Τζάκομο Λουίτζι Τσαμιτσιάν Εκτύπωση E-mail

Ο αρμένιος «προ­φή­της» της πρά­σι­νης ε­νέρ­γειας

 

Της Έ­λε­νας Κιουρ­κτσή

 

Πό­σοι εί­χαν την τι­μή να εί­ναι εν­νέ­α φο­ρές υ­πο­ψή­φιοι για το βρα­βεί­ο Νό­μπελ και τμή­μα Ι­τα­λι­κού Πα­νε­πι­στη­μί­ου να φέ­ρει το ό­νομά τους έ­ως σή­με­ρα; Και ό­μως, υ­πάρ­χει έ­νας μο­να­δι­κός άν­θρω­πος, ο αρ­με­νι­κής κα­τα­γω­γής Τζά­κο­μο Λου­ί­τζι Τσα­μι­τσιάν , κα­θη­γη­τής στην Μπο­λό­νια, πα­τέ­ρας της οι­κο­λο­γι­κής χρή­σης η­λια­κής ε­νέρ­γειας και πιο­νέ­ρος της σύγ­χρο­νης Φωτο­χη­μεί­ας,- του ο­ποί­ου οι α­να­κα­λύ­ψεις σε φυ­σι­κό και θε­ω­ρη­τι­κό ε­πί­πε­δο έ­φεραν την ε­πα­νά­στα­ση στην ε­πι­στή­μη. Ι­διο­φυ­ής πρω­το­πό­ρος για την ε­πο­χή του, ο Τσα­μι­τσιάν ερ­γά­στη­κε α­διά­λει­πτα ως κα­θη­γη­τής Πα­νε­πι­στη­μί­ου για 33 έ­τη και υ­πήρ­ξε μέ­λος της Ι­τα­λι­κής Γε­ρου­σί­ας. Τα ε­ξε­λι­κτι­κά μο­ντέ­λα με τα ο­ποί­α «ε­μπλού­τι­σε» την ορ­γα­νι­κή χη­μεί­α, δι­δά­σκο­νται και με­λε­τώ­νται μέ­χρι σή­με­ρα σε πα­γκό­σμιο ε­πί­πε­δο και ε­άν η αν­θρω­πό­τη­τα λάμ­βα­νε τα προ­φη­τι­κά του λό­για πιο σο­βα­ρά, εν­δε­χο­μέ­νως η κλι­μα­τι­κή κρί­ση και η υ­περ­θέρ­μαν­ση του πλα­νή­τη να μην α­πο­τε­λού­σαν μεί­ζον θέ­μα του σύγ­χρο­νου κό­σμου. 

Οι ρί­ζες του Τζά­κο­μο Λου­ί­τζι Τσα­μι­τσιάν βρί­σκο­νται αρ­κε­τά πί­σω στο χρό­νο, σε έ­να αρ­με­νι­κό μο­να­στή­ρι στη Βε­νε­τί­α. Η οι­κο­γέ­νειά του «συν­δε­ό­ταν» με τη νή­σο του Α­γί­ου Λα­ζά­ρου, που βρί­σκε­ται σε μι­κρή α­πό­στα­ση α­πό το Με­γά­λο Κα­νά­λι της Βε­νε­τί­ας. Η νή­σος α­πό το 12ο αιώ­να υ­πήρ­ξε τό­πος «φι­λο­ξε­νί­ας» για α­σθε­νείς με λέ­πρα. Κά­τι που δι­καιο­λο­γεί και την ο­νο­μα­σί­α της, α­φού ο Ά­γιος Λά­ζα­ρος ε­θε­ω­ρεί­το προ­στά­της των λε­πρών. Αιώ­νες αρ­γό­τε­ρα ε­γκα­τα­λεί­φτη­κε και το 1717 δό­θη­κε α­πό τις αρ­χές της Βε­νε­τί­ας σε Μιχι­τα­ρι­στές Αρμέ­νιους μο­να­χούς που υ­πάγονταν στη Ρω­μαιο­κα­θο­λι­κή εκ­κλη­σί­α - γνω­στούς για τη συμ­βο­λή τους στην α­να­γέν­νη­ση της αρ­με­νι­κής φι­λο­σο­φί­ας και γε­νι­κό­τε­ρα των ε­πι­στη­μών. Έ­χοντας δε­σμούς με κά­ποιον α­πό τους αρ­μέ­νιους μο­να­χούς, η οι­κο­γέ­νεια Τσα­μιτσιάν με­τα­κό­μι­σε γύ­ρω στα 1850 α­πό την Κων­στα­ντι­νού­πο­λη στην Τερ­γέ­στη, ό­που η αρ­με­νι­κή πα­ροι­κί­α βρι­σκό­ταν σε άν­θι­ση. Ε­κεί, στα 1857 γεν­νή­θη­κε ο Τζά­κο­μο Λου­ί­τζι και 17 χρό­νια αρ­γό­τε­ρα θα ξε­κι­νού­σε τις σπου­δές του στη χη­μεί­α. Πο­λύ σύ­ντο­μα έ­γι­νε βο­η­θός ε­νός πρω­το­πό­ρου κα­θη­γη­τή και «μυ­ή­θη­κε» στις ε­ναλ­λα­κτι­κές μορ­φές ε­νέρ­γειας όπως αυ­τής του ή­λιου και του α­νέ­μου. Έ­κτο­τε το ε­πι­στη­μο­νι­κό έρ­γο του βα­σίστη­κε στην προ­ο­πτι­κή του να χρη­σι­μο­ποι­η­θεί ευ­ρέ­ως η α­πο­τε­λε­σμα­τι­κή, κα­θαρή και α­σφα­λής η­λια­κή ε­νέρ­γεια. Στην αρ­χή ο μι­σθός του ή­ταν ε­ξαι­ρε­τι­κά χαμη­λός αλ­λά χά­ρη στην έ­ρευ­να με την ο­ποί­α α­πα­σχο­λού­ταν σύ­ντο­μα έ­γι­νε καθη­γη­τής στο Πα­νε­πι­στή­μιο της Μπο­λό­νια ό­που και πα­ρέ­μει­νε έ­ως το τέ­λος της ζω­ής του. 

