Στον Μάικ Τσιλιγκιριάν

«Aρμενικά» Απρίλιος - Ιούνιος 2014. Τεύχος 81

“Ο αρ­με­νι­κός λα­ός έ­χει κά­νει ό­λες

τις υ­πο­χω­ρή­σεις α­πέ­να­ντι στην Τουρ­κί­α

και το Α­ζερ­μπα­ϊ­τζάν, δεν έ­χου­με

άλ­λα πε­ρι­θώ­ρια”

Ο Βαρτάν Βοσκανιάν (PhD) γεννήθηκε στο Ερεβάν στις 9 Ιανουαρίου του 1972. Σπούδασε στο Κρατικό Πανεπιστήμιο του Ερεβάν στο Τμήμα Ανατολικών Σπουδών με ειδικότητα στην Ιρανολογία. Συνέχισε τις σπουδές του στη Ρωσική Ακαδημία Επιστημών της Αγίας Πετρούπολης και έκανε το διδακτορικό του στο Κρατικό Πανεπιστήμιο του Ερεβάν. Έχει εργαστεί ως ερευνητής στο Ινστιτούτο Ανατολικών Μελετών για την Εθνική Ακαδημία Επιστημών της Αρμενίας και υπήρξε Λέκτορας στο Τμήμα Ανατολικών Σπουδών του Κρατικού Πανεπιστημίου του Ερεβάν στο οποίο εργάζεται μέχρι και σήμερα ως Επίκουρος Καθηγητής. Έχει δημοσιεύσει πάνω από 40 επιστημονικά άρθρα και μελέτες. Είναι ιδρυτικό μέλος του Συλλόγου Ανατολικών και Καυκασιανών Μελετών στο Ερεβάν και συμμετέχει σε πολλές επιστημονικές επιτροπές. Είναι μέλος της συντακτικής επιτροπής της εφημερίδας «Αραμάζτ» (Αρμενική Εφημερίδα Ανατολικών Μελετών) και αρθρογραφεί σε πολλά περιοδικά και εφημερίδες. Ομιλεί την Αγγλική, την Ρωσική, την Περσική, την Κουρδική, την Αζερική και τη Γερμανική γλώσσα.

Κύ­ριε Βο­σκα­νιάν μπο­ρεί­τε να μας δώ­σε­τε τη σύν­θε­ση και τη γε­ω­γρα­φι­κή κα­τα­νο­μή των μειο­νο­τήτων που υ­πάρ­χουν στο Α­ζερ­μπα­ϊ­τζάν;

