50 χρόνια από την ανέγερση του σχολείου Λεβόν & Σοφία Αγκοπιάν Εκτύπωση E-mail

 

Oβαννές Γαζαριάν

Oκτώβριός - Δεκέμβριός 2012 τεύχος 75

 

 

 

«Μή­γα­ρις έ­χω άλ­λο στο νου πά­ρεξ ελευ­θε­ρί­α και γλώσ­σα». Τη ρή­ση αυ­τή του Διονύ­σιου Σο­λωμού την α­να­δια­τυ­πώ­νει ο Πέ­τρος Μάρ­κα­ρης, κα­θώς προ­λο­γί­ζει το βι­βλί­ο «Αρ­μενι­κή Τυ­πο­γρα­φί­α», σε «Μή­γα­ρις έ­χω άλ­λο στο νου πά­ρεξ θρη­σκεί­α και γλώσ­σα», θέ­λο­ντας να κα­τα­δεί­ξει τους δύ­ο πυ­λώ­νες που στη­ρί­ζουν τις μειο­νό­τη­τες. Αν δε­χθού­με ό­τι η θρη­σκεί­α εί­ναι οι­κου­με­νι­κή, τό­τε μό­νο η γλώσ­σα πα­ρα­μένει ο βα­σι­κός πυ­λώ­νας για τη δια­τή­ρη­ση της ε­θνι­κής ταυ­τό­τη­τας ό­σων ζουν μα­κριά α­πό την πα­τρί­δα τους. Ε­πει­δή γλώσ­σα και σχο­λεί­ο εί­ναι έν­νοιες συ­νυφα­σμέ­νες, μπο­ρού­με εύ­κο­λα να α­ντι­λη­φθού­με την α­να­γκαιό­τη­τα των σχο­λεί­ων στις πα­ροι­κί­ες.

 

Φα­ντά­ζει μα­κρι­νό ε­κεί­νο το ζε­στό α­πό­γευ­μα της Κυ­ρια­κής της 10ης Ιου­νί­ου 1962, ό­ταν χί­λιοι και πλέ­ον Αρ­μέ­νιοι κα­τέ­κλυ­σαν α­σφυ­κτι­κά την αυ­λή του νε­όδμη­του σχο­λεί­ου που δέ­σπο­ζε στην πε­ριο­χή, για να πα­ρα­κο­λου­θή­σουν την ε­πίση­μη τε­λε­τή των ε­γκαι­νί­ων.

Αρ­με­νι­κά σχο­λεί­α ι­δρύ­θη­καν α­πό τα πρώ­τα χρό­νια της ε­γκα­τά­στα­σης των προ­σφύ­γων στην Ελ­λά­δα. Στην αρ­χή λει­τούρ­γη­σαν μέ­σα σε πα­ρα­πήγ­μα­τα και πα­ράγκες, αρ­γό­τε­ρα σε κά­ποιες υ­πο­τυ­πώ­δεις αί­θου­σες. Με τον και­ρό η κα­τά­στα­ση βελ­τιώ­θη­κε και α­πό τα τέ­λη της δε­κα­ε­τί­ας του 1920, το σχο­λεί­ο φι­λο­ξε­νή­θη­κε στις αί­θου­σες των ε­γκα­τα­στά­σε­ων της Κα­θο­λι­κής εκ­κλη­σί­ας, στο Δουρ­γού­τι, εκεί ό­που στε­γά­ζο­νταν και δρα­στη­ριο­ποιού­νταν άλ­λω­στε ό­λες οι αρ­με­νι­κές ορ­γα­νώ­σεις της πε­ριο­χής. Τα χρό­νια πέ­ρα­σαν και στα τέ­λη της δε­κα­ε­τί­ας του ‘50, ο τό­τε κα­θο­λι­κός Έ­ξαρ­χος Χοβ­σέπ Χα­ντσιάν κά­λε­σε τους υ­πεύ­θυ­νους της πα­ροι­κί­ας και τους ζή­τη­σε σε έ­να εύ­λο­γο χρο­νι­κό διά­στη­μα, να με­τα­φερ­θούν οι ορ­γα­νώ­σεις σε άλ­λους χώ­ρους, διό­τι το κτήριο δεν μπο­ρού­σε να κα­λύ­ψει τις α­νά­γκες τους, αλ­λά ού­τε και τις δρα­στη­ριό­τη­τες της ε­νο­ρί­ας. Ό­πως ή­ταν φυ­σι­κό, έ­πρε­πε να με­τα­φερ­θεί και το σχο­λεί­ο, κά­τι που ή­ταν δύ­σκο­λο, διό­τι για να λει­τουρ­γή­σει σε άλ­λο χώ­ρο, α­παι­τού­νταν αυ­στη­ρές προ­ϋ­πο­θέ­σεις.

