Ναζάν Μαξουντιάν Εκτύπωση E-mail

nazan

“Δεν γνω­ρί­ζου­με τον α­κρι­βή α­ριθ­μό,

αλλά με­τά το 1915 έ­νας πο­λύ μεγάλος αριθμός παιδιών

υιοθετήθηκε και εξισλαμίστηκε δια της βίας"

Μετάφραση: Ναζίκ Τζαμουζιάν

Oκτωβριος – Δεκέμβριος 2014 τεύχος 83

Τα ορ­φα­νά Aρ­μενό­παι­δα α­πό τις σφα­γές του Χα­μίτ ως τη Γε­νο­κτο­νί­α

Το «Ί­δρυ­μα έ­ρευ­νας και διά­σω­σης της ι­στο­ρι­κής μνή­μης» που δρα­στη­ριο­ποιεί­ται στην Τουρ­κί­α διορ­γά­νω­σε έ­να συ­νέ­δριο με θέ­μα: «Α­πό το 1915 ως το 2015: ε­κτό­πι­ση-σφα­γές-γε­νο­κτο­νί­α». Η α­να­πληρώ­τρια κα­θηγή­τρια της έ­δρας Πο­λι­τι­κών Επι­στη­μών του πα­νε­πι­στη­μί­ου Κε­μερ­μπουρ­γκάζ της Κων­στα­ντι­νού­πο­λης, Να­ζάν Μα­ξου­ντιάν πα­ρου­σί­α­σε την έκ­θε­ση «Τρεις γε­νιές, τρεις σφα­γές, α­πό το 1895 ως το 1915, τα Αρ­με­νό­παι­δα και τα ορ­φα­νά». Η ε­βδο­μα­διαία ε­φη­με­ρί­δα «Α­γκός» της Κων­στα­ντι­νού­πο­λης συζή­τη­σε με την Να­ζάν Μαξου­ντιάν, η ο­ποία α­να­φέρ­θη­κε στην τύ­χη των Αρ­με­νοπαίδων που έ­μει­ναν ορ­φα­νά ως α­πο­τέ­λε­σμα των χα­μι­τι­κών σφα­γών, της σφα­γής των Α­δά­νων και της γε­νο­κτονί­ας του 1915.

Μι­λά­τε για τρεις γε­νιές ορ­φα­νών Αρ­με­νο­παί­δων, που ά­φη­σαν πί­σω τους τα τρί­α κύ­μα­τα των σφα­γών, του 1894-1896, 1909 και 1915. Υ­πάρ­χουν στα­τι­στι­κά στοι­χεί­α για τον α­ριθ­μό αυτών των παι­διών;

Δεν εί­ναι τό­σο α­πλό το θέ­μα των στα­τι­στι­κών. Λέ­γε­ται ό­τι στις σφα­γές του 1894-1896 έ­μει­ναν ορ­φα­νά πε­ρί­που 50 χι­λιά­δες παι­διά. Γνω­ρί­ζου­με ό­τι οι νε­κροί ή­ταν 200 με 300 χι­λιά­δες. Γι’ αυτόν το λό­γο πολ­λοί θε­ω­ρούν τις 50 χι­λιά­δες πο­λύ με­γά­λο α­ριθ­μό, άλ­λοι πά­λι τον θε­ω­ρούν μι­κρό. Στη σφα­γή των Α­δά­νων τα θύ­μα­τα ή­ταν 20 με 30 χιλιά­δες, ε­νώ τα παι­διά στα ορ­φα­νο­τρο­φεί­α 3.500. Φυ­σι­κά υ­πήρ­χαν και παι­διά που δεν βρή­καν κα­τα­φύ­γιο σε αυ­τά.

Το 1915 λέ­γε­ται πως ε­πέ­ζη­σαν 500 με 600 χιλιά­δες παι­διά.

Τα χρό­νια ε­κείνα τα ορ­φα­νο­τρο­φεί­α φι­λο­ξε­νού­σαν παι­διά η­λι­κί­ας μέ­χρι 13 ε­τών. Τα α­γό­ρια ά­νω των 13 θε­ω­ρού­νταν ως α­πει­λή και θα­να­τώ­νο­νταν, ε­νώ τα κο­ρί­τσια αυ­τής της η­λι­κί­ας τα α­πή­γα­γαν και τα πα­ντρεύ­ο­νταν.

Πό­τε θε­ω­ρού­νταν τα παι­διά ως α­πει­λή; Σε ποιες πε­ρι­πτώ­σεις θα­να­τώ­νο­νταν και σε ποιες τα ά­φηναν να ζή­σουν;

Κα­θώς τα με­γα­λύ­τε­ρα παι­διά εί­χαν συ­ναί­σθη­ση της ταυ­τό­τη­τάς τους ή­ταν α­πα­ραί­τητο να θα­να­τω­θούν. Τα ό­μορ­φα παι­διά τα έπαιρ­ναν α­μέ­σως στα σπί­τια τους, ε­νώ τα έ­ξυ­πνα τα υ­ιο­θε­τού­σαν. Οι ιε­ρα­πό­στο­λοι έ­λεγαν συ­χνά ό­τι «αφού οι μου­σουλμάνοι δεν έ­χουν οι ί­διοι μυα­λό χρειά­ζο­νται τα έ­ξυ­πνα παι­διά, γι’ αυ­τό και τα υ­ιο­θε­τούν». Η ε­κτί­μη­ση αυ­τή εί­ναι φυ­σι­κά α­πό μό­νη της ρα­τσι­στι­κή.