Το 1910 έ­γι­νε μέ­λος της Ι­τα­λι­κής Γε­ρου­σί­ας. Ε­κεί­νες τις ε­πο­χές το α­ξί­ω­μα δινό­ταν ύ­στε­ρα α­πό θε­τι­κή γνω­μο­δό­τη­ση του Βα­σι­λιά και ό­χι με­τά α­πό ψη­φο­φο­ρία. Δρα­στή­ριος α­κτι­βι­στής ο Τσα­μι­τσιάν, με την ι­διό­τη­τα τό­σο του ε­πι­στή­μονα ό­σο και του Γε­ρου­σια­στή συμ­με­τεί­χε σε διε­θνή συ­νέ­δρια υ­πο­στη­ρί­ζο­ντας με θέρ­μη τη δη­μό­σια εκ­παί­δευ­ση αλ­λά και στο­χεύ­ο­ντας να ευαι­σθη­το­ποι­ήσει πο­λι­τι­κούς, ε­πι­στή­μο­νες και την κοι­νή γνώ­μη για τα ο­φέ­λη και την α­πο­τελε­σμα­τι­κό­τη­τα της πρά­σι­νης ε­νέρ­γειας.    

Η χα­μέ­νη τι­μη των… Νό­μπελ

Ό­πως ο Λε­ο­νάρ­ντο Ντα Βί­ντσι έ­τσι και ο Τζά­κο­μο Λου­ί­τζι Τσα­μι­τσιάν υ­πήρ­ξε α­λη­θι­νός και­νο­τό­μος της ε­πο­χής του. Το ό­τι προ­τά­θη­κε εν­νέ­α φο­ρές για το βρα­βεί­ο Νό­μπελ και δεν το κέρ­δι­σε ού­τε μία, δεν α­πο­τε­λεί έκ­πλη­ξη. Κα­ταρ­χήν ο Τσα­μι­τσιάν εκ­προ­σω­πού­σε έ­ναν σχε­δόν α­ναρχι­κό αλ­τρου­ϊ­σμό, γε­γο­νός που δεν ά­ρε­σε τό­σο στην ε­πι­στη­μο­νι­κή κοι­νό­τητα ό­σο και στην κοι­νή γνώ­μη που δεν ή­ταν έ­τοι­μη για τις υ­ψη­λού ε­πι­πέ­δου καινο­το­μί­ες του. 

Α­πό την άλ­λη το εν­δια­φέ­ρον των ε­πεν­δύ­σε­ων στην έ­ρευ­να α­φο­ρού­σε την πυ­ρηνι­κή ε­νέρ­γεια, κά­τι που έ­βρι­σκε κά­θε­τα α­ντί­θε­το τον Τσα­μι­τσιάν. Το 1921, την τελευ­ταί­α χρο­νιά που ή­ταν υ­πο­ψή­φιος για Νό­μπελ, δή­λω­σε ό­τι δεν βρα­βεύ­τη­κε για μια α­κό­μα φο­ρά «ε­πει­δή εί­ναι πιο ση­μα­ντι­κό για τους πολ­λούς να κατα-σκευά­ζου­με ό­πλα μα­ζι­κής κα­τα­στρο­φής α­πό το να δρά­σου­με προ­λη­πτι­κά πριν εμφα­νι­στεί η υ­περ­θέρ­μαν­ση του πλα­νή­τη». Ω­στό­σο τι­μή­θη­κε με αρ­κε­τές ση­μαντι­κές δια­κρί­σεις α­πό α­κα­δη­μί­ες της Γαλ­λί­ας, της Πρω­σί­ας, της Βαυα­ρί­ας, της Σου­η­δί­ας και της Α­με­ρι­κα­νι­κής Έ­νω­σης Χη­μι­κών της Α­με­ρι­κής, Γαλ­λί­ας, Γερμα­νί­ας και Λον­δί­νου.  

