν  βα­σί­ζε­ται σε καμ­μί­α αλ­λα­γή ή αμ­φι­σβή­τη­ση αυ­τού του σκε­πτι­κού. Εί­ναι προ­φα­νές ό­τι η Τουρ­κί­α δε θε­ω­ρεί την Αρ­με­νί­α ως μί­α χώ­ρα ε­ταί­ρο, αλ­λά ως ό­μη­ρο που στραγ­γα­λί­ζει στην πράξη και α­πο­πει­ρά­ται να α­πο­μο­νώ­σει πο­λι­τι­κά και οι­κο­νο­μι­κά.

Ε­άν η Ευ­ρώ­πη μπο­ρού­σε ν’αλ­λά­ξει αυ­τήν την Τουρ­κί­α, θα προ­σέ­φε­ρε μί­α πολύ­τι­μη υ­πη­ρε­σί­α στην ει­ρή­νη και την α­σφά­λεια της πε­ριο­χής. Ω­στό­σο, ως προσε­κτι­κός πα­ρα­τη­ρη­τής της ε­ξέ­λι­ξης της οι­κο­δό­μη­σης της Ευ­ρώ­πης, δια­πι­στώνω ό­τι η Ευ­ρώ­πη  πέ­ρα­σε α­πό τέ­τοιες πο­λι­τι­σμι­κές, κοι­νω­νι­κές και πο­λι­τικές κρί­σεις ώ­στε δεν έ­χει την πο­λι­τι­κή ι­κα­νό­τη­τα ν’αλ­λά­ξει σε βά­θος μια χώ­ρα μ’έ­ναν ε­πι­θε­τι­κό ε­θνι­κι­σμό, 75 ε­κα­τομ­μυ­ρί­ων κα­τοί­κων, που έ­κτι­σε την ταυ­τό­τη­τά της πά­νω στο πτώ­μα ε­νός άλ­λου λα­ού.

Η δια­δι­κα­σί­α έ­ντα­ξης προ­σφέ­ρει στην Τουρ­κί­α οι­κο­νο­μι­κή ι­σχύ, ι­κα­νή να ενι­σχύ­σει α­κό­μη πε­ρισ­σό­τε­ρο αυ­τόν τον ε­θνι­κι­σμό, που συ­νι­στά πραγ­μα­τι­κό κίν­δυ­νο για την μελ­λο­ντι­κή α­σφά­λεια της Αρ­με­νί­ας.