|
Ρουπέν Βαρτιάν
Οκτώβριος- Δεκέμβριος 2019, τεύχος 102
Ο Δρ Γερβάντ Τερζιάν, ομότιμος καθηγητής Tisch του Τμήματος Αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο Cornel της Αμερικής, απεβίωσε στις 25 Νοεμβρίου 2019, σε ηλικία 80 ετών. Ως ερευνητής κατάφερε να συνεισφέρει σημαντικά σε πολλούς τομείς, ενώ ως καθηγητής ενέπνευσε και μετέδωσε σε πολλούς το μικρόβιο της αστρονομίας και τον ενθουσιασμό του γι’ αυτή.
Ο Τερζιάν γεννήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 1939, στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, σε μια οικογένεια που δεν μπορούσε να προσφέρει παρά τα πλέον απαραίτητα. Προικισμένος με αποφασιστικότητα, ικανότητες, ευφυΐα και τρομερή αίσθηση υπευθυνότητας, έζησε μια απίθανη ζωή. Ο Τερζιάν διοχέτευσε το έντονο πάθος του για γνώση κι εκπαίδευση στον κλάδο της ραδιοαστρονομίας και στο ευρύτερο πλαίσιο της αστροφυσικής και διορίστηκε επικεφαλής του Τμήματος Αστρονομίας. Ακόμη, συνέβαλε σημαντικά ώστε να μετατραπεί το μικρό Τμήμα Αστρονομίας του Cornel σε ένα από τα πιο ανεπτυγμένα κι εξελιγμένα τμήματα του κόσμου.
Από πολύ μικρός είχε ήδη αποφασίσει πως επρόκειτο να ασχοληθεί με την αστρονομία. Μερικά χρόνια αργότερα έμαθε να διαβάζει και να μιλάει αγγλικά, με στόχο να μπορεί να διαβάζει τα βιβλία αστρονομίας στην αμερικανική βιβλιοθήκη του Καΐρου. Εκεί, ο βιβλιοθηκάριος, ο οποίος ήταν εντυπωσιασμένος από τον ενθουσιασμό του μικρού Γερβάντ, βλέποντάς τον να έχει εξαντλήσει ολόκληρη τη συλλογή της βιβλιοθήκης, του δώρισε καινούρια βιβλία αστρονομίας.
Στην ηλικία των 17 ετών εισήχθη στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο του Καΐρου, όπου έλαβε το πτυχίο του το 1962. Αφότου κατάφερε να ξεπεράσει τα γραφειοκρατικά εμπόδια που υπήρχαν για όλους όσους προέρχονταν από εθνικές μειονότητες μετά την «αιγυπτιακή επανάσταση» του 1952 και την πτώση του βασιλιά Φαρούκ, μπήκε στον διδακτορικό κύκλο σπουδών της αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα, στο Μπλούμινγκτον. Ο κύκλος αυτός ολοκληρώθηκε το 1967. Η διδακτορική του διατριβή, η οποία διεξήχθη στο Εθνικό Παρατηρητήριο Ραδιοαστρονομίας στη Δυτική Βιρτζίνια, ήταν η αρχή μιας αδιάκοπης προσφοράς προς την επιστημονική κοινότητα, συμβάλλοντας σημαντικά στο να γίνουν αντιληπτές ιδέες και έννοιες σχετικά με την ύλη και τη ραδιενέργεια που υπάρχει στο σύμπαν. Στις αρχές του 1967 συμμετέχει για πρώτη φορά στην επιστημονική ομάδα του παρατηρητηρίου του Αρεσίμπο στο Πουέρτο Ρίκο, το οποίο παρεμπιπτόντως διοικούταν από το Πανεπιστήμιο Cornel.
Το 1979 ο Τερζιάν διορίστηκε επικεφαλής του Τμήματος Αστρονομίας, θέση στην οποία παρέμεινε για 20 έτη και αποτέλεσε τεράστια διαθήκη για το όραμά του, τις διπλωματικές του ικανότητες και τη μεγάλη αίσθηση υπευθυνότητας προς το πανεπιστήμιο, τους συναδέλφους και τους μαθητές του.
Υπήρξε ένας ακούραστος πρωταθλητής του επιστημονικού αλφαβητισμού και αλληλεπιδρούσε συχνά με το κοινό σχετικά με διάφορες σημαντικές ανακαλύψεις για τους πλανήτες, τους αστέρες, τις μαύρες τρύπες και τους γαλαξίες. Ίδρυσε την ομάδα φίλων αστρονομίας «Friends of Astronomy» (FoA), με μέλη από το πανεπιστήμιο. Πέρα από την κοινότητα της Αμερικής, την οποία υπηρέτησε πιστά εφόσον του έδειξε τόσο μεγάλη εμπιστοσύνη, ο Τερζιάν βοήθησε σημαντικά τόσο την αρμενική όσο και την ελληνική επιστημονική κοινότητα.
