Χαρούτ Σασσουνιάν - The California Courier
Μετάφραση: Αγκόπ Χανικιάν

Μάιος- Αύγουστος 2021, τεύχος 107

Ο Χριμιάν Χαϊρίγκ ήταν ένας σεβάσμιος κληρικός και ένας μεγάλος πολιτικός ηγέτης που προσέφερε σπουδαίες υπηρεσίες στο αρμενικό έθνος. Γεννήθηκε στο Βαν της Δυτικής Αρμενίας το 1820 και έγινε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως το 1869. Λόγω της πατριωτικής του δράσης, εξαναγκάστηκε σε παραίτηση από την οθωμανική κυβέρνηση το 1873. Στη συνέχεια διορίστηκε Καθολικός όλων των Αρμενίων στο Ετσμιατζίν το 1893. Απεβίωσε το 1907.

Ο Χριμιάν Χαϊρίγκ εκπροσώπησε τον αρμενικό λαό στο Συνέδριο του Βερολίνου το 1878, όπου απέτυχε να πείσει τις Μεγάλες Δυνάμεις να πάρουν μια απόφαση που θα ανάγκαζε την Οθωμανική Αυτοκρατορία να προχωρήσει σε ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις για τις αρμενικές επαρχίες. Όπως είχε δηλώσει χαρακτηριστικά, ένιωθε σαν να έπρεπε να φάει σούπα από ένα καζάνι χρησιμοποιώντας μια «χάρτινη κουτάλα» που σε κάθε προσπάθεια έλιωνε, την ίδια στιγμή που οι εκπρόσωποι όλων των υπόλοιπων εθνών είχαν «σιδερένια κουτάλα». Ο Χριμιάν Χαϊρίγκ είχε προτρέψει τους συμπατριώτες του Αρμένιους να οπλιστούν: «Λαέ της Αρμενίας, φυσικά καταλαβαίνεις πολύ καλά τι θα μπορούσαν να είχαν καταφέρει αλλά και τι μπορούν να καταφέρουν τα όπλα. Για τον λόγο αυτό, αγαπητοί και ευλογημένοι Αρμένιοι, όταν επιστρέφετε στην Πατρίδα, στους συγγενείς και στους φίλους σας, να παίρνετε όπλα και πάλι όπλα. Ο λαός είναι πάνω απ’ όλα. Η απελευθέρωση θα έρθει όταν πιστέψουμε στον ίδιο μας τον εαυτό. Χρησιμοποιήστε το μυαλό και τη γροθιά σας! Ο άνθρωπος πρέπει να εργαστεί με τις δικές του δυνάμεις για τη σωτηρία του».

Ειδικά σήμερα, μετά την τελευταία καταστροφική ήττα που υπέστησαν οι Αρμένιοι από τους υπερεξοπλισμένους Αζέρους και Τούρκους, τα σοφά λόγια του Χριμιάν Χαϊρίγκ φαντάζουν πιο επίκαιρα από ποτέ.

Ο Αρμένιος ιστορικός Χάικ Κοντσοριάν έχει γράψει ένα γράμμα προς τον αρμενικό λαό μέσα από την οπτική και τη ρητορική του Χριμιάν Χαϊρίγκ. Το κείμενο του Κοντσοριάν, με τίτλο «Εάν έχετε ανεξάρτητο κράτος στο μέλλον, κάντε ό,τι μπορείτε για να μην χάσετε ποτέ την ανεξαρτησία σας», είναι πολύ πειστικό, τόσο σε πολιτικό όσο και σε πνευματικό επίπεδο. Πρόκειται για τις συμβουλές που θα μας είχε δώσει ο Χριμιάν Χαϊρίγκ εάν ζούσε σήμερα, όπως τις εμπνεύστηκε ο Κοντσοριάν:

«Στο μέλλον, ελπίζω ότι θα έχετε καταφέρει να συγκροτήσετε ένα ανεξάρτητο κράτος, πραγματοποιώντας το αιώνιο όνειρο του λαού μας. Αν ναι, ζείτε τώρα το όνειρο κάποιου που έγινε πραγματικότητα, το όνειρο εκατομμυρίων ανθρώπων. Ελπίζω να συνειδητοποιείτε τη δύναμη της τύχης που σας έλαχε. Θα ήθελα πολύ να μάθω πώς είναι αυτό το όνειρο στην πραγματικότητα, αλλά επειδή δεν μπορώ να το δω με τα ίδια μου τα μάτια, επιτρέψτε μου να εκφράσω τις παρατηρήσεις μου μέσα από αυτήν την επιστολή.

