Zακ Νταματιάν

Όταν μιλάμε για χαρακτήρες «Αρμενίων» στη σκηνή του ελληνικού θεάτρου και του κινηματογράφου, αυτόματα φέρνουμε στον νου μας τον Αγκόπ Κατραπακιάν, ή απλώς Αγκόπ, κατά κόσμον Φίλιο Φιλιππίδη, και τον Γιάννη Σπαρίδη, αμφότεροι γεννημένοι στην Κωνσταντινούπολη. Μεμονωμένα, έχουν υποδυθεί τον Αρμένη και άλλοι σπουδαίοι ηθοποιοί, όπως ο Γιώργος Στολίγκας και ο Σωτήρης Μουστάκας. Στη σύγχρονη εποχή, σε πλήρη αντιδιαστολή με αυτούς τους κωμικούς χαρακτήρες, στο «Σμύρνη μου αγαπημένη» συναντάμε την εξαιρετική Ταμίλα Κουλίεβα, σε ρόλο που αποτυπώνει τον πόνο της Γενοκτονίας.

Η χρυσή εποχή του ελληνικού κινηματογράφου συμπίπτει χρονικά με την επιτάχυνση της ενσωμάτωσης του αρμενικού στοιχείου στην ελληνική κοινωνία. Οι «Αρμένιοι» που παρουσιάζονται στη σκηνή είναι συνήθως καλοκάγαθοι, άνθρωποι του μόχθου, ενώ το κωμικό στοιχείο ενισχύεται από μια ιδιαίτερη χαρακτηριστική ομιλία.

Δεν λείπουν και οι αναφορές στη «σφαγή των Αρμενίων», έστω και δίκην αστεϊσμού.

Στο περίφημο «Ο Κλέαρχος, η Μαρίνα και ο κοντός» του Νίκου Τσιφόρου, ο Βασίλης Αυλωνίτης, φλερτάροντας με την όμορφη γειτόνισσα (Πόπη Λάζου), λέει ότι «η Μαρίνα (Γεωργία Βασιλειάδου) έτσι και το μυριζότανε, σφαγή Αρμενίων». Σε μια λιγότερο γνωστή κωμωδία, «Απ’ τ’ αλώνια στα σαλόνια», ο Νίκος Ρίζος εκστομίζει μια ανάλογη ατάκα, και ως στιχουργός λαϊκών τραγουδιών εμπνέεται τον στίχο «Σφάξανε τρεις Αρμένηδες, ήταν κι οι τρεις εργένηδες».

Ο πιο διάσημος «Αρμένης» στο θέατρο και στον κινηματογράφο ήταν ο Φίλιος Φιλιππίδης, ή Αγκόπ Κατραπακιάν, που τυποποιήθηκε στον ρόλο του αφελή. Έγραφε σενάρια, έκανε εκπομπή στο ραδιόφωνο και κυκλοφόρησε κασέτες με διαλόγους.

Ωστόσο, δεν έλειψαν και οι απόψεις, όχι αβάσιμες, ότι προέβαλλε μια αρνητική εικόνα για τους Αρμένιους εκείνης της εποχής.

Ο δεύτερος γνωστός «Αρμένης» ήταν ο Γιάννης Σπαρίδης, ψηλόλιγνος, με χαρακτηριστική γαμψή μύτη. Τον θυμόμαστε ως «παιδί» στον τουρτοπόλεμο στο «Θου Βου» και ως στοργικό πατέρα στο «Τρελός, παλαβός και Βέγγος». Ως Κρικόρ Καρμιριάν, έχει δανείσει ένα «κεφάλαιο» στους Μήτρο, Μητρούση, Βέγγο και Μανέλη, οι οποίοι όμως, κάνοντας αποτυχημένες «δουλειές του ποδαριού», αδυνατούν να του το επιστρέψουν. Τους κυνηγά φωνάζοντας: «Τους παράδες μου».