Η δη­μο­κρα­τί­α του Α­ζερ­μπα­ϊ­τζάν εί­ναι έ­να τε­χνη­τό κρά­τος που πε­ρι­λαμ­βά­νει διά­φο­ρες ε­θνό­τη­τες. Στην πε­ριο­χή υ­πάρ­χουν αυ­τό­χθο­νες λα­οί που κα­τοι­κούν στα ε­δά­φη αυ­τά ε­δώ και πολ­λούς αιώ­νες. Θα σας τους α­να­φέ­ρω με την α­ριθ­μη­τι­κή τους δύ­να­μη. Στο Βορ­ρά κα­τοι­κούν οι λα­οί που ο­μι­λούν καυκά­σιες γλώσ­σες. Κα­ταρ­χάς εί­ναι οι Λέ­ζγιοι, α­κο­λου­θούν οι Ά­βα­ροι, κα­τό­πιν μια έ­νω­ση μι­κρών ε­θνο­τή­των που τους ο­νο­μά­ζου­με «λα­οί του Σα­χτάγ» (Shahdagh) -το όνο­μα τους προ­έρ­χε­ται α­πό το βου­νό που κα­τοι­κούν- και τέ­λος οι Ού­τι (Udi) ο λα­ός στο Βορ­ρά, που έ­χει α­σπα­στεί τον χρι­στια­νι­σμό α­πό την ε­πο­χή που στην πε­ριο­χή κυ­ριαρ­χού­σαν οι Αγ­βά­νοι (Αλ­βα­νοί του Καυ­κά­σου). Στους Ού­τι α­να­φέ­ρε­ται ο Η­ρό­δο­τος, ο Στρά­βων, ο Πτο­λε­μαί­ος και ο Πλί­νιος ο Πρε­σβύ­τερος. Συμ­με­τεί­χαν στο πλευ­ρό των Περ­σών στη μά­χη του Μα­ρα­θώνα. Ό­σο και αν σας φαί­νε­ται πε­ρίερ­γο, μέ­χρι την έ­νω­ση της πε­ριο­χής με τη Ρω­σι­κή αυ­το­κρα­το­ρί­α ή­ταν θρη­σκευ­τι­κά προ­σκεί­με­νοι στην Αρ­με­νι­κή Α­πο­στο­λική Εκ­κλη­σί­α. Και μέ­χρι σή­με­ρα έ­να κομ­μά­τι του λα­ού αυ­τού, ει­δι­κό­τε­ρα αυ­τοί που κα­τοι­κούν στο χω­ριό Νιζ (Nizh/Nij) έ­χουν αρ­με­νι­κά ο­νό­μα­τα και ε­πώ­νυ­μα.
Αλ­λά τε­λευ­ταί­α, ει­δι­κό­τε­ρα με­τά τον πό­λε­μο του Αρ­τσάχ, με την α­ντιαρ­με­νική υ­στε­ρί­α που έ­χει δη­μιουρ­γη­θεί στο Α­ζερ­μπα­ϊ­τζάν, πολ­λοί Ού­τι άλ­λα­ξαν τα ο­νό­μα­τά τους για να δια­σφα­λι­στούν α­πό τυ­χόν προ­βλή­μα­τα. Δυ­στυ­χώς η κυ­βέρ­νη­ση του Α­ζερ­μπα­ϊ­τζάν εκ­με­ταλ­λεύ­ε­ται την ύπαρ­ξη αυ­τού του λα­ού, στην πο­λι­τι­κή της προ­πα­γάν­δα ε­να­ντί­ον της Αρ­με­νί­ας.
Μια α­κό­μη ο­μά­δα που πα­ρου­σιά­ζει ξε­χω­ρι­στό ενδια­φέ­ρον εί­ναι οι Α­ϊ­ρούμ που δύ­σκο­λα πλέον δια­κρί­νο­νται μέ­σα στον πλη­θυ­σμό αλ­λά πολ­λές φο­ρές   αυ­το­προσ­διο­ρί­ζονται ως ξε­χω­ρι­στός λα­ός. Εί­ναι προ­φα­νές ότι γε­νε­ο­λο­γι­κά ταυ­τί­ζο­νται με τους «Χαι-Χο­ρώμ» (Αρμενο-Ρω­μιοί).
Εί­ναι οι Αρ­μέ­νιοι που ασπά­στη­καν την 4η Οικου­με­νι­κή Σύ­νο­δο της Χαλ­κη­δό­νας και αρ­γό­τε­ρα ε­ξι­σλα­μί­στη­καν βί­αια. Αυ­τή την ε­πι­στη­μο­νι­κή ά­πο­ψη υ­πο­στή­ρι­ξαν στο πα­ρελ­θόν και Αζέ­ροι ε­θνο­λό­γοι ό­πως ο Α. Α­λεκ­μπέ­ροβ το 1928. Mαρτυ­ριές α­να­φέ­ρουν ό­τι έως τα τέ­λη του 16ου αιώ­να στα χω­ριά των Α­ϊ­ρούμ υ­πήρ­χαν ε­ρειπω­μέ­νες εκ­κλη­σί­ες με αρ­με­νι­κές ε­πι­γραφές. Στο ση­με­ρι­νό Α­ζερ­μπα­ϊ­τζάν κα­τοι­κούν και μη αυ­τό­χθο­νες λα­οί όπως Ε­βραί­οι, Ρώ­σοι, Ρώ­σοι-Μο­λο­κα­νοί, Κούρ­δοι, Πο­λω­νοί, Τσιγ­γά­νοι-Κα­ρα­τσί.

Οι λα­οί αυ­τοί ή έ­να μέ­ρος αυ­τών έ­χουν ε­πί­γνω­ση αυ­τής της ι­στο­ρι­κής πο­ρεί­ας τους;  

