Τζεγκίζ Ακτάρ Η κοινωνία θα δώσει τη λύση |
Στην Λιλίτ Βαρτανιάν Τεύχος: Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2011
Με αφορμή τη διοργάνωση της επετείου των Σεπτεμβριανών από την Οικουμενική Ομοσπονδία Κωνσταντινουπολιτών (Οι.Ομ.Κω) καθώς και της ημερίδας «Χωρίς Αποκατάσταση και Δικαίωση τα Ανθρώπινα Δικαιώματα είναι Γράμματα Κενά Λόγου», που διεξήχθη στις 10 Σεπτεμβρίου, τα «Αρμενικά» συνάντησαν τον Τζεγκίζ Ακτάρ δημοσιογράφο και ακαδημαϊκό πρώην συνεργάτη του Ο.Η.Ε. και μας μίλησε, μεταξύ άλλων για την ιδέα -στην οποία ήταν από τους πρωταγωνιστές της- διοργάνωσης ημέρας μνήμης, η οποία έγινε ανάγκη για τον κομβικό ρόλο της κοινωνίας σχετικά με την αναγνώριση της Γενοκτονίας καθώς και για τα μελλοντικά σχέδιά του.
Ο Ακτάρ γεννήθηκε το 1955. Είναι απόφοιτος του Λυκείου Galatasaray και του πανεπιστήμιου της Σορβόννης. Έχει κάνει διδακτορικό στις οικονομικές επιστήμες, ενώ διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Galatasaray. O Δρ. Ακτάρ συγκαταλέγεται μεταξύ των κορυφαίων εμπειρογνωμόνων στα θέματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από το 1989 μέχρι σήμερα, παρακολουθεί και συμμετέχει στις διαδικασίες διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Την περίοδο 1989-1994 εργάστηκε ως αντιπρόεδρος της Συμβουλευτικής επιτροπής σε επίπεδο κρατών, για τη διαμόρφωση των πολιτικών μετανάστευσης και ασύλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από το 1994-1999 ήταν καθοδηγητής της αντιπροσωπίας της Σλοβενίας στον Οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών.
Πώς γεννήθηκε η ιδέα της διοργάνωσης ημέρας μνήμης των θυμάτων της γενοκτονίας των Αρμενίων στην Κωνσταντινούπολη, την 24η Απριλίου; «Αυτός ο πόνος είναι ΔΙΚΟΣ μας. Αυτό το πένθος είναι ΟΛΩΝ μας», έγραφε -μεταξύ άλλων- η διακήρυξη, κάτω από την οποία συγκεντρώθηκαν 28.000 υπογραφές. Δεν φοβηθήκατε τις αντιδράσεις των εθνικιστών; Η ιδέα πραγματοποίησης μιας τέτοιας καμπάνιας γεννήθηκε πριν από πολύ καιρό, όταν ακόμη ο Χράντ Ντινκ ήταν εν ζωή. Όταν δολοφονήθηκε, η υλοποίηση της ιδέας έγινε ανάγκη. Όλοι ξέρουμε για το «αρμενικό» ταμπού, για τη διάσταση του θέματος. Ωστόσο, όπως λένε οι Γάλλοι: «δεν μπορείς να φτιάξεις ομελέτα, χωρίς να σπάσεις τα αυγά». Στην αρχή η αντίδραση ήταν μεγάλη, αλλά μετά τα πράγματα εξομαλύνθηκαν. Οι υπογραφές έφτασαν τις 31.000. Για την περσινή εκδήλωση έγινε μεγάλη φασαρία, αλλά φέτος δεν ακούστηκε τίποτε.
Πριν από λίγες μέρες, η κυβέρνηση του Ερντογάν δημοσίευσε τον Κανονισμό για την επιστροφή των βακουφικών ακινήτων. Θεωρείτε ότι είναι η αρχή ενός ειλικρινούς διαλόγου; Κοιτάξτε, αυτό είναι ένα βήμα σε όλη τη διεργασία της πορείας. Ένα βήμα χωρίς επιστροφή. Η εκτίμησή μου είναι ότι θα συνεχίσουμε να έχουμε τέτοια γεγονότα. Αύριο, θα λειτουργήσει ξανά η εκκλησία Σουρπ Χατς στο Βαν. Όλοι οι χωρικοί σ’αυτά τα μέρη επιθυμούν να επισκευάσουν τις εκκλησίες στα χωριά τους. Βέβαια, ο σκοπός είναι να προσελκύσουν τους τουρίστες, από την άλλη, όμως, ξαναζωντανεύει η αρμενική κοινότητα εκεί.
