|
Σουζάνα Απαρτιάν
Ιανουάριος- Απρίλιος 2021, τεύχος 106
Εικάζεται πως οι Αρμένιοι που υπηρέτησαν τον Μέγα Αλέξανδρο ή τους Πέρσες ηγεμόνες, οι οποίοι ενδεχομένως να είχαν φτάσει μέχρι και σε αυτήν την υπο-ήπειρο, θα μπορούσαν να είναι και οι θιασώτες των πρώτων Αρμενο-Ινδικών σχέσεων. Λέγεται πως ο Τομά Κανά, ένας Αρμένιος έμπορος, είναι ο πρώτος Αρμένιος που εγκαταστάθηκε στην ακτή του Μαλαμπάρ - στη νοτιοδυτική ακτή της Ινδίας-, το 780 μ.Χ., και συνέβαλε στην αύξηση του τοπικού χριστιανικού πληθυσμού.
Πιο συγκεκριμένα, οι Αρμένιοι έμποροι άρχισαν να αναπτύσσουν το εμπορικό τους δαιμόνιο από την Περσία προς τα ανατολικά κατά τον 16ο και 17ο αιώνα και συνέβαλαν με τις εμπορικές δραστηριότητές τους στη μεγάλη πληθυσμιακή ποικιλομορφία της Ινδίας.
Η μεγαλούπολη Μαντράς (η σημερινή Τσεννάι) είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στην παροικία καθότι η «γενέτειρα» του πρώτου αρμενικού μηνιαίου περιοδικού, γνωστού ως Αζνταράρ1, στις 16 Οκτωβρίου του 1794 από τον κληρικό Χαρουτιούν Σμαβονιάν. Εκδόθηκαν συνολικά 18 τεύχη μέχρι τον Μάρτιο του 1796 οπότε και διακόπηκε η έκδοσή του. Είναι επίσης η πόλη όπου εκδόθηκαν τα πρώτα βιβλία με θέμα την αρμενική πολιτική και κοινωνία, όπως ακόμη και ενός είδους «πρώϊμου» θα λέγαμε Συντάγματος που διαμορφώθηκε υπό την επιρροή των επαναστατικών αγώνων στις Ηνωμένες Πολιτείες και στη Γαλλία με την ελπίδα να οδηγήσει στην ανεξαρτησία της Αρμενίας.
Η Βομβάη, η Σουράτ και η Άγκρα -η αυτοκρατορική πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας των Μογγόλων-, υποδέχτηκαν επίσης τους Αρμένιους. Να αναφέρουμε για παράδειγμα πως μια από τις εξέχουσες συζύγους τού διασημότερου αυτοκράτορα της Ινδίας, του Μεγάλου Ακμπάρ, ήταν Αρμένια και ονομαζόταν Μαριάμ Ζαμανί Μπεγκούμ. Ο Ακμπάρ είχε σε μεγάλη εκτίμηση τις επιχειρηματικές δεξιότητες και την ακεραιότητα των Αρμενίων. Τους παραχώρησε πολλά προνόμια και μεγάλη θρησκευτική ελευθερία, καθώς και πολλές ευκαιρίες να υπηρετήσουν την αυτοκρατορία του. Υπήρξε υποστηρικτής της αρμενικής κοινότητας και το παλαιότερο χριστιανικό κτίριο στη βόρεια Ινδία, το Αρμενικό Παρεκκλήσι της Άγκρα, ανεγέρθηκε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του, το 1562.Οι διάδοχοί του συνέχισαν να ενθαρρύνουν τους Αρμένιους να εγκατασταθούν στην Ινδία, με την συντριπτική πλειοψηφία τους να εγκαθίσταται στη Βεγγάλη, η οποία τότε περιλάμβανε επίσης το σημερινό Μπαγκλαντές.
Στα ίχνη της αρμενικής κοινότητας στην Καλκούτα
Παρόλη τη δημοφιλία της Βομβάης, η Καλκούτα χρίστηκε ως το κέντρο της αρμενικής ζωής στους επόμενους αιώνες.
Τον 18ο αιώνα, σχεδόν όλη η αρμενική κοινότητα προερχόταν από τη Νέα Τζούλφα -μια συνοικία του Ισπαχάν στην Περσία-, η οποία απέκτησε μεγάλη επιρροή και αυξήθηκε σημαντικά χάρη σε ένα εκτεταμένο εμπορικό δίκτυο. Δύο σημεία αναφοράς μαρτυρούν την αρχαιότητα αυτής της παρουσίας: πρώτο, η Αρμενική Εκκλησία της Ναζαρέτ, η μεγαλύτερη και παλαιότερη Αρμενική εκκλησία στην Καλκούτα -χρονολογείται από το 1707- που εξακολουθεί να είναι ενεργή με την παρουσία ιερέων από την Αρμενία και να παραμένει το κέντρο της αρμενικής κοινότητας στην Καλκούτα. Δεύτερο κατά σειρά το Αρμενικό «Γκατ»2 (Armani Ghat) που χτίστηκε το 1734 από τον Μανζέλ Χαζάρ Μαλιγιάν στις όχθες του ποταμού Χούγκλι. Τα σκαλοπάτια-κερκίδες αυτού του «Γκατ» δημιουργήθηκαν για να διευκολύνουν τον κατάπλου των σκαφών και τη μεταφορά εμπορευμάτων. Σήμερα, οι κάτοικοι το χρησιμοποιούν όπως κάθε «γκατ»: είτε για να καταδυθούν, είτε για λατρευτικές τελετουργίες στα ιερά νερά του ποταμού.