Πρέ­πει να γνω­ρί­ζου­με ό­τι στο Α­ζερ­μπα­ϊ­τζάν υ­πάρ­χει κρί­ση ι­στορι­κής ταυ­τό­τη­τας στους πλη­θυ­σμούς που α­νή­κουν στις μειο­νό­τη­τες, ε­νώ το κα­θε­στώς εκ­με­ταλ­λευό­με­νο το γε­γο­νός αυ­τό, προ­πα­γαν­δί­ζει ι­στο­ρι­κές α­να­κρί­βειες που πολ­λές φο­ρές αγ­γί­ζουν τα ό­ρια της γε­λοιό­τη­τας.
Στο παρελ­θόν, ως ε­πί­ση­μη κρα­τι­κή θέ­ση, το Α­ζερ­μπα­ϊ­τζάν δια­κή­ρυσ­σε ό­τι ο λα­ός της χώ­ρας, οι Α­ζέ­ροι, εί­ναι α­πό­γο­νοι και κλη­ρο­νό­μοι του πο­λι­τι­σμού των Μή­δων.
Σή­με­ρα έ­χει αλ­λά­ξει η ε­πί­ση­μη ά­πο­ψη και ι­σχυ­ρί­ζε­ται ό­τι εί­ναι οι φυ­σι­κοί κλη­ρο­νό­μοι των Αλ­βα­νών του Καυ­κά­σου. Φυ­σι­κά αυ­τό εί­ναι έ­να τερά­στιο ψέ­μα, α­φού το 11ο και 12ο αιώ­να τα τουρ­κό­φω­να μου­σουλ­μα­νι­κά φύ­λα που ει­σέ­βαλ­λαν στο Αγ­βάν­κ ήρ­θαν σε σύ­γκρου­ση με τους αυ­τό­χθο­νες λα­ούς, οι ο­ποί­οι κα­τά κύ­ριο λό­γο ή­ταν χρι­στια­νοί.
Εί­ναι σαν να ι­σχυ­ρι­ζό­μα­στε ό­τι οι Τούρ­κοι εί­ναι κλη­ρο­νό­μοι του ελ­λη­νι­κού πο­λι­τι­σμού, ε­πει­δή σή­με­ρα η πε­ριο­χή εί­ναι γε­μά­τη α­πό αρ­χαί­α ελ­λη­νι­κά μνη­μεί­α.
Κα­τά τη διάρ­κεια της Σο­βιε­τι­κής Έ­νω­σης, αλ­λά και μέ­χρι πρό­τι­νος, στο Α­ζερμπα­ϊ­τζάν ή­ταν ε­ντε­λώς ά­γνω­στη η ι­στο­ρι­κή ύ­παρ­ξη του κρά­τους του Αγ­βάν­κ που τε­λευ­ταί­α εί­ναι στην ε­πι­και­ρό­τητα και χρη­σι­μο­ποιεί­ται στα πλαί­σια της α­ντι-αρ­με­νι­κής προ­πα­γάν­δας.
Τα αρ­με­νι­κά χρι­στια­νι­κά και πο­λι­τι­στι­κά μνη­μεί­α που δεν έ­χουν κα­τα­στρέψει μέ­χρι σή­με­ρα οι Α­ζέ­ροι, ό­πως τα χι­λιά­δες με­σαιω­νι­κά χα­τσκάρ του Τσουγά ι­σοπεδώ­θηκαν πρό­σφα­τα, τα βα­φτί­ζουν χρι­στια­νι­κά μνη­μεί­α του Αγ­βάν­κ για να ε­ξα­λεί­ψουν κά­θε ι­στο­ρι­κή α­να­φο­ρά στους Αρ­μέ­νιους. Πα­ράλ­ληλα, ό­σες εκ­κλη­σί­ες έ­χουν δια­σω­θεί πα­ρα­χω­ρού­νται στους χρι­στια­νούς Ού­τι, λέ­γο­ντας ό­τι το κρά­τος εί­ναι υ­πε­ρα­σπι­στής του χρι­στια­νι­κού πο­λι­τι­σμού στη χώ­ρα. Ε­νώ σύμ­φω­να με πλη­ρο­φο­ρί­ες στο Να­χι­τσε­βάν έ­χει κα­τα­στρα­φεί οτι­δή­πο­τε ή­ταν αρ­με­νι­κό.

Τι πλη­θυ­σμό έ­χουν αυ­τές οι μειο­νό­τη­τες;