Ποιοι είναι, κατά τη γνώμη σας, οι λόγοι που αποτρέπουν την Τουρκία από την αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων; Πιστεύω ότι το κυριότερο ζήτημα είναι ο φόβος για τις αποζημιώσεις. Το γεγονός ότι θα τεθεί ζήτημα αποζημιώσεων, ανησυχεί και ενοχλεί το κράτος και την κυβέρνηση. Αυτό είναι το κυριότερο εμπόδιο.
Θεωρείτε ότι στη σημερινή Τουρκία, οι μειονότητες απολαμβάνουν ίσα δικαιώματα με τους υπόλοιπους πολίτες; Προφανώς, όχι. Εδώ υπάρχουν αποφάσεις Ανώτατου Δικαστηρίου, σύμφωνα με τις οποίες οι πολίτες της χώρας που ανήκουν στις μειονοτικές κοινότητες θεωρούνται «ξένοι». Ο κόσμος ξεχνά. Θεωρώ πως σιγά-σιγά θα αλλάξουν τα πράγματα.
Μετά τη δολοφονία του Χράντ Ντινκ, τι μέτρα έχει πάρει η Τουρκία ώστε να μην επαναληφθούν παρόμοια τραγικά γεγονότα; Δεν νομίζω να έχει ληφθεί κανένα ιδιαίτερο μέτρο. Η δίκη δεν εξελίσσεται καλά. Είναι ένας καθρέφτης των εξελίξεων. Οι πραγματικοί υπαίτιοι είναι κρυμμένοι και δεν εμφανίζονται. Επομένως, δεν υπάρχει καλή εξέλιξη.
Οι απλοί Τούρκοι και Αρμένιοι θα μπορούσαν να συμφιλιωθούν, διότι έχουν τις ίδιες ανησυχίες και τις ίδιες ανάγκες. Γιατί πιστεύετε ότι απέτυχε η διπλωματία του ποδοσφαίρου; Αυτό το ζήτημα δεν είναι μια δουλειά που μπορεί να κάνει το Κράτος. Για να αναγνωριστεί η γενοκτονία πρέπει πλέον η κοινωνία να πάρει την πρωτοβουλία. Υπάρχει μια θεωρία κατά την οποία οι Κούρδοι διέπραξαν τη σφαγή των Αρμενίων και δεν ήταν οργανωμένη από το κράτος. Κατά τη γνώμη μου, το να ανοίξουν τα σύνορα είναι πιο σημαντικό απ’ότι να αναγνωριστεί η γενοκτονία. Η ίδια η κοινωνία θα αναλάβει το ρόλο της. Όταν ανοίξουν τα σύνορα με την Αρμενία, οι λαοί θα σμίξουν, θα πηγαινοέρχονται. Το γεγονός ότι δεν ανοίγουν τα σύνορα, ότι φοβάται το κράτος, αναστέλλει την εξομάλυνση των σχέσεων των δυο λαών.
Ποια είναι τα επόμενα βήματά σας; Στην Τουρκία, υπάρχει- από τους απλούς πολίτες, μέχρι και τους υπουργούς- μεγάλη αμάθεια αναφορικά με τα θέματα των Αρμενίων, των Κούρδων και των Ασσυρίων. Παραδείγματος χάριν, υπάρχουν 26.000 βιβλία στον κόσμο για τη γενοκτονία των Αρμενίων, αλλά μόλις 50 σοβαρά βιβλία έχουν μεταφραστεί και κυκλοφορούν στην Τουρκία. Οπότε, σιγά-σιγά προσπαθούμε να αναβιώσουμε τις «σελίδες» της ιστορίας μας. Είναι πραγματική αρχαιολογία.
Στη μετάφραση από και προς τα τουρκικά μας βοήθησε ο πρόεδρος της Οι.Ομ.Κω. καθηγητής Νικόλαος Ουζούνογλου, τον οποίο ευχαριστούμε θερμά.
|