Ύ­στε­ρα α­πό πολ­λές δια­βου­λεύ­σεις συ­στά­θη­κε μια τρι­με­λής ε­πι­τρο­πή, η ο­ποί­α α­νέ­λα­βε να πα­ρου­σιά­σει έ­να προ­σχέ­διο για την ί­δρυ­ση του σχο­λεί­ου. Μετά α­πό ερ­γα­σί­α πολ­λών μη­νών, η ε­πι­τρο­πή πα­ρου­σί­α­σε τα α­πο­τε­λέ­σμα­τα που αρχι­κά ή­ταν α­πο­γο­η­τευ­τι­κά. Υ­πήρ­χε δυ­σκο­λί­α για την α­νεύ­ρε­ση κα­τάλ­λη­λου χώρου, κα­θώς εί­χε αρ­χί­σει η α­νοι­κο­δό­μη­ση της Α­θή­νας και τα ε­λεύ­θε­ρα οι­κό­πεδα πω­λού­νταν γρή­γο­ρα και σε υ­ψη­λές τι­μές. Ο προ­ϋ­πο­λο­γι­σμός θα α­νέρ­χο­νταν στο δυ­σθε­ώ­ρη­το για την ε­πο­χή ε­κεί­νη πο­σό του 1,5 ε­κα­τομ­μυ­ρί­ου δραχ­μών. Τη στιγ­μή που τα μαύ­ρα σύν­νε­φα εί­χαν σκε­πά­σει το ό­λο εγ­χεί­ρη­μα μια α­χτί­δα φωτός φά­νη­κε α­πό το μα­κρι­νό Φρέ­σνο της Κα­λι­φόρ­νιας των Η.Π.Α. Η α­να­κοί­νω­ση της ε­πι­τρο­πής, που εί­χε δη­μο­σιευ­θεί στην ε­φη­με­ρί­δα «Α­ζάτ Ορ» και έ­κα­νε έκ­κλη­ση στον κό­σμο να βο­η­θή­σει οι­κο­νο­μι­κά, α­να­δη­μο­σιεύ­θη­κε στην αρ­με­νι­κή εφη­με­ρί­δα του Φρέ­σνο. Έ­νας Ελ­λη­νο­αρ­μέ­νιος, που εί­χε με­τα­να­στεύ­σει στις Η.Π.Α. πριν α­πό πολ­λά χρό­νια, έ­τυ­χε να δια­βά­σει την εί­δη­ση. Ή­ταν οι­κο­γε­νεια­κός φί­λος της βα­θύ­πλου­της και φι­λάν­θρω­που Σο­φί­ας Α­γκο­πιάν, της έ­δει­ξε την ανα­κοί­νω­ση και κα­τά­φε­ρε να την πεί­σει να βο­η­θή­σει στο ό­λο εγ­χεί­ρη­μα. Τα ευχά­ρι­στα νέ­α δια­δό­θη­καν πο­λύ γρή­γο­ρα στην Α­θή­να σκορ­πί­ζο­ντας φρε­νί­τι­δα ενθου­σια­σμού. Ο μό­νος ό­ρος που έ­θε­σε η Σο­φί­α Α­γκο­πιάν ή­ταν να α­γο­ρα­στεί το οι­κό­πε­δο με χρή­μα­τα της κοι­νό­τη­τας.