Έ­νας με­λαγ­χο­λι­κός ε­πί­λο­γος 

Ο Τσα­μι­τσιάν έ­γρα­ψε γύ­ρω στις 400 ερ­γα­σί­ες κα­λύ­πτο­ντας διά­φο­ρα πε­δί­α της χη­μεί­ας. Το 1921 εμ­φά­νι­σε πυ­ρε­τό λό­γω υ­περ­κό­πω­σης -συ­νέ­πεια της υ­πε­ρα­πα­σχόλη­σης του στα ερ­γα­στή­ρια των Ι­τα­λι­κών Ιν­στι­τού­των- και σύσ­σω­μοι φί­λοι και φοι­τη­τές τον πί­ε­σαν να κά­νει διάλ­λει­μα και να ξε­κου­ρα­στεί. Ω­στό­σο ε­κείνος συ­νέ­χι­σε να δί­νει δια­λέ­ξεις και να α­σχο­λεί­ται με πει­ρά­μα­τα, γε­γο­νός που εί­χε ως α­πο­τέ­λε­σμα να πε­θά­νει λί­γο αρ­γό­τε­ρα, το 1922. Ο Τσα­μι­τσιάν δεν υ­πήρξε μό­νο έ­νας πε­φω­τι­σμέ­νος ε­πι­στή­μο­νας αλ­λά και έ­νας ε­μπνευ­στής και μέντο­ρας των φοι­τη­τών ό­πως και των συ­να­δέλ­φων του, εκ των ο­ποί­ων πολ­λοί στη συ­νέ­χεια α­να­δεί­χτη­καν σε η­γε­τι­κές φυ­σιο­γνω­μί­ες των Ιτα­λι­κών Ιν­στι­τού­των. Οι σύγ­χρο­νοι ε­πι­στή­μο­νες συ­νε­χί­ζουν να με­λε­τούν τις ερ­γα­σί­ες του που α­κό­μα πα­ρα­μέ­νουν «μπρο­στά» από την ε­πο­χή του και την ε­πο­χή μας, και ας μην του α­πονε­μή­θη­κε πο­τέ το βρα­βεί­ο Νό­μπελ, πα­ρά το διο­ρα­τι­κό ε­πι­στη­μο­νι­κό έρ­γο του. Θα μπο­ρού­σα­με ά­ρα­γε να φα­ντα­στού­με σε ποια κα­τεύ­θυν­ση θα ο­δη­γείτο η αν­θρώ­πι­νη ι­στο­ρί­α αν την α­πλη­στί­α μας την α­ντι­κα­θι­στού­σε η συλ­λο­γι­κή ευ­θύ­νη για πα­γκό­σμια ει­ρή­νη; 

Ί­σως έ­τσι το ό­ρα­μα του Τσα­μι­τσιάν πραγ­ματο­ποιεί­το και η ε­πι­στη­μο­νι­κή δου­λειά του λάμ­βα­νε την α­να­γνώ­ρι­ση που θα της άρ­μο­ζε. Και αν δεν εί­χα­με ε­πεν­δύ­σει σε πο­λέ­μους καυ­σί­μων και ε­γκλη­ματι­κών συμ­φε­ρό­ντων, τό­τε τό­σο το πε­ρι­βάλ­λον ό­σο και ε­μείς που α­πο­τε­λού­με ανα­πό­σπα­στο κομ­μά­τι του, δεν θα ο­δη­γού­μα­σταν σε τρα­γω­δί­ες και κα­τα­στρο­φές.

Share
 

Για να εξασφαλίσουμε τη σωστή λειτουργία του ιστότοπου, μερικές φορές τοποθετούμε μικρά αρχεία δεδομένων στον υπολογιστή σας, τα λεγόμενα «cookies». Οι περισσότεροι μεγάλοι ιστότοποι κάνουν το ίδιο. Περισσότερα...

"Δέχομαι"

Kantsaran Banner

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΩΝ

typografia


διαφήμιση στο αρμενικά

armenian community

Online Επισκέπτες

Έχουμε 34 επισκέπτες συνδεδεμένους