Οι α­πο­γρα­φές στο Α­ζερ­μπα­ϊ­τζάν, α­να­λό­γως τη χρο­νι­κή στιγ­μή που διε­ξή­χθη­σαν, κα­θώς και τις πο­λι­τι­κές σκο­πι­μό­τη­τες της ε­πο­χής, πα­ρου­σιάζουν δια­κυ­μάν­σεις. Σύμ­φω­να λοι­πόν με αυ­τές και κά­ποιες άλ­λες πη­γές οι Λέζγιοι ανέρχονται σε 500.000-700.000. Α­κό­μη οι Λε­ζγιο­γε­νείς ε­θνι­κές ο­μά­δες των Τσα­χούρ, Ρου­τούλ, Ταμπα­σα­ράν, Α­γούλ, Αρ­τσί, και οι Ούτι. Οι Ού­τι εί­ναι οι μό­νοι χρι­στια­νοί και αριθ­μούν 7000-8000. Οι Ά­βα­ροι εί­ναι 300.000-400.000 και οι λα­οί Σα­χτάγ 25.000-30.000 (εί­ναι οι ε­θνι­κές ομά­δες των Κριζ, Τζεκ, Χα­πούτ, Χι­να­λούγ, Α­λίκ, Μπου­ντούχ). Σε ε­σω­τε­ρι­κή απο­γρα­φή του πλη­θυ­σμού το 1999 ή­ταν 14.900 ε­νώ το 2009 σε ε­πί­ση­μη α­πο­γρα­φή κα­τα­γρά­φηκαν 9.900, άλ­λη μια α­πό­δει­ξη της πάγι­ας πο­λι­τι­κής του Α­ζερ­μπα­ϊ­τζάν να δια­στρε­βλώ­νει σκο­πί­μως τους α­ριθ­μούς. Ε­πί­σης κο­ντά στα σύ­νο­ρα με τη Γε­ωρ­γί­α, στην πε­ριο­χή Καχ, κα­τοι­κούν οι Ιν­γκι­λό­οι οι ο­ποίοι εί­ναι ε­ξι­σλα­μι­σμέ­νοι Γε­ωρ­για­νοί που ό­μως δια­τη­ρούν τη γλώσ­σα τους και υ­πο­λο­γί­ζο­νται στις 20.000.
Στο κε­ντρι­κό τμή­μα και το Νό­το της χώ­ρας υ­πάρ­χουν δύ­ο πο­λυ­πλη­θείς αυ­τό­χθο­νες ι­ρα­νι­κές μειο­νό­τη­τες. Η μί­α εί­ναι οι μου­σουλ­μά­νοι Τατ ή αλ­λιώς Πέρ­σες του Καυ­κά­σου, με πλη­θυ­σμό που κυ­μαί­νε­ται από 500.000 έ­ως 800.000 ά­το­μα. Η ι­στο­ρί­α αυ­τού του λα­ού πα­ρου­σιά­ζει με­γά­λο εν­δια­φέ­ρον, α­φού για πε­ρισ­σό­τε­ρο α­πό μια χι­λιε­τί­α εί­χαν δι­κό τους βα­σί­λειο, με τις δυνα­στεί­ες τους και έ­ναν α­ξιό­λο­γο πο­λι­τι­σμό. Δεν εί­ναι τυ­χαί­ο ό­τι στη δη­μιουρ­γί­α του τε­χνη­τού κρά­τους που ο­νο­μά­ζε­ται «Α­ζερ­μπα­ϊ­τζάν», τον 18ο αιώ­να, πα­ρα­δό­ξως συ­νέ­βα­λαν ση­μα­ντι­κές προ­σω­πι­κό­τη­τες α­πό αυ­τή τη μειο­νό­τη­τα, που εί­χαν πε­ρισ­σό­τε­ρη ε­μπει­ρί­α σε θέ­μα­τα ορ­γά­νω­σης και δο­μών, με πρω­το­πόρο τον περ­σι­κής κα­τα­γω­γής Μα­μέτ Ε­μίν Ρα­σουλ­ζά­ντε που διε­τέ­λε­σε και πρό­εδρος της βου­λής το 1918-20.
Η δεύ­τε­ρη μειο­νό­τη­τα περ­σι­κής καταγωγής εί­ναι ο λα­ός των Τα­λίς (Talysh) ο οποί­ος σύμ­φω­να με ελ­λη­νι­κές και αρ­με­νι­κές πη­γές κα­τά­γε­νται α­πό τους Κα­τίσιους (Katish-q) ή Κα­δού­σιoυς. Πρώ­τη φο­ρά τους συ­να­ντά­με ι­στο­ρι­κά στο βα­σί­λειο της Μη­δεί­ας, πρό­κει­ται δη­λα­δή για έ­ναν πα­νάρ­χαιο λα­ό που α­ριθ­μεί πε­ρί­που 1.000.000 ά­το­μα. Στους Κα­δού­σιoυς α­να­φέ­ρε­ται ο Στρά­βων, ο Ξε­νο­φών στο έρ­γο του «Κύ­ρου Παι­δεί­α», ο Πτο­λε­μαί­ος, ο Πλί­νιος Πρε­σβύ­τερος στη «Φυ­σι­κή Ι­στο­ρί­α» και τον 6ο αιώνα ο Στέ­φα­νος Βυ­ζά­ντιος στο έρ­γο του «Ε­θνι­κά». Στο βα­σι­λιά των Κα­δου­σί­ων με το ό­νο­μα Αρ­τα­γέρ­σης α­να­φέ­ρε­ται ο Πλού­ταρ­χος. 
Οι Τα­λίς έ­χουν σα­φώς τις πε­ρισ­σό­τε­ρες ε­θνι­κές, και πο­λι­τι­κές διεκ­δι­κή­σεις και στό­χους, ε­νώ εί­ναι οι πιο δρα­στή­ριοι και διεκ­δι­κη­τι­κοί α­πέ­να­ντι στο Α­ζερ­μπα­ϊ­τζάν.
Έ­χουν την ε­μπει­ρί­α δύ­ο α­πο­τυ­χη­μέ­νων προ­σπα­θειών να ε­πα­νι­δρύ­σουν τη χώρα τους. Την πρώ­τη φο­ρά το 1918-1920, κα­τά τη διά­λυ­ση της τσα­ρι­κής Ρω­σί­ας και τη δεύτε­ρη το 1993, ό­ταν α­να­κή­ρυ­ξαν τη Δη­μο­κρα­τί­α του Τα­λίς Μου­γάν (Talysh Mughan Republic) με α­πώτε­ρο σκο­πό την α­πό­σχι­ση α­πό το Α­ζερ­μπα­ϊ­τζάν. Φυ­σι­κά το κί­νη­μα αυ­τό κα­τε­στά­λη α­πό τις δυ­νά­μεις α­σφα­λεί­ας και το στρα­τό. Την ί­δια πε­ρί­ο­δο, ε­νώ ε­μείς κα­τα­φέ­ρα­με να α­πε­λευ­θε­ρώ­σου­με το Αρ­τσάχ, με τη στή­ρι­ξη της δια­σπο­ράς και της Αρ­με­νί­ας, δυ­στυ­χώς, ο λα­ός αυτός α­πέ­τυ­χε, κα­τά την προ­σω­πι­κή μου ά­πο­ψη λό­γω έλ­λει­ψης ο­ποιασ­δή­πο­τε α­νάλο­γης ε­ξω­τε­ρι­κής βο­ή­θειας. Ού­τε καν οι ί­διοι οι Ι­ρα­νοί στή­ρι­ξαν αυ­τή την προ­σπά­θεια. 