Αμέσως μετά την πτώση της σοβιετικής ένωσης και την ολοκληρωτική οικονομική κατάρρευση της Αρμενίας, ο Γερβάντ και οι συνάδελφοί του δημιούργησαν το επιτυχημένο Αρμενικό Εθνικό Ίδρυμα Επιστήμης και Εκπαίδευσης, με σκοπό την εύρεση πόρων και τη στήριξη των Αρμενίων επιστημόνων. Επιπρόσθετα, υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής και της Αρμενικής Αστρονομικής Κοινότητας (1993 και 2001 αντίστοιχα). Από την άλλη πλευρά, είναι παραπάνω από αναμενόμενες και οι διακρίσεις που δέχθηκε από το αρμενικό και το ελληνικό κράτος για τη βοήθειά του. Η επιστημονική, τεχνολογική κι ερευνητική ανάπτυξη οφείλεται σε τεράστιο βαθμό στις δράσεις του Τερζιάν, κι αυτό δεν παύει η αρμενική πολιτεία να του το αναγνωρίζει επικροτώντας τον με κάθε ευκαιρία. Η Ελλάδα τον έχει τιμήσει ιδιαιτέρως, αφού μια από τις σημαντικότερες διακρίσεις, πέρα από την πλειάδα διεθνών βραβείων που κέρδισε παγκοσμίως, ήταν η αναγόρευσή του σε επίτιμο διδάκτορα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 1997.
Επικοινωνήσαμε με τον καθηγητή Αστρονομίας του ΑΠΘ Νικόλαο Κ. Σπύρου, ο οποίος έγραψε λίγα λόγια για τον φίλο και στενό του συνεργάτη Γερβάντ Τερζιάν:
Λίγα λόγια για μια μεγάλη ζωή και μια μεγάλη απώλεια
Με μεγάλη λύπη πληροφορηθήκαμε ότι, στις 25 Νοεμβρίου 2019, μετά από σοβαρά προβλήματα υγείας, απεβίωσε ο Γερβάντ Τερζιάν, ομότιμος καθηγητής Tisch της Αστρονομίας και των Φυσικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Cornel της Νέας Υόρκης και εκλεκτό μέλος της αρμενικής κοινότητας της Ελλάδας καθώς και της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας.
Ο Γερβάντ (Ιορδάνης) Τερζιάν γεννήθηκε το 1939 στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Πατέρας του ήταν ο Μπεντρός Τερζιάν και μητέρα του η Μαρία Κυριακάκη από το Καστελόριζο. Βαπτίστηκε σε ελληνική ορθόδοξη εκκλησία και του δόθηκε το όνομα Ιορδάνης-Γερβάντ. Ο Τερζιάν ήταν γνώστης και αποδέκτης, πέραν της αρμενικής, και της ελληνικής κουλτούρας και φιλοσοφίας. Για λόγους καταγωγής και ανατροφής ήταν χρήστης και εν πολλοίς γνώστης και της ελληνικής γλώσσας και, βάσει της υπερτριακονταετούς σχέσης του με την Ελλάδα και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ένας πολύτιμος και αγνός φίλος της χώρας μας, συμμεριζόμενος κατά ενεργό και αποδοτικό τρόπο τα πολλά εθνικά προβλήματά μας.
Με την απίστευτη ακεραιότητά του και την απεριόριστη περιέργειά του, ήταν τεράστια η συνεισφορά του Τερζιάν προς την ανθρωπότητα, με αποτέλεσμα τη σημαντική επέκταση της γνώσης μας για το Σύμπαν. Υποστήριξε ενεργά την Αστρονομία στην Ελλάδα σε όλα τα επίπεδα. Επίσης, μέσω των πολλών διεθνών δραστηριοτήτων του, συνεισέφερε σημαντικά αφενός μεν στην ανάπτυξη της Αστρονομίας στην Αρμενία, με την οικονομική υποστήριξη χιλιάδων νέων Αρμενίων επιστημόνων, αφετέρου δε, και κατά συνέπεια, στην επιστημονική, τεχνολογική και ερευνητική ανάπτυξη της Αρμενίας, γεγονός που έχει αναγνωριστεί επανειλημμένα και έντονα από την επίσημη αρμενική πολιτεία. Για την πολλαπλή συνεισφορά του έχει τιμηθεί με πληθώρα διακρίσεων και βραβείων, εθνικών και διεθνών, μεταξύ των οποίων είναι και η ανακήρυξή του το 1997 σε επίτιμο διδάκτορα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Η αρμενική κοινότητα τιμά τη μνήμη του Γερβάντ Τερζιάν και εκφράζει τα θερμά συλλυπητήρια των μελών της στη σύζυγο και στα δυο παιδιά του, που σίγουρα είναι υπερήφανοι για τον σύζυγο και πατέρα τους. Τέλος, η αρμενική κοινότητα επιφυλάσσεται για μια πληρέστερη παρουσίαση της προσωπικότητας και της παντοειδούς συνεισφοράς του Γερβάντ Τερζιάν, η ευγενής και απλόχερη προσωπικότητα του οποίου έχει «αγγίξει ανεξίτηλα» πολλούς από εμάς.
|
