|
Στον Χαρουτιούν Σπαρταλιάν
Τεύχος: Oκτώβριος - Δεκέμβριος 2009
Ο Χρατς Τατεβοσιάν, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος Τασνακτσουτιούν στην Αρμενία, βρέθηκε στην Ελλάδα ως κεντρικός ομιλητής εκδήλωσης που ήταν αφιερωμένη στα 119 χρόνια από την ίδρυση του κόμματος. Τα «Αρμενικά» συναντήθηκαν μαζί του και συζήτησαν για το θέμα των ημερών, την υπογραφή των πρωτοκόλλων για το άνοιγμα των συνόρων και την καθιέρωση διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Αρμενίας και Τουρκίας. Να υπενθυμίσουμε ότι το Τασνακτσουτιούν αποχώρησε από τον κυβερνητικό συνασπισμό, γιατί διαφωνούσε με το περιεχόμενο της συμφωνίας που υπογράφτηκε με την Τουρκία.
Δηλαδή εμείς θα παζαρέψουμε με τον ίδιο μας τον εαυτό;
Ποια συγκεκριμένα οφέλη αποκομίζει η αρμενική πλευρά απο τη διαδικασία των διαπραγματεύσεων Αρμενίας- Τουρκίας;
Δεν αποκομίζει τίποτα απολύτως.
Δηλαδή πιστεύετε ότι δεν έχουμε κανένα όφελος;
Στην πραγματικότητα το υπάρχον πρόγραμμα είναι αυτή η διαδικασία που άρει τον αποκλεισμό των συνόρων, το οποίο βεβαίως είναι καλό και επιθυμητό, αλλά με τι αντάλλαγμα; Εάν πρόκειται να πραγματοποιηθεί με παραχωρήσεις σε ζωτικά εθνικά θέματα, είναι εντελώς απαράδεκτο.
Όσων αφορά το θέμα του Καραμπάχ, οι τελευταίες δηλώσεις των τούρκων αξιωματούχων (Ερντογάν - Γκιουλ) εξυπηρετούν το θέμα της «εσωτερικής κατανάλωσης», ή είναι σαφείς πολιτικές θέσεις της χώρας;
Είναι σίγουρα απόρροια σαφέστατων πολιτικών θέσεων της χώρας. Δεν υπάρχει λόγος να οδηγηθούμε σε λάθος συμπεράσματα, ως προς το σημείο αυτό. Αλλωστε, όχι μόνο οι επίσημες δηλώσεις αλλά κι όλα τα βήματα που έχει κάνει η Τουρκία, υποδηλώνουν ότι προσβλέπει στο να πραγματοποιηθεί η άρση του αποκλεισμού των συνόρων στο τμήμα Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν, εις βάρος των ζωτικών συμφερόντων του αρμενικού λαού. Δηλαδή η διευθέτηση του ζητήματος του Καραμπάχ να γίνει με γνώμονα τα συμφέροντα του Αζερμπαϊτζάν. Μπορώ να προσθέσω ακόμα, ότι κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων μηνών στο Τουρκικό Κοινοβούλιο, καθώς επίσης και σε όλους τους κρατικούς φορείς, όλοι επικεντρώνονται στο ρόλο της Τουρκίας στο θέμα του Ναγκόρνο Καραμπάχ, κάτι που αποδεικνύει περίτρανα ότι η Τουρκία έχει λάβει όλα όσα διεκδικούσε η ίδια, και τώρα έχει πρόθεση να συνδράμει στην επίλυση των προβλημάτων του « μικρότερου αδερφού» της. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο συνδέει τα δύο ζητήματα. Ανεξάρτητα από το γεγονός ότι ακόμη και οι πρόεδροι του OΑΣΕ και του Mινσκ βεβαιώνουν, ότι αυτά τα ζητήματα προχωρούν παράλληλα, η Τουρκία κάνει ότι είναι δυνατόν ώστε στην ουσία οι δυο διαδικασίες να συγχρονιστούν. Χρησιμοποιεί δηλαδή το θέμα της αναγνώρισης ως εργαλείο, συνδέοντάς το με το άνοιγμα συγκεκριμένα αυτού του σημείου των συνόρων. Οι άνθρωποι δηλώνουν ρητά και σε όλα τα επίπεδα, ότι κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει μόνο αν υπάρξουν ουσιαστικές μετατροπές στις σχέσεις μας με το Αζερμπαϊτζάν. Έχουν φυσικά υπ’ όψιν ότι ο αρμενικός στρατός θα πρέπει πρώτα απ’ όλα να μείνει εκτός της ζώνης των εχθροπραξιών.