Ποιες εί­ναι οι σχέ­σεις της κυ­βέρ­νη­σης του Α­ζερ­μπα­ϊ­τζάν μ’ αυ­τές τις μειο­νό­τη­τες; Υ­πάρ­χει πλαί­σιο συ­νερ­γα­σί­ας και στή­ρι­ξης του πο­λιτι­σμού και της γλώσ­σας των λα­ών αυ­τών;

Μπο­ρού­με να συ­νο­ψί­σου­με την πο­λι­τι­κή του Α­ζερ­μπα­ϊ­τζάν με δύ­ο λέ­ξεις, «έ­θνος-κρά­τος», για να κα­τα­νο­ή­σου­με τον τρό­πο που συ­μπε­ρι­φέ­ρε­ται. Οι εκ­πρό­σω­ποι της τουρ­κό­φω­νης πλειο­ψη­φί­ας του πλη­θυ­σμού της χώ­ρας κα­τα­δυ­να­στεύ­ουν και κα­ταπιέ­ζουν τις μειο­νό­τη­τες σε ό­λους τους το­μείς, στη γλώσ­σα, στον πο­λι­τι­σμό ακό­μη και σε θέ­μα­τα κοι­νω­νι­κής στή­ρι­ξης και κα­θη­με­ρι­νής δια­βί­ω­σης.
Στο Α­ζερ­μπα­ϊ­τζάν σήμε­ρα οι λέ­ξεις Λέζγιος, Τα­λίς και Αρ­μέ­νιος εί­ναι υ­πο­τι­μη­τι­κοί χα­ρα­κτη­ρι­σμοί ως και ύ­βρεις. Οι μειονό­τη­τες μη τουρ­κι­κής κα­τα­γω­γής α­πο­τε­λούν σή­με­ρα το 30% έ­ως 40% α­πό τα 9.000.000 πλη­θυ­σμού που ι­σχυ­ρί­ζε­ται η κυ­βέρ­νη­ση του Α­ζερ­μπα­ϊ­τζάν ό­τι υ­πάρ­χει.

Η πο­λι­τι­κή του Α­ζερ­μπα­ϊ­τζάν ως προς τις μειο­νό­τη­τες εί­ναι παρό­μοια με αυ­τή της Τουρ­κί­ας κα­τά τις προ­η­γού­με­νες δε­κα­ε­τί­ες;

Οι Κούρ­δοι σή­με­ρα στην Τουρ­κί­α α­πο­λαμ­βά­νουν κά­ποια δι­καιώ­μα­τα ως προς τη χρή­ση της γλώσ­σας και τη δια­τή­ρη­ση του πο­λι­τι­σμού τους, ε­νώ κά­τι τέ­τοιο δεν υ­φί­στα­ται στο Α­ζερ­μπα­ϊ­τζάν για κα­νέ­να λα­ό. Για πα­ρά­δειγ­μα, α­πα­γο­ρεύ­τη­κε η κυ­κλο­φο­ρί­α της μο­να­δι­κής ε­φη­με­ρί­δας των Ταλίς «Η φω­νή του Τα­λίς» (“Tolishi Sado”), που εκ­δι­δό­ταν στο Μπα­κού της ο­ποί­ας ο εκ­δό­της συ­νε­λή­φθη με την ε­πί­ση­μη κα­τη­γο­ρί­α της κα­τα­σκο­πί­ας υ­πέρ του Ι­ράν και δο­λο­φο­νή­θη­κε στη φυ­λα­κή. Ο δεύ­τε­ρος εκ­δό­της που α­νέ­λα­βε την ε­φη­με­ρί­δα βρίσκε­ται σή­με­ρα και αυ­τός στη φυ­λα­κή. Οι πραγ­μα­τι­κοί λό­γοι που α­να­φέρ­θη­καν στο δι­κα­στή­ριο, ή­ταν η χρή­ση της γλώσ­σας των Τα­λίς στην ε­φη­με­ρί­δα και άρ­θρα για τα δι­καιώ­μα­τα του λα­ού αυτού. Ου­σια­στι­κά έ­χει α­πα­γο­ρευ­θεί η εκ­μά­θη­ση και η χρή­ση σε βι­βλί­α και ε­φημε­ρί­δες της μη­τρι­κής γλώσ­σας των Τα­λίς.  