Όταν πήγα στο Συνέδριο του Βερολίνου για να υπερασπιστώ τα δικαιώματα του λαού μας μπροστά στα έθνη όλου του κόσμου, μόνο τότε συνειδητοποίησα ότι πάνω από όλα θα πρέπει να έχουμε το δικαίωμα να έχουμε δικαιώματα.

Αυτό το δικαίωμα αποκτάται μόνο με τα όπλα. Ίσως έχετε ακούσει για τη «σιδερένια κουτάλα». Τα πολιτισμένα έθνη της Ευρώπης, τα οποία μας φαίνονταν πως τηρούν τους νόμους και σέβονται το δίκαιο, δεν μας έδωσαν τίποτα παρά μονάχα τον οίκτο τους.

Η Ρωσία, που φαινόταν να είναι ένας μεγάλος φίλος του λαού μας, εκτός από τη συμπάθεια που μας έδειξε, έβλεπε και άκουγε μονάχα τα δικά της συμφέροντα. Ο αρμενικός λαός φάνταζε στα μάτια όλων σαν ένα πεινασμένο και άστεγο παιδί που υποφέρει έξω στον παγωμένο χειμώνα, ωστόσο όλοι έκλειναν την πόρτα του σπιτιού τους. Οι Αρμένιοι δεν είχαν κανέναν προστάτη, όμως το πιο σημαντικό πράγμα που κατάλαβα ήταν ότι δεν θα έπρεπε να αναζητούμε ξένους προστάτες.

Εκεί, στο μέλλον, είμαι βέβαιος ότι δεν θα αναζητήσετε ξένους προστάτες και δεν θα στηρίξετε τις ελπίδες σας σε Ευρωπαίους, Ρώσους ή σε άλλα κράτη. Εάν έχετε ανεξάρτητο κράτος, ο μόνος προστάτης σας πρέπει να είναι η δική σας κυβέρνηση.

Ελπίζω ότι η κυβέρνησή σας δεν θα σας εγκαταλείψει, αν όμως το κάνει, ποιο είναι το νόημα της ανεξαρτησίας σας; Η μεγαλύτερη ατυχία ενός λαού είναι όταν οι ίδιοι οι ηγέτες του τον αντιμετωπίζουν με τον ίδιο τρόπο που το κάνουν και οι ξένοι.

Ζήσαμε κάτω από τον ζυγό των ξένων για πολλούς αιώνες. Μας μεταχειρίστηκαν με σκληρότητα και αδικία. Ζητήσαμε δικαιοσύνη και δεν τη βρήκαμε. Εάν έχετε ανεξάρτητο κράτος, ελπίζω να υπάρχει δικαιοσύνη εκεί. Οι Τούρκοι συμπεριφέρθηκαν στους Αρμένιους πολύ άδικα. Μπορεί ένας Αρμένιος να μεταχειρίζεται έναν άλλο Αρμένιο με τον ίδιο τρόπο;

Εδώ, στο παρελθόν, μία από τις μεγαλύτερες τραγωδίες του λαού μας είναι η άγνοιά του. Πώς μπορούν οι αμόρφωτοι άνθρωποι να βρουν τη θέση τους σε αυτόν τον πανούργο κόσμο; Οι τουρκικές αρχές δεν θα επιτρέψουν την εκπαίδευση του λαού μας, καθώς γνωρίζουν τους κινδύνους που διατρέχουν από έναν μορφωμένο λαό.

Όσο υψηλότερη είναι η παιδεία του λαού τόσο πιο συγκροτημένη θα είναι η κυβέρνηση. Αφιέρωσα όλη μου τη ζωή στη διάδοση της παιδείας στις αρμενικές επαρχίες, αλλά μόνος μου δεν μπορούσα να κάνω πολλά. Εάν έχετε ένα δικό σας κράτος, εκπαιδεύστε τους ανθρώπους μας, διαδώστε τη μόρφωση σε όλες τις επαρχίες. Οι αμόρφωτοι άνθρωποι επιλέγουν αμόρφωτους ηγέτες, οι οποίοι στη συνέχεια τους καταπιέζουν, και μια μέρα οι αμόρφωτοι άνθρωποι υποχρεώνονται να επιλέξουν ξένους ηγέτες. Σε μια εποχή που οι απλοί άνθρωποι ζουν στις επαρχίες υπό το μεγάλο βάρος αυτής της κατάστασης, οι πλούσιοι Αρμένιοι στην Κωνσταντινούπολη ζουν στην απόλυτη πολυτέλεια.