Πράγ­μα­τι, ύ­στε­ρα α­πό ε­πί­πο­νες προ­σπά­θειες α­γο­ρά­στη­κε το οι­κό­πε­δο ό­που στε­γά­ζε­ται σή­με­ρα το σχο­λεί­ο. Χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά α­να­φέ­ρου­με, για να α­ντι­ληφθού­με το μέ­γε­θος των δυ­σκο­λιών, ό­τι το οι­κό­πε­δο α­νή­κε σε δε­κα­τρείς δι­καιού­χους οι ο­ποί­οι θα έ­πρε­πε να συμ­φω­νή­σουν ό­λοι στην πώ­λη­σή του. Ή­ταν έ­να από τα με­γα­λύ­τε­ρα προ­βλή­μα­τα που έ­πρε­πε να ε­πι­λυ­θεί μέ­χρι να ο­λο­κλη­ρω­θεί η πρώ­τη φά­ση του σχε­δί­ου. Στα τέ­λη του 1959 τέ­θη­κε ο θε­μέ­λιος λί­θος. Η «μη­τέ­ρα» Σο­φί­α έ­στει­λε 20.000 δο­λά­ρια (600.000 δραχ­μές) για να ξε­κι­νή­σουν οι ερ­γα­σί­ες οι­κοδό­μη­σης και στη συ­νέ­χεια άλ­λα 10.000 δο­λά­ρια (300.000 δραχ­μές) για την α­πο­πε­ρά­τω­ση του κτη­ρί­ου. Δεν πρέ­πει να πα­ρα­βλέ­ψου­με τον τε­ρά­στιο α­γώ­να που έ­δω­σε η πα­ροι­κί­α για τη συ­γκέ­ντρω­ση του υ­πό­λοι­που πο­σού, διό­λου ευ­κα­τα­φρό­νη­του, που συ­γκε­ντρώ­θη­κε κυ­ριο­λε­κτι­κά α­πό το υ­στέ­ρη­μα των φτω­χών στην πλειο­ψη­φί­α τους αν­θρώ­πων. Γι’ αυ­τό, και ο κό­σμος δί­καια υ­πε­ρη­φα­νευό­ταν και το α­πο­καλού­σε το «δι­κό μας» σχο­λεί­ο. Τα έρ­γα ο­λο­κλη­ρώ­θη­καν την ά­νοι­ξη του 1962. Το μικρό με­ταλ­λι­κό κα­μπα­νά­κι του φύ­λα­κα, α­κού­στη­κε για πρώ­τη φο­ρά το πρω­ί της 11ης Σε­πτεμ­βρί­ου του ί­διου έ­τους. Ή­ταν μια πραγ­μα­τι­κά συ­γκι­νη­τι­κή μέ­ρα, κα­θώς ε­κα­το­ντά­δες γο­νείς και όχι μόνο με δά­κρυα στα μά­τια, κα­τευό­δω­σαν τα παι­διά τους που έ­μπαι­ναν για πρώ­τη φο­ρά στις τά­ξεις του σχο­λεί­ου. Η «Σχο­λή Αρ­με­νο­παί­δων Κυα­νού Σταυ­ρού», ό­πως ο­νο­μά­ζεται ε­πι­σή­μως μέ­χρι σή­με­ρα, δεν εί­χε να ζη­λέ­ψει τί­πο­τα α­πό τα πε­ρισ­σό­τε­ρα ι­διω­τι­κά σχο­λεί­α της ε­πο­χής, ε­νώ ή­ταν α­συ­γκρί­τως α­νώ­τε­ρο α­πό τα δη­μό­σια. Το κτή­ριο διέ­θε­τε έ­ξι τά­ξεις για το δη­μο­τι­κό, μί­α για το νη­πια­γω­γεί­ο, αί­θου­σα και γρα­φεί­α κα­θη­γη­τών, όρ­γα­να φυ­σι­κής, χη­μεί­ας και αν­θρω­πο­λο­γί­ας, ια­τρεί­ο, γή­πε­δο κα­λα­θο­σφαί­ρι­σης, χώ­ρο γυ­μνα­στι­κής με όργα­να (μο­νό­ζυ­γο, δί­ζυ­γο), ευ­ρύ­χω­ρη αί­θου­σα τε­λε­τών ό­που πραγ­μα­το­ποιού­νταν οι εκ­δη­λώ­σεις και οι γιορ­τές του σχο­λεί­ου ό­πως και κι­νη­μα­το­γρα­φι­κές προ­βο­λές για τους μα­θη­τές.