Οι Λέ­ζγιοι, οι ο­ποί­οι έ­χουν και αρ­με­νι­κές ρί­ζες, έ­χουν γνώ­ση της κα­τα­γω­γής τους αυ­τής;

Θα πρέ­πει να γνω­ρί­ζου­με ό­τι ό­λοι οι λα­οί που κα­τοι­κού­σαν στην πε­ριο­χή της Αλ­βα­νί­ας του Καυ­κά­σου, ε­πη­ρε­ά­στη­καν α­πό τον αρ­με­νι­κό πο­λι­τισμό και τη θρη­σκεί­α, ε­νώ η ι­στο­ρί­α τους δια­μορ­φώ­θη­κε πα­ράλ­λη­λα και σε αλ­λη­λε­πί­δρα­ση με την ι­στο­ρί­α της Αρ­με­νί­ας, ξε­κι­νώ­ντας α­πό την ελ­λη­νι­στι­κή πε­ρί­ο­δο.
Αν θυ­μά­στε α­πό την ι­στο­ρί­α, κα­τά τους αρ­με­νο-περ­σι­κούς πο­λέ­μους, ο αρ­με­νι­κός στρα­τός εί­χε την πο­λύ­τι­μη βο­ή­θεια των λα­ών της Αλ­βα­νί­ας του Καυ­κά­σου. Σε πολ­λές πε­ρι­πτώ­σεις μέ­ρος αυ­τών των λα­ών «αρ­με­νο­ποι­ή­θη­κε», σε θέ­μα­τα γλώσ­σας, πο­λι­τι­σμού και πα­ρα­δό­σε­ων.

Οι Αρμένιοι κα­θο­ρί­σα­με την πο­λι­τι­στι­κή ταυ­τό­τη­τα αυ­τής της πε­ριοχής;

Η διά­δο­ση του χρι­στια­νι­σμού στην Αλ­βα­νί­α του Καυ­κά­σου οφείλεται στους Αρ­μέ­νιους.
Ο Γρη­γό­ριος, ο ο­ποί­ος διέ­δω­σε τον χρι­στιανι­σμό στο Αγ­βάν­κ, ή­ταν ο εγ­γο­νός του Αγί­ου Γρη­γο­ρί­ου του Φω­τι­στή της Με­γά­λης Αρ­με­νί­ας.
Ο Αγ. Μεσ­ρόπ Μα­στότ­ς ο ο­ποί­ος ε­πι­νό­η­σε το αρ­με­νι­κό αλ­φά­βη­το το 405 μ.Χ., ε­πι­νό­η­σε και το αλ­φά­βη­το των Αγ­βα­νών. Δη­λα­δή, πά­ντα εί­χα­με μια πο­λι­τιστι­κή α­πο­στο­λή προς ό­λους αυ­τούς τους λα­ούς, μια ε­πιρ­ρο­ή που διαρ­κεί έ­ως και σή­με­ρα.

Σή­με­ρα ποιες εί­ναι οι σχέ­σεις μας με αυ­τούς τους λα­ούς;