Τι επιπτώσεις μπορεί να έχουν κατά τη γνώμη σας τα γνωστά «πρωτόκολλα», στις προσπάθειες αναγνώρισης της γενοκτονίας που διενεργεί το Τασνακτσουτιούν στη διασπορά;
Απολύτως αρνητικές. Σας το λέω με πόνο ψυχής. Ήδη από το 1915, κοντεύουμε τα 95 χρόνια, που για κάθε μια μέρα που η γενοκτονία δεν έχει αναγνωριστεί, αποτελεί το μεγαλύτερο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Κι αυτό δεν το λέμε μόνο εμείς. Όλος ο πολιτισμένος κόσμος επιβεβαιώνει, ότι η γενοκτονία είναι το ειδεχθέστερο έγκλημα κατά των ανθρώπων. Κι αν κάποιοι μπορούν να το μετατρέψουν σε αντικείμενο εκμετάλλευσης, εγώ δεν μπορώ να το καταλάβω στη δικιά μας περίπτωση. Δηλαδή εμείς θα παζαρέψουμε τον ίδιο μας τον εαυτό; Λυπάμαι, όμως αυτό δεν μπορεί να γίνει. Όντως η τουρκική πολιτική έχει καταφέρει να δημιουργήσει μια πολύ επικίνδυνη κατάσταση, υπό την έννοια ότι μπορεί να δημιουργήσει ένα πλήγμα στη διασπορά, στην Αρμενία, ακόμη στις σχέσεις μεταξύ τους, πράγμα που είναι άκρως επικίνδυνο, επειδή υπό τις σημερινές πολύπλοκες συνθήκες, η μόνη σημαντική προϋπόθεση για να μπορέσουμε αντισταθούμε και να προσεγγίσουμε στους στόχους μας κατά το καλύτερο δυνατόν, είναι η διαφύλαξη της ενότητας μεταξύ μας πάση θυσία. Όσο δύσκολο κι αν είναι αυτό, εγώ πιστεύω οτι είναι εφικτό, κι οτι μπορούμε στην προσπάθειά μας αυτή, ακόμα και ν’ αναβαθμίσουμε την ποιότητα αυτής της ενότητας. Αυτό βέβαια, θα είναι μια βαριά πρόκληση για εμάς διότι οι δυσκολίες είναι πολλές. Εν τέλει, όλα αυτά, δεν μπορεί να μην επηρεάσουν τις απόψεις των ανθρώπων για τα πράγματα. Θα σας πω ακόμα, ότι οι ανησυχίες της διασποράς δεν είναι καθόλου συναισθηματικής υφής. Πρόκειται για πολύ πιο αληθινούς κινδύνους και απειλές που φυσικά αφορούν πρωτίστως την Αρμενία και το Καραμπάχ. Είναι αποτέλεσμα επιπόλαιας και ανώριμης ερμηνείας του θέματος η άποψη αυτή, κάτι που δείχνει ότι τα άτομα που την εκφέρουν δεν είναι σε θέση να φανταστούν τις βαθύτερες πτυχές των φαινομένων αυτών. Επομένως λοιπόν, οι ανησυχίες αυτές σαφώς και υπάρχουν αλλά εμείς πρέπει οπωσδήποτε να βρούμε τον τρόπο, και ιδιαίτερα το Τασνακτσουτιούν, να συνεχίσει να φέρνει εις πέρας ό,τι εξαρτάται από αυτό, ούτως ώστε να διαφυλαχθεί με κάθε τρόπο η εθνική ομοψυχία. Είναι πιθανόν να χρειαστεί να υιοθετήσει μια ευρεία σύμπνοια με σκοπό την επίλυση αυτού του προβλήματος. Εν τέλει, γύρω από τι είναι επικεντρωμένη αυτή η ευρεία σύμπνοια; Εμείς στην Αρμενία έχουμε πολλά να πράξουμε, ώστε αυτή η προσπάθεια διατήρησης της ενότητας να μην γίνει εις βάρος των αδιαμφισβήτητων εθνικών μας αξιών.