Κά­θε πρω­ί προ­σφε­ρό­ταν σο­κο­λα­τού­χο γά­λα, ε­νώ κα­τά τα­κτά χρο­νι­κά δια­στήμα­τα με α­ρω­γή του ι­δρύ­μα­τος Κα­ρα­γκιο­ζιάν, ε­πι­σκέ­πτο­νταν το σχο­λεί­ο για­τροί (ο­δο­ντί­α­τροι, πα­θο­λό­γοι, ο­φθαλ­μί­α­τροι) για την ε­ξέ­τα­ση των παι­διών. Δεν θα ή­ταν υ­περ­βο­λή να το χα­ρα­κτη­ρί­ζα­με ως έ­να α­πό τα πλέ­ον πρω­το­πο­ρια­κά - σε πολ­λά θέ­μα­τα - σχο­λεί­α στην ε­πι­κρά­τεια. Εν­δει­κτι­κά, α­να­φέ­ρου­με τα δωρε­άν ε­νι­σχυ­τι­κά μα­θή­μα­τα (φρο­ντι­στή­ριο) που έ­κα­νε η ΣΤ΄ τά­ξη, κα­θώς μέ­χρι τα μέ­σα της δε­κα­ε­τί­ας του 1970, οι μα­θη­τές έ­δι­ναν ε­ξε­τά­σεις για την ει­σα­γω­γή τους στο Γυ­μνά­σιο. Ε­πί­σης, στην ί­δια τά­ξη γι­νό­ταν μά­θη­μα σε­ξουα­λι­κής α­γωγής στο τέ­λος της χρο­νιάς α­πό ει­δι­κευ­μέ­νους για­τρούς. Α­κό­μα, στις δύ­ο τελευ­ταί­ες τά­ξεις ε­κλέ­γο­νταν μα­θη­τι­κά συμ­βού­λια. Ό­λα αυ­τά φά­ντα­ζαν ε­ξω­πραγμα­τι­κά για τη συ­ντρι­πτι­κή πλειο­ψη­φί­α των ελ­λη­νι­κών σχο­λεί­ων. Με την πάρο­δο του χρό­νου πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­καν και άλ­λες προ­σθή­κες και βελ­τιώ­σεις. Σήμε­ρα, ί­σως να μη μπο­ρεί να συ­γκρι­θεί με τα ι­διω­τι­κά σχο­λεί­α, πλην του κό­στους, κα­θώς τα τε­λευ­ταί­α έ­χουν υ­ψη­λά δί­δα­κτρα, σί­γου­ρα ό­μως βρί­σκε­ται σε ένα α­ξιο­πρε­πές ε­πί­πε­δο και ο­πωσ­δή­πο­τε πά­νω α­πό το μέ­σο ό­ρο των δη­μό­σιων σχο­λεί­ων.

Το έρ­γο που πραγ­μα­το­ποί­η­σαν ό­λοι ό­σοι συ­νέ­βα­λαν στη δη­μιουρ­γί­α αυ­τού του εκ­παι­δευ­τι­κού ι­δρύ­μα­τος ή­ταν τε­ρά­στιο, αν α­να­λο­γι­στού­με τις οι­κο­νομι­κές και κοι­νω­νι­κές συν­θή­κες στις ο­ποί­ες ζού­σαν. Ο βα­σι­κός σκο­πός του σχο­λεί­ου ή­ταν να δια­φυ­λα­χθεί το ε­θνι­κό φρό­νη­μα των νέ­ων, μέ­σω της αρ­με­νι­κής γλώσ­σας, ι­στο­ρί­ας και πο­λι­τι­σμού. Μπο­ρεί ο χρό­νος και ο κό­σμος να άλ­λα­ξε, αλ­λά ο σκο­πός πα­ρα­μέ­νει ί­διος. Σή­με­ρα, ό­σοι πι­στεύ­ου­με σ’ αυ­τόν τον σκοπό, θα πρέ­πει να ε­πι­κε­ντρω­θού­με πά­νω στις δυ­σκο­λί­ες και στις προ­κλή­σεις που α­ντι­με­τω­πί­ζουν τα σχο­λεί­α μας, έ­χο­ντας ως βα­σι­κή ε­πι­δί­ω­ξη, να ε­ξα­σφαλί­σου­με τη βιω­σι­μό­τη­τά τους πα­ράλ­λη­λα ό­μως βελ­τιώ­νο­ντας και το ε­πί­πε­δό τους. Πρέ­πει να εί­μα­στε πε­πει­σμέ­νοι, πώς ως ορ­γα­νω­μέ­νη κοι­νό­τη­τα δια­θέ­τουμε το αν­θρώ­πι­νο δυ­να­μι­κό να πραγ­μα­το­ποι­ή­σου­με αυ­τό το ό­ρα­μα. Θα πρέ­πει να κι­νη­το­ποι­η­θού­με ε­νερ­γά, ξε­χνώ­ντας τις δια­φο­ρές μας και τυ­χόν προ­σω­πικούς ή ι­διο­τε­λείς σκο­πούς.