Τα παι­διά τα ο­ποί­α ή­ταν σε θέ­ση να κρα­τή­σουν ό­πλο θε­ω­ρού­νταν α­πει­λή, κά­τι που δεν ί­σχυε για τα μι­κρό­τε­ρα. Τα τε­λευ­ταί­α χρό­νια της Ο­θω­μα­νι­κής Αυ­το­κρα­το­ρί­ας φέ­ρο­νταν στα έ­ξυ­πνα και ό­μορ­φα παι­διά με τρό­πο ώ­στε να μπο­ρούν να πά­ρουν α­πό αυ­τά, αυ­τό που ή­θε­λαν. Για τον ί­διο λό­γο τα διεκ­δι­κού­σαν και οι Α­με­ρι­κα­νοί. Ε­πι­θυ­μού­σαν και αυ­τοί να «σώ­σουν» τα ορ­φα­νά.

Για ποιο λό­γο πι­στεύ­ε­τε;

Πι­στεύ­ω πως αυ­τό εί­ναι έ­νας μύ­θος. Τα πε­ρισ­σό­τε­ρα παι­διά ή­ταν άρ­ρω­στα και τα­λαι­πω­ρη­μέ­να. Σή­με­ρα ποιος ε­πι­θυ­μεί να υ­ιο­θε­τή­σει έ­να α­πό τα χι­λιά­δες παι­διά της Συ­ρί­ας που έ­χουν βρει κα­τα­φύ­γιο στην Κων­στα­ντι­νού­πο­λη;

Βρί­σκε­τε ο­μοιό­τη­τες α­νά­με­σα στις τρεις γε­νιές ορ­φα­νών;

Στις σφα­γές του 1894-1896, τα παι­διά τα διεκ­δι­κούν α­φε­νός ο Α­μπντούλ Χαμίτ και α­φε­τέ­ρου οι ιε­ρα­πό­στο­λοι. Το 1909, οι Νε­ό­τουρ­κοι ε­πι­θυ­μούν να προ­στα­τέ­ψουν τα ορ­φα­νά Αρ­με­νό­παι­δα. Ο νο­μάρ­χης των Α­δά­νων Τζε­μάλ Πα­σάς προ­σπα­θεί ν’ α­να­λά­βει τη φρο­ντίδα των παι­διών, ε­νώ η συγ­γρα­φέ­ας Ζα­μπέλ Γε­σα­γιάν, με την ι­διό­τητα του μέ­λους της Πα­τριαρ­χι­κής Ε­πι­τρο­πής Κων­στα­ντι­νού­πο­λης, κά­νει ό,τι περ­νά­ει α­πό το χέ­ρι της για να το α­πο­τρέ­ψει.

Το 1915 ό­λοι οι δη­μό­σιοι υ­πάλ­λη­λοι υ­ιο­θετούν παι­διά, ε­νώ το 1919 το Πα­τριαρ­χείο ε­πι­χει­ρεί να τα συ­γκε­ντρώσει. Μια άλ­λη ο­μοιό­τη­τα εί­ναι ό­τι σε κά­θε περί­πτω­ση γί­νε­ται προ­σπά­θεια να ξε­χα­στούν οι ρί­ζες των παι­διών.

Εί­ναι προ­φα­νές ό­τι η ταυ­τό­τη­τά μας συ­νί­στα­ται στη γλώσ­σα και τη θρη­σκεί­α μας και πως τα ορ­φα­νά κιν­δύ­νευαν σο­βα­ρά να χά­σουν και τα δύο. Την ε­πο­χή του Α­μπντούλ Χα­μίτ, το 85% των ορφα­νών πε­ρι­θάλ­πο­νταν α­πό α­με­ρι­κα­νούς ιε­ραπο­στόλους. Ως α­πο­τέ­λε­σμα, το 80% αυ­τών έ­γι­ναν δια­μαρ­τυ­ρό­με­νοι. Α­πό τα ορ­φα­νά που βρή­καν κα­τα­φύ­γιο σε ορ­φα­νο­τρο­φεί­α με­τά τη σφα­γή των Α­δά­νων, κα­νέ­να δεν έ­μα­θε Αρ­με­νι­κά, ού­τε έ­λα­βε θρη­σκευ­τι­κή παι­δεί­α. Δεν γνω­ρί­ζου­με τον α­κρι­βή α­ριθ­μό, αλλά με­τά το 1915 έ­νας πο­λύ με­γά­λος α­ριθ­μός παι­διών υ­ιο­θε­τή­θη­κε και ε­ξι­σλα­μί­στη­κε δια της βί­ας. Τα υ­ιο­θε­τη­μέ­να παι­διά, συ­χνά δεν παρέμε­ναν με τους θε­τούς γο­νείς και όπο­τε είχαν τη δυ­να­τό­τη­τα το έ­σκα­γαν. Σή­με­ρα τα παι­διά δεν μπο­ρούν να τα­ξι­δέ­ψουν α­συ­νό­δευ­τα, τό­τε ό­μως πολ­λά παι­διά εί­χαν τα­ξι­δέ­ψει α­πό τα Ά­δα­να ως τη Σε­βά­στεια με την ελ­πί­δα να βρουν τις οι­κο­γένειές τους.