Οι Αρ­μέ­νιοι σή­με­ρα δεν θα πρέ­πει να στα­μα­τή­σουν τη συ­μπα­ρά­στα­ση και την α­ρω­γή προς τους κα­τα­πιε­σμέ­νους αυ­τούς λα­ούς, πα­ρά το ό­τι δεν κα­τοι­κούν κοντά στα σύ­νο­ρα με την Αρ­με­νί­α. Στη χώρα μας, με τα θέ­μα­τα αυ­τά α­σχο­λού­νται ε­πι­στή­μο­νες, με­λε­τη­τές, ι­στο­ρι­κοί, αλ­λά και άν­θρω­ποι α­πλοί, οι ο­ποίοι προ­σεγ­γί­ζουν το ζή­τη­μα αυ­τό πε­ρισ­σό­τε­ρο συ­ναι­σθη­μα­τι­κά. Πι­στεύ­ω ό­τι με προ­σε­κτικό σχεδια­σμό της πο­λι­τι­κής μας και ορ­θή με­θο­δο­λο­γί­α, μπο­ρού­με να βο­η­θή­σου­με έ­ως έ­να βαθ­μό τους λα­ούς αυ­τούς, α­κό­μα και στην εκ­πλή­ρω­ση κά­ποιων ε­θνι­κών τους στό­χων. Έ­να ση­μα­ντι­κό βή­μα α­πό μέ­ρους μας ήταν η ί­δρυ­ση του ρα­διο­φω­νι­κού σταθ­μού «Η φω­νή του Τα­λιστάν» (Tolishstoni Sado-Voice of Talyshtan) το ο­ποί­ο εκ­πέ­μπει α­πό το Σου­σί. Πρέ­πει να σας πω ό­τι το τε­λευ­ταί­ο διά­στη­μα οι εκ­δη­λώ­σεις συ­μπά­θειας των Τα­λίς προς ε­μάς έ­χουν αυ­ξη­θεί θε­α­μα­τι­κά. Μπο­ρώ να σας δια­βε­βαιώ­σω, ό­τι μέ­σα στο Α­ζερ­μπα­ϊ­τζάν ζουν πά­ρα πολ­λοί σύμ­μα­χοι της Αρ­με­νί­ας. 

Το τε­λευ­ταί­ο διά­στη­μα το Α­ζερ­μπα­ϊ­τζάν δα­πα­νά α­μύ­θη­τα πο­σά για να ε­πη­ρε­ά­σει την κοι­νή γνώ­μη, σχε­τι­κά με τη «γε­νο­κτο­νί­α» που διέ­πρα­ξαν οι Αρ­μέ­νιοι κα­τά των Α­ζέ­ρων, για τη φι­λο­χρι­στια­νι­κή του πο­λι­τική -την ο­ποί­α την εί­δα­με πο­λύ έ­ντο­να στην Ελ­λά­δα και γε­νι­κό­τε­ρα υ­πάρ­χει μια τά­ση α­να­τρο­πής της α­λή­θειας επί πλη­ρω­μή. Όλες αυ­τές οι ε­νέρ­γειες ε­πι­τυγ­χά­νουν το στό­χο τους;

Σε μια χώ­ρα, η ο­ποί­α έ­χει κα­τα­στρέψει ο­λο­κλη­ρω­τι­κά τον πο­λι­τι­σμό στην ε­πι­κρά­τειά της, δεν θα πρέ­πει να δίνε­ται το δι­καί­ω­μα να χρη­σι­μο­ποιεί το ό­νο­μα του πο­λι­τι­σμού, της ι­στο­ρί­ας και της θρη­σκεί­ας για την πο­λι­τι­κή της προ­πα­γάν­δα. Μια χώ­ρα η ο­ποί­α ι­σχυ­ρίζε­ται ό­τι ο λα­ός της κα­τά­γε­ται α­πό χρι­στια­νι­κούς λα­ούς, ε­νώ συγ­χρό­νως κατα­στρέ­φει συ­στη­μα­τι­κά ό­λα τα χρι­στια­νι­κά μνη­μεί­α που δια­φεύ­γουν της προ­βο­λής και της προ­σο­χής.
Ε­δώ έ­χου­με και έ­να πα­ρά­δο­ξο, η πρώ­τη κυ­ρί­α της χώρας εί­ναι πρέ­σβει­ρα της Ου­νέ­σκο και προ­σφέ­ρει τε­ρά­στια πο­σά σε διά­φο­ρα μου­σεί­α του κό­σμου, ε­νώ εκ­δί­δει πο­λυ­τε­λή βι­βλί­α με κεί­με­να κα­τά πα­ραγ­γε­λί­α α­πό πα­νε­πι­στη­μια­κούς, που τους πλη­ρώ­νει α­δρά για να παρα­χα­ρά­ξουν την ι­στο­ρί­α.
Ευ­τυ­χώς για μας, ό­λα αυ­τά τα τε­ρά­στια πο­σά που διατί­θε­νται για προ­πα­γαν­δι­στι­κούς λό­γους, έ­χουν ε­λά­χι­στη α­ντα­πο­δο­τι­κό­τητα για τα συμ­φέ­ρο­ντα του Α­ζερ­μπα­ϊ­τζάν. Κι αυ­τό διό­τι, δεν μπο­ρεί να γί­νει απο­δε­κτό, ει­δι­κό­τε­ρα στις α­να­πτυγ­μέ­νες χώ­ρες της Δύ­σης, κά­τι το ο­ποί­ο εί­ναι βα­σι­σμέ­νο α­πο­κλει­στι­κά στο ψέ­μα, στη δια­στρέ­βλω­ση των γε­γο­νό­των και της ι­στο­ρί­ας. Με λί­γα λό­για η πο­λι­τι­κή του «χα­βια­ριού» έ­χει α­πο­τύ­χει.