Ό­λοι αυ­τοί οι συ­μπα­τριώ­τες μας που συ­γκε­ντρώ­θη­καν στις 10 Ιου­νί­ου του 1962 εκεί­νο το ζε­στό κυ­ρια­κά­τι­κο α­πό­γευ­μα, δεν εί­χαν ού­τε πε­ρισ­σό­τε­ρες οι­κο­νομι­κές δυ­να­τό­τη­τες, ού­τε πε­ρισ­σό­τε­ρα μέ­σα α­πό ε­μάς. Εί­χαν ό­μως πί­στη, πα­τριω­τι­σμό, διά­θε­ση αυ­το­θυ­σί­ας και ό­ρα­μα...

 

Ο Λε­βόν και η Σο­φί­α Α­γκο­πιάν

Ο Λε­βόν και η Σο­φί­α Α­γκο­πιάν ή­ταν ε­πι­ζώ­ντες της γε­νο­κτο­νί­ας του 1915. Κά­το­χοι με­γά­λης πε­ριου­σί­ας, πραγ­μα­το­ποί­η­σαν πλή­θος φι­λαν­θρω­πιών σε πολλές πα­ροι­κί­ες της δια­σπο­ράς. Κα­θώς ο Λε­βόν πέ­θα­νε σε νε­α­ρή σχε­τι­κά η­λι­κία, η Σο­φί­α συ­νέ­χι­σε το έρ­γο του και α­νά­λω­σε σχε­δόν ό­λη της την πε­ριου­σί­α σε δω­ρε­ές για τη δη­μιουρ­γί­α σχο­λεί­ων, ορ­φα­νο­τρο­φεί­ων, κέ­ντρων στέ­γα­σης α­πόρων και γε­νι­κά σε ο­τι­δή­πο­τε θα α­να­κού­φι­ζε τους συ­μπα­τριώ­τες της. Ει­δι­κότε­ρα, στο ζή­τη­μα των σχο­λεί­ων εί­χε με­γά­λη α­δυ­να­μί­α. Συ­νή­θι­ζε να λέ­ει «γλίτω­σα την τε­λευ­ταί­α στιγ­μή α­πό τους Τούρ­κους χά­ρη στην πα­ρέμ­βα­ση γερ­μα­νίδων μο­να­χών που με φρό­ντι­σαν και με μόρ­φω­σαν. Τώ­ρα ο­φεί­λω με τη σει­ρά μου να φρο­ντί­σω για τη μόρ­φω­ση των παι­διών μας».

Θε­ώ­ρη­σε χρέ­ος της προς τον α­γα­πη­μέ­νο της σύ­ζυ­γο Λε­βόν να βο­η­θή­σει στην κα­τα­σκευ­ή του σχο­λεί­ου στο Δουρ­γού­τι. Κά­πο­τε, ο ί­διος της εί­χε εκ­μυ­στη­ρευτεί ό­τι θα ή­θε­λε να βο­η­θή­σει στην α­νέ­γερ­ση ε­νός ορ­φα­νο­τρο­φεί­ου ή ε­νός σχο­λεί­ου στην Ελ­λά­δα, διό­τι ό­πως έ­λε­γε «Οι Έλ­λη­νες φέρ­θη­καν σαν α­δέρ­φια στους κυ­νη­γη­μέ­νους συ­μπα­τριώ­τες μας, κά­τι πρέ­πει να κά­νου­με κι ε­μείς στην Ελ­λά­δα». Για τις α­γα­θο­ερ­γί­ες της και τη με­γά­λη της α­γά­πη προς τα παι­διά έ­λα­βε το προ­σω­νύ­μιο «μη­τέ­ρα» και έ­τσι ό­λοι την α­πο­κα­λού­σαν: «Μη­τέ­ρα Σο­φί­α Α­γκο­πιάν».

 

 

Share
 

Για να εξασφαλίσουμε τη σωστή λειτουργία του ιστότοπου, μερικές φορές τοποθετούμε μικρά αρχεία δεδομένων στον υπολογιστή σας, τα λεγόμενα «cookies». Οι περισσότεροι μεγάλοι ιστότοποι κάνουν το ίδιο. Περισσότερα...

"Δέχομαι"


ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΩΝ


διαφήμιση στο αρμενικά

armenian community

Online Επισκέπτες

Έχουμε 89 επισκέπτες συνδεδεμένους