Θεωρείτε ότι η υπογραφή των πρωτοκόλλων και το άνοιγμα των συνόρων είναι μια πραγματικότητα; Ποια μέτρα θα λάβει η αντιπολίτευση στην Αρμενία ως προς αυτή την κατεύθυνση;
Σε σχέση με το ζήτημα των συνόρων, η οργάνωση μας συμφωνεί, όπως και πάνω από το ήμισυ του λαού μας δείχνει να συμφωνεί, διότι γενικώς δεν δικαιολογείται να έχουμε κλειστά σύνορα. Δεν δικαιολογείται ακόμη κι αν υπάρχει διακοπή των σχέσεων από την πλευρά της Τουρκίας. Είμαστε δε πεπεισμένοι ότι το άνοιγμα των συνόρων και η θέσπιση διπλωματικών σχέσεων αποτελούν μεγάλες παραχωρήσεις προς την Τουρκία. Παρόλα αυτά είναι δυνατόν να γίνει αυτό το βήμα, πρέπει να γίνει, είναι απαραίτητο και το θεωρώ και δικαιολογημένο. Θα αναφέρω ότι υπάρχουν στην Αρμενία κοινωνιολογικές δημοσκοπήσεις, οι οποίες δείχνουν ότι πλέον του 41% του πληθυσμού της Αρμενίας είναι κάθετα αντίθετοι στο άνοιγμα των συνόρων. Σύμφωνα δε με μια άλλη δημοσκόπηση, που έχει γίνει μέσω της ιστοσελίδας του ραδιοσταθμού «Αζαντουτιούν», το 63% τίθεται κατά του ανοίγματος των συνόρων. Βάσει των ερωτήσεων της Αρμενικής Κοινωνιολογικής Ένωσης, το 63% επιμένει ότι οι διαπραγματεύσεις με την Τουρκία δεν πρέπει να συνεχιστούν. Παρόλα αυτά, εμείς πιστεύουμε ότι το άνοιγμα των συνόρων και η θέσπιση διπλωματικών σχέσεων με την Τουρκία είναι απαραίτητη. Γνωρίζουμε ακόμη, ότι σε επίπεδο τοπικής αλλά και διεθνούς πολιτικής, πραγματοποιούνται συγκεκριμένες μεγάλες και σύνθετες αλλαγές... Ως προς αυτά, φυσικά εμείς θεωρούμε ότι δεν ορίζουμε αυτές τις εξελίξεις, ούτε κι έχουμε λόγο να τις παρακωλύουμε. Το πρόβλημά μας είναι όλα αυτά τα αντεθνικά και ολέθρια σημεία που υπάρχουν σε αυτά τα πρωτόκολλα, πρέπει να ακυρωθούν. Και σκοπεύουμε να κάνουμε τα πάντα, ώστε αυτά τα πρωτόκολλα να αποτύχουν. Δηλαδή το Συνταγματικό Δικαστήριο της Αρμενίας να μην δώσει θετική απόφαση, σύμφωνα με το Αρμενικό Σύνταγμα, για το σκέλος της συμφωνίας που αφορά την αρμενική πλευρά. Σε τέτοια περίπτωση, το ζήτημα δεν μπορεί να προχωρήσει προς εξέταση στο Κοινοβούλιο. Το άλλο σκέλος των προσπαθειών μας θα πρέπει να είναι οι εργασίες της Βουλής, όπου και πάλι θα κάνουμε ότι είναι δυνατόν ώστε να μην επικυρωθούν τα πρωτόκολλα αυτά, τουλάχιστον όχι στη μορφή με την οποία έχουν παρουσιαστεί.