Ε­πο­μέ­νως, στα ή­δη υ­πάρ­χο­ντα ορ­φα­νο­τρο­φεί­α γί­νε­ται προ­σπά­θεια να ξεχά­σουν τα παι­διά τις ρί­ζες τους. Ε­πι­χει­ρείται με κά­ποιο τρό­πο η δια­τή­ρη­ση της ταυ­τό­τη­τάς τους;

Στα α­με­ρι­κα­νι­κά ορ­φα­νο­τρο­φεί­α υ­πήρ­χε αυ­στη­ρός ε­σω­τε­ρι­κός κα­νο­νι­σμός και έ­τσι η πο­λι­τι­κή να «φέ­ρουν» ό­λα τα παι­διά στο δι­κό τους δόγμα πε­τύ­χαι­νε. Για το λό­γο αυ­τό, ή­δη α­πό το 1890, το αρμε­νι­κό Πα­τριαρ­χεί­ο της Κων­στα­ντι­νού­πο­λης δια­μαρ­τύ­ρε­ται έ­ντο­να.

Οι ιε­ρα­πό­στο­λοι δεν ε­πέ­τρε­παν στα παι­διά να εκ­κλη­σιά­ζο­νται, ε­νώ χλεύ­α­ζαν εκεί­να που έ­κα­ναν το σταυ­ρό τους. Α­πό το 1915, στο ορ­φα­νο­τρο­φεί­ο που ί­δρυ­σαν ο Τζε­μάλ Πα­σάς και η Χα­λι­ντέ Ε­ντίπ α­κο­λού­θησαν την α­με­ρι­κα­νι­κή τα­κτι­κή. Στην πε­ρί­πτω­ση αυ­τή φυ­σι­κά ε­κτούρ­κι­ζαν τα ορφα­νά.

Σχε­τι­κά με τη διά­σω­ση των ορ­φα­νών της γε­νο­κτο­νί­ας κυ­κλο­φο­ρούν διά­φο­ρες η­ρω­ι­κές ι­στο­ρί­ες. Υ­πάρ­χουν ε­πί­σης ι­στο­ρί­ες για υ­ιο­θεσί­ες με σκο­πό την ιδιο­ποί­η­ση των περιου­σιών των ορ­φα­νών. Πό­σο αλ­λη­λέν­δε­τα ή­ταν ο η­ρω­ι­σμός και τα οι­κο­νο­μι­κά κί­νη­τρα;

Τον και­ρό ε­κεί­νο οι υ­ιο­θε­σί­ες ή­ταν πο­λύ συ­νη­θι­σμέ­νες, κα­θώς τα παιδιά τα εκ­με­ταλ­λεύ­ο­νταν ως ερ­γα­τι­κό δυ­να­μι­κό. Φυ­σι­κά και θα υ­πήρ­χαν και οι­κο­νομι­κά κί­νη­τρα στις υ­ιο­θε­σί­ες.

Να μην ξε­χνά­με ό­μως ό­τι οι πε­ριου­σί­ες εί­χαν κα­τασχε­θεί α­πό την πο­λι­τεί­α, ε­πο­μέ­νως δεν ή­ταν και τό­σο εύ­κο­λο να οι­κειο­ποι­η­θεί κα­νείς τα υ­πάρ­χο­ντα ε­νός ορ­φα­νού παι­διού υ­ιο­θετώ­ντας το. Υ­πήρ­ξε τέ­τοιο πε­ρι­στα­τι­κό στο Μαρ­ντίν. Έ­νας γεί­το­νας υ­ιοθέ­τη­σε έ­να ορ­φα­νό παι­δί και απέ­κτη­σε την κυ­ριό­τη­τα του σπι­τιού του. Υ­πήρ­ξαν ό­μως και πολ­λοί άν­θρω­ποι που υ­ιο­θέ­τη­σαν παι­διά έ­χο­ντας ως μο­να­δι­κό κί­νη­τρο τη φι­λαν­θρω­πί­α.

 

 

 

 

Share
 

Για να εξασφαλίσουμε τη σωστή λειτουργία του ιστότοπου, μερικές φορές τοποθετούμε μικρά αρχεία δεδομένων στον υπολογιστή σας, τα λεγόμενα «cookies». Οι περισσότεροι μεγάλοι ιστότοποι κάνουν το ίδιο. Περισσότερα...

"Δέχομαι"


ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΩΝ


διαφήμιση στο αρμενικά

armenian community

Online Επισκέπτες

Έχουμε 8 επισκέπτες συνδεδεμένους