Οι Αρμένιοι εμπορεύονταν γιούτα3, ακατέργαστο μετάξι, λουλάκι, γομαλάκα, πολύτιμους λίθους και κοσμήματα, αλάτι, νιτρικό κάλιο, κ.ά. Ανταγωνίστηκαν σκληρά τους Άγγλους για το εμπόριο του βαμβακιού και είχαν τις δικές τους ναυτιλιακές γραμμές (την Apcar Line μεταξύ άλλων) που χρησιμοποιήθηκαν ειδικά για το εμπόριο οπίου.
Ο Ινδός συγγραφέας Αμιτάβ Γκος που γεννήθηκε στην Καλκούτα το 1956, διηγείται:
«Για πολύ μεγάλο διάστημα, η γενέτειρά μου είχε τη μεγαλύτερη και πιο ζωντανή αρμενική κοινότητα σε όλη την Ινδία. Στην παιδική μου ηλικία, η παρουσία των Αρμενίων ήταν ακόμα πολύ σημαντική. Έχω ακούσει ιστορίες για διάσημους Αρμένιους μποξέρ. Ο πατέρας μου θυμόταν τα παλιά πολυτελή ξενοδοχεία που τα διαχειρίζονταν Αρμένιοι. Είναι πράγματι αυτές οι αναμνήσεις και οι έντονα χαραγμένες εικόνες στο μυαλό μου που δικαιολογούν την παρουσία πολλών αρμενικών χαρακτήρων στα βιβλία μου ».
Το 1947, την εποχή που η Ινδία απέκτησε την ανεξαρτησία της, ο Αρμενικός πληθυσμός της Καλκούτας αριθμούσε, κατά προσέγγιση, 3.000 με 4.000 άτομα. Στις μέρες μας, η πόλη φιλοξενεί μια πολύ μικρή Αρμενική κοινότητα -γύρω στα 200 άτομα-, μαζί με τους νεοεισερχόμενους από το Ιράν και την Αρμενία που είτε σπουδάζουν στο Αρμενικό σχολείο είτε υπηρετούν στην Αρμενική εκκλησία.
Σημαντικά σημεία αναφοράς στην Καλκούτα
Το Αρμενικό Σχολείο και η Φιλανθρωπική Ακαδημία, γνωστό ως Αρμενικό Κολλέγιο, θα γιορτάσει το 2021 την συμπλήρωση διακοσίων χρόνων από την ίδρυση του. Η εκπαίδευση των Αρμενοπαίδων ξεκίνησε τον 18ο αιώνα με κατ’οίκον διδασκαλία. Στη συνέχεια, χάρη σε δωρεές, τα μέλη της κοινότητας δημιούργησαν το 18214 το Αρμενικό Σχολείο το οποίο έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση και διάδοση του αρμενικού πολιτισμού. Αυτό το φιλανθρωπικό ίδρυμα εκπαιδεύει δωρεάν έως την τελευταία τάξη του Λυκείου περίπου εκατό μαθητές από όλο τον κόσμο: η πλειοψηφία τους προέρχεται από την Αρμενία, μερικοί από την Καλκούτα και άλλοι από το Ιράκ, το Ιράν ή τη Βιρμανία.
Η βιβλιοθήκη Αραρατιάν -αφιερωμένη στο όρος Αραράτ-, δημιουργήθηκε το 1828 και βρίσκεται μέσα στο χώρο των εγκαταστάσεων του Σχολείου. Διαθέτει μια πολύ πλούσια συλλογή χειρογράφων και παλαιών βιβλίων.
Η Αρμενική Αθλητική Λέσχη χρονολογείται από το 1890 και εξακολουθεί να περιλαμβάνει μια ομάδα παικτών ράγκμπι, στην πλειονότητά τους μαθητές του Αρμενικού Σχολείου.
21ος αιώνας: νέα εποχή, νέοι δεσμοί με την Αρμενία
Ήδη από το τέλος του 20ού αιώνα, η Ινδία έχει δημιουργήσει νέους δεσμούς με την Αρμενία: το 1991, ήταν μια από τις πρώτες χώρες που αναγνώρισαν τη Δημοκρατία της Αρμενίας μετά την πτώση της ΕΣΣΔ. Έχει ανοίξει πρεσβεία στο Γερεβάν και, ως φιλικά προσκείμενη χώρα, συνδράμει σε διάφορους τομείς. Ο αριθμός των Ινδών πολιτών που κατοικούν στην Αρμενία αυξήθηκε (από 4.200 το 2016 σε 28.500 το 2018) και από το 2017, η απόκτηση αδειών διαμονής διευκολύνθηκε. Ένας μεγάλος αριθμός μεταξύ αυτών είναι φοιτητές, εκ των οποίων περισσότεροι από 2.000 σπουδάζουν Ιατρική.
1. Το περιοδικό άρχισε να επανεκδίδεται στην Καλκούτα - με το ίδιο όνομα - το 2007, με πρωτοβουλία της Αρμενο-αμερικανίδας Νόρα Αντρεασιάν-Τομά.
2. Τα ghat παραπέμπουν σε κερκίδες-σκαλοπάτια στις όχθες ποταμών που επιτρέπουν στους πιστούς να καταδυθούν σ’ ένα ιερό ποτάμι, όπως ο Γάγγης. Στην περίπτωση του Αρμενικού ghat πρόκειται για τον ποταμό Χούγκλι.
3. Υφαντική ίνα και μια από τις πιο προσιτές φυσικές ίνες. Η γιούτα είναι το δεύτερο φυτό μετά το βαμβάκι, σε παραγωγή φυτικών ινών.
4. Η τρέχουσα τοποθεσία χρονολογείται από το 1884.
Πηγές:
https://lepetitjournal.com/bombay/comprendre-inde/les-armeniens-calcutta-une-presence-qui-laisse-des-traces-296647
http://100ans100faits.fr/facts/le-patrimoine-armenien-en-inde-remonte-au-16eme-siecle/
|