Αδιαφορούν για την κατάσταση των συμπατριωτών τους, σαν να ήταν ξένοι. Οι τουρκικές αρχές συμμαχούν μαζί τους, προκειμένου να κρατήσουν τον λαό υπό τον έλεγχό τους. Ελπίζω ότι οι πλούσιοι στη χώρα σας δεν είναι τόσο αλαζονικοί και δεν συμμαχούν με την κακή κυβέρνηση εναντίον του λαού.

Το 1876, όταν εγκρίθηκε το νέο Οθωμανικό Σύνταγμα, αναπτερώθηκε μέσα μας η ελπίδα για σωτηρία. Σκεφτήκαμε ότι ο ζυγός των πεντακοσίων ετών από μια άγονη και παλιά μητέρα Τουρκία είχε φέρει ένα νέο σύνταγμα, αλλά οι ελπίδες μας διαψεύστηκαν, και ο χρόνος έδειξε ότι δεν ήταν παρά όμορφες λέξεις γραμμένες σε χαρτί, ενώ οι άνθρωποι συνέχισαν να υποφέρουν. Εκεί, στο μέλλον, ίσως έχετε επίσης ένα δίκαιο σύνταγμα και νόμους. Ελπίζω οι νόμοι σας να μην μένουν στα χαρτιά όπως το οθωμανικό σύνταγμα.

Και τέλος, θέλω να σας δώσω ένα μήνυμα. Να έχετε πρεσβευτές που να εκφράζουν σωστά τις απαιτήσεις του λαού μας σε όλο τον κόσμο, και κληρικούς που δεν θα ασχολούνται με την πολιτική και τη διπλωματία παραμελώντας το ποίμνιό τους. Να έχετε ηγέτες που να αγαπούν τον λαό, γιατί ο αρμενικός λαός υπέφερε πολύ από το μίσος των ξένων ηγετών. Να μην αναζητάτε ξένους προστάτες. Αν έχετε στο μέλλον ένα ανεξάρτητο κράτος, κάντε ό,τι μπορείτε για να μην χάσετε ποτέ ξανά την ανεξαρτησία σας».

Ενώ αυτά τα σοφά λόγια δεν γράφτηκαν από τον ίδιο τον Χριμιάν Χαϊρίγκ, αποτελούν μια εξαιρετική συμβουλή για κάθε ηγέτη της Αρμενίας αλλά και για τον αρμενικό λαό παγκοσμίως. Κατά ειρωνικό τρόπο, ο Χάικ Κοντσοριάν είναι μέλος του κόμματος «Το βήμα μου», με επικεφαλής τον Πασινιάν. Προφανώς, ο Κοντσοριάν δεν μπόρεσε να εμπνεύσει τον αρχηγό του κόμματός του με τις «συμβουλές» του Χριμιάν Χαϊρίγκ.

Η Αρμενία έχει πολλά προβλήματα. Αλλά τα πιο σημαντικά βήματα που πρέπει να κάνει είναι προς την ανάπτυξη ενός ισχυρού στρατού, προκειμένου να είναι σε θέση να υπερασπίζεται τον εαυτό της χωρίς να εξαρτάται από άλλες χώρες. Ένα αδύναμο έθνος υπόκειται πάντα στις επιταγές των ισχυρότερων, όπως είδαμε στον πρόσφατο πόλεμο του Αρτσάχ. Ο αδύναμος δεν έχει δικαιώματα, και κανείς δεν νοιάζεται να τον βοηθήσει ή να τον σώσει. Εάν η Αρμενία δεν γίνει πιο ισχυρή στρατιωτικά και οικονομικά, θα υποτάσσεται πάντοτε, ειδικά λαμβάνοντας υπόψη τους φαύλους εχθρούς που την περιβάλλουν σχεδιάζοντας συνεχώς την καταστροφή της. Σημαντική προϋπόθεση για τη μακροημέρευση και ανάπτυξη του έθνους μας είναι οι ικανοί ηγέτες. Και ικανούς ηγέτες σπάνια είχαμε καθ’ όλη τη διάρκεια της μακράς ιστορίας μας, ενώ αυτό παραμένει ένα πρόβλημα ζωτικής σημασίας μέχρι και σήμερα!

Tweet

Share