Αν παρόλα αυτά, προσφύγουν σε μέσα πολύ δυναμικά που θα έχουν μεγάλη απήχηση στον κόσμο, εγώ είμαι πεπεισμένος, ότι αν συμβεί αυτό, ο μόνος τρόπος αντίδρασης είναι η αλλαγή ηγεσίας. Άλλη εναλλακτική δεν υπάρχει. Εμείς σήμερα προσπαθούμε με όλα τα συνταγματικά και πολιτισμένα μέσα, με πολιτικά μέσα σταδιακά κλιμακούμενα, οργανώνοντας τη σύμφωνη γνώμη του κοινού και δημιουργώντας εθνικό μέτωπο, λαμβάνοντας υπ’ όψιν όλα τα σημεία, να καταφέρουμε την επίλυση του θέματος. Αν όλα τα παραπάνω δεν φέρουν το ποθητό αποτέλεσμα, τότε θα προβούμε, με κάθε τίμημα, σε αλλαγή ηγεσίας. Διότι στην Αρμενία θα πρέπει να βρίσκεται στην ηγεσία, εκείνη η πολιτική δύναμη, η οποία θα είναι ικανή να αντισταθεί στις διεθνείς πιέσεις και θα μπορέσει να αρνηθεί τα πρωτόκολλα.
Γενικότερα μέσα στη διασπορά υπάρχουν άτομα που μιλούν για προδοσία. Το είδαμε και στις διαδηλώσεις πάνω σε πανώ. Ποια η γνώμη σας για αυτό το θέμα;
Σήμερα αυτή η άποψη, νομίζω ότι δεν είναι ακόμη πλήρως θεμελιωμένη. Αναμφισβήτητα έχει κάποια βάση. Υπάρχουν προϋποθέσεις που γεννούν συναισθήματα αγανάκτησης και θυμού, αλλά εμείς δεν σπεύδουμε να χαρακτηρίσουμε το γεγονός ως προδοσία. Μέχρι να φτάσουμε σε έναν τελικό τέτοιο χαρακτηρισμό, εμείς πράττουμε τα πάντα προκειμένου να αφυπνιστεί η ηγεσία της χώρας. Είτε το ομολογούν, είτε όχι, εμείς ξέρουμε ότι βρίσκεται υπό το βάρος σοβαρότατων πιέσεων.
Πώς φαντάζεστε το «αύριο» των αρμενοτουρκικών σχέσεων; Μπορούν να αναπτυχθούν φυσιολογικές σχέσεις μεταξύ δύο γειτονικών χωρών, όταν τα θέματα του παρελθόντος δεν έχουν επιλυθεί;
Όχι! Για αυτό το ζήτημα λυπάμαι αλλά είμαι πολύ επιφυλακτικός και απαισιόδοξος, διότι υπάρχουν σοβαρότατοι λόγοι. Αν η γειτονική μας χώρα, δεν βρίσκει μέσα της τη δύναμη να ομολογήσει ότι αυτό το έγκλημα, η γενοκτονία, έλαβε χώρα, τότε ποια είναι η εγγύηση ότι αύριο ή μεθαύριο δεν θα επαναλάβει τέτοιες συμπεριφορές ως προς την Αρμενία. Υπάρχουν πολλοί που υποστηρίζουν ότι αν οι Η.Π.Α., η Ρωσία, ή η Ε.Ε. είναι οι εγγυητές της συνέχισης αυτών των διεργασιών, πράγμα που αποτελεί ισχυρό και σημαντικό όρο, τότε λοιπόν δεν θα πρέπει να υπάρχουν πολλοί λόγοι ανησυχίας για το μέλλον. Κι αυτά όμως δεν αποτελούν ικανοποιητικά στοιχεία και δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως βάση για να σβήσουν τις ανησυχίες μας. Σήμερα, εμείς βλέπουμε καθαρά ότι η Τουρκία μιλά με την Αρμενία με μια σκληρή γλώσσα απειλών και πιέσεων. Αν εμείς αψηφήσουμε το γεγονός ότι επιλύει τα διάφορα ζητήματα με τέτοιες μεθοδεύσεις, ουσιαστικά την ενθαρρύνουμε.. Και δεδομένου τούτου, εμείς πρέπει να διασφαλίσουμε τον τρόπο με τον οποίο θα συνεχιστούν οι διαδικασίες. Σήμερα βέβαια στο Τουρκικό Κοινοβούλιο δεν υπάρχει κανείς που να υποστηρίζει ότι αυτές οι