Μπο­ρού­με λοι­πόν να πού­με ό­τι η πο­λι­τι­κή του Α­ζερ­μπα­ϊ­τζάν έ­χει πολ­λές ο­μοιό­τη­τες με την πο­λι­τι­κή της Τουρ­κί­ας;

Ναι, με τη δια­φο­ρά ό­τι η ση­με­ρι­νή πο­λι­τι­κή του Α­ζερ­μπα­ϊ­τζάν είναι ί­δια με την πο­λι­τι­κή της Τουρ­κί­ας τη δε­κα­ε­τί­α του ’50. Του­λά­χι­στον στην Τουρ­κί­α τα τε­λευ­ταί­α χρό­νια υ­πάρ­χει έ­νας με­γά­λος α­ριθ­μός αν­θρώ­πων υψη­λού μορ­φω­τι­κού ε­πι­πέ­δου, που έ­χει α­ντι­λη­φθεί και α­ντι­δρά στη δια­στρέ­βλω­ση της ι­στο­ρί­ας. Κά­τι το ο­ποί­ο δεν συμ­βαί­νει στο Α­ζερ­μπα­ϊ­τζάν. Θα σας δώσω έ­να τρα­ντα­χτό πα­ρά­δειγ­μα που θα σας ε­ντυ­πω­σιά­σει.
Ο ι­σχυ­ρι­σμός ό­τι τα τουρ­κι­κά φύ­λα ή­ταν στην πε­ριο­χή α­πό την ε­πο­χή του Ξε­νο­φώ­ντα, μό­νο γέ­λιο μπο­ρεί να προ­κα­λέ­σει σε ο­ποιον­δή­πο­τε γνω­ρί­ζει έ­στω και ε­λά­χι­στα την ι­στο­ρί­α.

Στο θέ­μα του Αρ­τσάχ ο χρό­νος κυ­λά­ει υ­πέρ ή εναντίον των αρμενικών συμφερόντων;

Η διαιώ­νι­ση του προ­βλή­μα­τος του Αρ­τσάχ μπο­ρεί να λει­τουρ­γή­σει εί­τε θε­τι­κά, εί­τε αρ­νη­τι­κά. Και αυ­τό ε­ξαρ­τά­ται α­πό ε­μάς, δη­λα­δή πώς αξιο­ποιού­με τον χρό­νο και ποιες ε­νέρ­γειες κά­νου­με. Θα πρέ­πει να εί­μα­στε σε ε­γρή­γορ­ση και να μην ξε­χνά­με ό­τι η τε­λι­κή λύ­ση που έ­χου­με στο μυα­λό μας όλοι οι Αρ­μέ­νιοι, εί­ναι η ε­πα­νέ­νω­ση με την Πατρίδα.
Το Αρ­τσάχ θα πρέ­πει να εί­ναι ο 11ος νο­μός της Αρ­με­νί­ας. Μέ­χρι τό­τε πρέ­πει να α­ξιο­ποι­ή­σου­με θε­τι­κά τον χρό­νο. Η ε­πα­νε­γκα­τά­στα­ση του πλη­θυ­σμού στις α­πε­λευ­θε­ρω­μέ­νες α­κρι­τι­κές πε­ριο­χές, εί­ναι μια ση­μα­ντι­κή δου­λειά που έ­χου­με να κά­νου­με.
Τα προ­γράμμα­τα ε­νί­σχυ­σης του Αρ­τσάχ ό­σον α­φο­ρά στις υ­πο­δο­μές και την οι­κο­νο­μί­α θα πρέ­πει να γί­νο­νται με έ­ναν κε­ντρι­κό σχε­διασμό, για να έ­χουν τη μέ­γι­στη α­πό­δο­ση και ό­χι α­πο­σπα­σμα­τι­κά και με προ­σω­πικές πρω­το­βου­λί­ες, ό­πως σε πολ­λές πε­ρι­πτώ­σεις συμ­βαί­νει σήμε­ρα.
Ο αρ­με­νι­κός λα­ός έ­χει κά­νει ό­λες τις υ­πο­χω­ρή­σεις α­πέ­να­ντι στην Τουρ­κί­α και το Α­ζερ­μπα­ϊ­τζάν και η α­λή­θεια εί­ναι ό­τι δεν έ­χου­με άλ­λα πε­ρι­θώ­ρια, ε­νώ μια δια­φο­ρε­τι­κή πο­λιτι­κή θα ση­μά­νει την υ­πο­νό­μευ­ση της φυ­σι­κής μας ύ­παρ­ξης.

Tweet

Share