Η Ελλάδα υποστηρίζει τις έναρχες, διπλωματικές
προσπάθειες της Αρμενίας για την επίτευξη
σταθερής και διαρκούς ειρήνης

Ο Χρήστος Σοφιανόπουλος ανέλαβε τα καθήκοντά του ως Πρέσβυς της Ελλάδας στην Αρμενία το Δεκέμβριο 2023. Έχει υπηρετήσει ως επικεφαλής του πολιτικού τμήματος της Πρεσβείας της Ελλάδας στην Ουάσιγκτων (2020-2022), ως Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας στα Ιεροσόλυμα (2016-2020), στη Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Ελλάδας στον ΟΑΣΕ (2008-2011), συμπεριλαμβανομένης της περιόδου της άσκησης της προεδρίας του Οργανισμού από την Ελλάδα, στη Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Ελλάδας στην Ε.Ε. (2004-2008), όπου ασχολήθηκε με θέματα Διεύρυνσης Ε.Ε. και με θέματα Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων, καθώς και στην Πρεσβεία της Ελλάδας στη Στοκχόλμη (2001) ως Ακόλουθος Πρεσβείας.

Στην Κεντρική Υπηρεσία του ΥΠΕΞ έχει υπηρετήσει επί επτά, συνολικά, έτη σε Διευθύνσεις που παρακολουθούν θέματα Ευρωπαϊκής Ένωσης (θέματα Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Άμυνας, Διεύρυση Ε.Ε., Ευρωπαϊκή Συνέλευση και διαπραγμάτευση της Συνθήκης της Λισσαβώνας). Έχει υπηρετήσει ως Διευθυντής του Γραφείου Γενικού Γραμματέα του ΥΠΕΞ, καθώς και στη Γενική Διεύθυνση Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων του Υπουργείου.

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1967 και είναι διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Λονδίνου (LSE) στην πολιτική επιστήμη.

Στον Μάικ Τσιλιγκιριάν

Αναλάβατε την θέση στην Αρμενία σε μια περίοδο εξαιρετικά δύσκολη για τη χώρα η οποία είναι εκτεθειμένη σε πολλούς και σοβαρούς κίνδυνους. Η Ελλάδα ως φίλη χώρα και μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης με ποιους τρόπους βοηθάει την Αρμενία για να αντιμετωπίσει τις τρέχουσες δυσκολίες;

H Ελλάδα ως φίλη χώρα με στενούς, ιστορικούς δεσμούς με την Αρμενία επεδίωξε, όποτε χρειάστηκε, να προσφέρει στήριξη, με κάθε εφικτό τρόπο, όπως για παράδειγμα μέσω ανθρωπιστικής βοήθειας. Εξίσου, όμως, σημαντικό είναι το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι ένας έναρχος διεθνής δρώντας, αφού ασκεί την εξωτερική της πολιτική με βάση τις αρχές του διεθνούς δικαίου. Ως εκ τούτου, θεωρεί ότι ο σεβασμός της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας των κρατών είναι θεμελιώδης, απαραβίαστη αρχή. Η Ελλάδα είναι υπέρμαχος της ειρηνικής διευθέτησης των διαφορών μεταξύ χωρών και αντιτίθεται σθεναρά στη χρήση βίας ή στην απειλή χρήσης βίας και αντ΄ αυτού είναι σταθερά προσηλωμένη στον διάλογο και τη διπλωματία. Είναι επίσης μια χώρα βαθιά προσηλωμένη στις δημοκρατικές αρχές και αξίες. Εξ ου και οι τρεις λέξεις στο λογότυπο της συμμετοχής της Ελλάδας, ως μέλος, στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, για τα έτη 2025-2026: «Διάλογος, Διπλωματία, Δημοκρατία». Η Ελλάδα θα τηρήσει μια θέση αρχών καθ΄ όλη τη διάρκεια της θητείας της στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Είναι λογικό, συνεπώς, η Ελλάδα να υποστηρίζει τις έναρχες, διπλωματικές προσπάθειες της Αρμενίας για την επίτευξη σταθερής και διαρκούς ειρήνης στον Ν. Καύκασο και ομαλοποίησης σχέσεων με τους γειτονές της, καθώς και την πρωτοβουλία της που έχει στόχο την απεμπλοκή της περιφερειακής διασυνδεσιμότητας, δηλαδή την επαναλειτουργία των δικτύων μεταφορών και επικοινωνιών με όλους τους γείτονές της, σύμφωνα με τις θεμελιώδεις αρχές του διεθνούς δικαίου και προς όφελος της σταθερότητας και της ευημερίας στην ευρύτερη περιοχή.

Οι διμερείς συναντήσεις πολιτικού διαλόγου υψηλού επιπέδου μεταξύ της Ελλάδας και της Αρμενίας που πάντοτε θέτουν τον τόνο στις σχέσεις μεταξύ δύο χωρών, έχουν ήδη πυκνώσει το τελευταίο διάστημα. Εντός του 2024, ο Αρμένιος Πρωθυπουργός επισκέφθηκε την Αθήνα και ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών επισκέφθηκε το Γερεβάν, ενώ οι δύο Πρωθυπουργοί και οι δύο Υπουργοί Εξωτερικών είχαν επιπλέον συναντήσεις, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας, η Ελλάδα είναι, ιστορικά, το πρώτο Κράτος-Μέλος του ΝΑΤΟ που επιδίωξε συστηματική συνεργασία με την Αρμενία. Η συνεργασία αυτή βασίστηκε πρωτίστως στον τομέα της εκπαίδευσης, αλλά πλέον επεκτείνεται και σε αυτόν της πραγματοποίησης κοινών ασκήσεων. Δόκιμοι του Αρμενικού Στρατού φοιτούν και αποφοιτούν από την Σχολή Ευελπίδων και την Στρατιωτική Ακαδημία Σωμάτων Στρατού εδώ και πολλά χρόνια. Πολύ πρόσφατα, το Δεκέμβριο του 2023, οι δύο πλευρές υπέγραψαν και Στρατιωτικοτεχνική συμφωνία, κατά την επίσκεψη στην Αθήνα του Υπουργού Άμυνας της Αρμενίας, επίσκεψη που ανταποδόθηκε, τον περασμένο Μάρτιο, όταν ο Έλληνας Υπουργός Εθνικής Άμυνας επισκέφθηκε το Γερεβάν. Πρόσφατα, υπήρξε, επίσης, ανταλλαγή εμπειριών σε επίπεδο επιτελών.