διαδικασίες δεν πρέπει να συνδεθούν με το θέμα του Καραμπάχ. Όλοι, ομόφωνα υποστηρίζουν ότι μέχρι ο αρμενικός στρατός να αποχωρήσει από την αμυντική ζώνη, από τα «κατεχόμενα εδάφη» όπως τα ονομάζουν αυτοί, αυτά τα πρωτόκολλα δεν μπορούν να επικυρωθούν. Από το 1993 μέχρι σήμερα συνεχίζεται ο εδαφικός αποκλεισμός της Αρμενίας. Ακόμη και μετά το σεισμό, είχαν γίνει κάποιες διενέργειες, όταν είχε απαγορευτεί μέχρι και η εναέρια επικοινωνία. Η εχθρική πολιτική αυτή της χώρας ως προς την Αρμενία, υφίσταται ακόμη και σήμερα. Δεν υπάρχει κανένα παράδειγμα που να υποδηλώνει ότι κάτι έχει αλλάξει. Επιπλέον μόνο οι ανησυχίες αυξάνονται, διότι σε τελική ανάλυση το παντουρανικό σχέδιο, όσο κι αν ξενίζει πολλούς και φαίνεται σαν κάτι ακαθόριστο και φανταστικό, είναι σαφές πλέον ότι η Τουρκία δεν έχει αποποιηθεί ποτέ και σε καμιά περίπτωση αυτό της το σχέδιο. Οποιαδήποτε περίοδο, ακόμη και στις περιόδους εκείνες που δεν είχε τα μέσα για να εξομαλύνει την πορεία αυτού του σχεδίου, ακόμη και στα 70 χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης μέχρι και την κατάρρευσή της, δεν έπαψε ποτέ να το υποστηρίζει. Μέχρι της αρχές του ‘90, πληθυσμοί Αζέρων και Τούρκων μετατοπίζονταν κατά μήκος των συνόρων Αρμενίας - Τουρκίας βάση οργανωμένου σχεδίου. Γνωρίζουμε λοιπόν, ότι δεν έχουν απαρνηθεί το σχέδιο τους αυτό. Απόδειξη ότι τον περασμένο Οκτώβρη στη Σύνοδο των τουρκικών κρατών με τη συμμετοχή των 4 προέδρων, ο Αλίεφ ενώπιον όλων των επισήμων δήλωσε ξεκάθαρα, ότι το Σιουνίκ ή το Ζανκεζούρ παραμένουν τα μόνα εμπόδια στην ένωση των πληθυσμών των τουρκικών χωρών. Αν μερικοί νομίζουν ότι αυτά δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα ή ότι είναι ένα παραλήρημα, νομίζω ότι απατώνται. Καθότι, ο ρόλος της Τουρκίας στις αδιαμφισβήτητα αναμενόμενες πολιτικοοικονομικές εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή πρόκειται να διευρυνθεί. Ενώ η δική μας θέση και η ισχύς δεν πρόκειται να αναβαθμιστεί. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει η Τουρκία, το Αζερμπαϊτζάν, η Κεντρική Ασία, οι τουρκικοί λαοί. Αυτό αυξάνει την πιθανότητα οι διεθνείς μεγάλες δυνάμεις, να μην καταβάλλουν προσπάθειες ώστε τα συμφέροντά μας να μην ποδοπατηθούν. Εγώ μπορώ να αναφέρω και πολλά επιχειρήματα τα οποία επιβεβαιώνουν ότι τα παραπάνω συμβαίνουν ακόμη και στις μέρες μας. Δεν μιλώ για το μακρινό παρελθόν. Μέχρι σήμερα, αυτή η χώρα δεν δείχνει καμία ένδειξη καλής πίστης. Πρέπει εμείς να εξετάσουμε με ηθικά και πολιτικά μέτρα το άνοιγμα των συνόρων και την ανάπτυξη διπλωματικών σχέσεων. Ενώ αντ’ αυτού εισπράττουμε πάλι απειλές, πάλι φθορά, πάλι όρους, και πάντα σε μορφή υπόδειξης. Αν αυτή η στάση έχει αλλάξει, ας θεμελιωθεί, αναφέροντας οποιοδήποτε παράδειγμα.
|