Λιγότερο γνωστός είναι ο ρόλος του Γιώργου Στολίγκα ως καλοσυνάτου παντοπώλη «μάγκα Αρμένη» στην κωμωδία του Αλέκου Σακελλάριου «Οι παπατζήδες». Ο Νίκος Σταυρίδης παρουσιάζεται με την πρόφαση ότι τον στέλνει ένας κοινός γνωστός τους Αρμένης παστουρματζής και του πουλά άχρηστο υλικό για «εγγλέζικο ύφασμα».

Ως Κρικόρ Ικοπεντοσιάν, καλοκάγαθος, εύθυμος και με αδυναμία στον παστουρμά, εμφανίζεται ο Σωτήρης Μουστάκας στην ταινία «Φως, νερό, τηλέφωνο, οικόπεδα με δόσεις». Συνεργάζεται με τον τίμιο επαρχιώτη Κώστα Χατζηχρήστο στην πώληση οικοπέδων, όμως ο τρίτος συνέταιρος, ο Ζανίνο, τους συμπαρασύρει σε απάτη. Οι δυο τους συμπορεύονται με τους εξαπατημένους πελάτες, ιδρύοντας σωματείο.

Στην πιο σύγχρονη ταινία «Και αυτός το βιολί του», ο σπουδαίος Κύπριος κωμικός ξυπνάει από το παραμιλητό της εθισμένης στον τζόγο γυναίκας του (Στέλλα Κωνσταντινίδου). Βλέποντας άλογο ιπποδρόμου στον ύπνο της, φωνάζει «Όρμα, Βαγγέλη!». «Ποιος είναι αυτός ο Βαγγέλης;» τη ρωτά. «Γκανιάν» του απαντά αυτή. «Βαγγέλης Γκανιάν, Αρμένης θα ’ναι…» σκέφτεται.

Στην κωμωδία «Οι Πόντιοι», ο Κώστας Βουτσάς, προσπαθώντας να ανακαλύψει αυτούς που κυκλοφορούν τα ποντιακά ανέκδοτα, ξεκινά την έρευνά του πιάνοντας δουλειά στο ζαχαροπλαστείο ενός Αρμένη, τον οποίο υποδύεται ο Κώστας Μπακάλης.

Απολύεται κακήν κακώς, αφού βάζει μέλι στα μακαρόνια για να γίνουν «μελομακάρονα» και «ξεσκονίζει» τους κουραμπιέδες.

Ιδιαίτερα αγαπητή έγινε στους Αρμένιους η Ταμίλα Κουλίεβα, Ρωσίδα γεννημένη στο Μπακού, ως Σέτα Τομασιάν στο πλευρό του Δημήτρη Τάρλοου στο θεατρικό έργο «Το κτήνος στο φεγγάρι». Με την καθηλωτική ερμηνεία της απέδωσε εξαιρετικά τον πόνο και τα τραύματα των επιζησάντων της Γενοκτονίας. Στη σύγχρονη υπερπαραγωγή «Σμύρνη μου αγαπημένη» υποδύεται μια χαροκαμένη Αρμένισσα που προσπαθεί να ορθοποδήσει στη Σμύρνη μετά τον εκτοπισμό του 1915. Στην ομώνυμη θεατρική παράσταση, τον αντίστοιχο ρόλο είχε ενσαρκώσει με επιτυχία η Χριστίνα Αλεξανιάν.

Τα τελευταία χρόνια, στο σανίδι, στη μικρή και μεγάλη οθόνη, συναντάμε και άλλους γνωστούς Ελληνοαρμένιους ηθοποιούς, όπως ο Αρτό Απαρτιάν, η Νατάσα Τσακαρισιάν, ο Κώστας Ιντζεγιάν, η Σοφία Καζαντζιάν, η Ρομίνα Κατσικιάν, η Σοφία Αλεξανιάν, ο Χοβίκ Καραμπετιάν, ο Αρμάν Μενετιάν, η Ναζίκ Αϊντινιάν, o Ουσίκ Χανικιάν κ.ά. Σίγουρα, όμως, οι χαρακτήρες Αρμενίων όπως αυτοί που παρουσιάστηκαν στην ελληνική σκηνή από ηθοποιούς-θρύλους, έχουν τη δική τους ιδιαίτερη ιστορική αξία στο θέατρο και στον κινηματογράφο.

Tweet

Share