Η συνεργασία στον τομέα της άμυνας, σήμερα, καθίσταται ακόμη πιο σημαντική για την Αρμενία, αφού επιδιώκει, ταχέως, έναν εις βάθος εκσυγχρονισμό του στρατεύματός της, σε όλους τους τομείς.

Όπως είπατε, μεγάλη σημασία έχει και το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι Κράτος-Μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τάσσεται, συνεπώς, στο πλαίσιο της διαδικασίας λήψης αποφάσεων από τα αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπέρ της εμβάθυνσης και επέκτασης των σχέσεων Ε.Ε.-Αρμενίας, μέσω της οικονομικής, της ανθρωπιστικής και της αναπτυξιακής στήριξης που θα αυξήσει την ανθεκτικότητα της χώρας στις μεγάλες σύγχρονες προκλήσεις. Η στήριξη αυτή συνδέεται και με τη μεταρρυθμιστική ατζέντα της αρμενικής κυβέρνησης και την επιδίωξη περαιτέρω ενίσχυσης των δημοκρατικών θεσμών στη χώρα, αλλά και την πολιτική διαφοροποίησης των οικονομικών και εμπορικών της σχέσεων.

Η Ελλάδα στηρίζει την υιοθέτηση της διαμορφούμενης νέας ατζέντας συνεργασίας Ε.Ε.-Αρμενίας, όπως τάχθηκε, πρόσφατα, υπέρ της ενίσχυσης της Αρμενίας μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ειρήνης, της ανάπτυξης μιας μη-στρατιωτικής αποστολής παρατηρητών της Ε.Ε. στην Αρμενία και της έναρξης διαλόγου Ε.Ε.-Αρμενίας, με σκοπό την απελευθέρωση θεωρήσεων για τους Αρμενίους πολίτες. Αν λάβει κανείς υπόψη και τη Συνολική και Ενισχυμένη Συμφωνία Εταιρικής Σχέσης Ε.Ε.-Αρμενίας, η οποία είναι το βασικό συμβατικό πλαίσιο της συνεργασίας τους, υπάρχει πλειάδα μέσων και εργαλείων συνεργασίας της αρμενικής πλευράς με Κράτη-Μέλη της Ε.Ε., τα οποία η Ελλάδα έχει χρησιμοποιήσει και θα επιδιώξει να χρησιμοποιήσει και στο προσεχές μέλλον.

Ο πολιτισμός που αποτελεί ένα από τα σημαντικά «όπλα» της Ελλάδας με την μακραίωνη ιστορία και μεγάλη πολιτιστική παράδοση πώς θα μπορούσε να φανεί χρήσιμος για την περαιτέρω πνευματική διασύνδεση των λαών μας;

Ο πολιτισμός είναι πρωτίστως ένας κώδικας αξιών που νοηματοδοτεί τον τρόπο ζωής ενός λαού. Είναι το πρίσμα, μέσα από το οποίο ένας λαός αντιλαμβάνεται τον κόσμο και το ρόλο του μέσα σε αυτόν, εκφράζοντας τη δημιουργικότητά του. Συνεπώς, μπορεί να λειτουργήσει και σαν μέσο επικοινωνίας μεταξύ των λαών, πολλώ δε μάλλον μεταξύ λαών, όπως των Ελλήνων και των Αρμενίων, που συνδέονται με ιστορικούς δεσμούς φιλίας, που έζησαν δίπλα-δίπλα για αιώνες, που συνεργάστηκαν και που μοιράστηκαν παρόμοιες τραγωδίες, επιδεικνύοντας την ίδια αντοχή και ικανότητα να ξεπερνούν τις αντιξοότητες.

Βεβαίως ο πολιτισμός δεν είναι ποτέ κάτι στατικό. Τόσο η Ελλάδα, όσο και η Αρμενία είναι χώρες που παράγουν πολιτισμό, τηρώντας μακραίωνες παραδόσεις, αλλά και προβαίνοντας σε προσαρμογές, με νέα μέσα πολιτιστικής έκφρασης, σε έναν κόσμο που πάντοτε μεταβάλλεται, άλλοτε αργά και άλλοτε, όπως στις μέρες μας, ταχύτατα. Και οι δύο λαοί αντλούν μεγάλη υπερηφάνια από την πολιτισμική τους διαδρομή και νιώθουν ως ιστορική τους υποχρέωση, αλλά θα έλεγα και ως έμφυτη τάση, να παραμείνουν δημιουργικοί. Η συνεργασία στον τομέα του πολιτισμού είναι η ανταλλαγή ιδεών και εργαλείων διατήρησης αυτής της δημιουργικότητας.

Όπως της συντήρησης και ανάδειξης της τεράστιας πολιτισμικής κληρονομιάς τους με σύχρονα, τεχνολογικά μέσα, αλλά και ανάπτυξης σε νέους τομείς, όπως ο κινηματογράφος και τα σύγχρονα οπτικοακουστικά μέσα. Υπάρχουν πάρα πολλά που μπορούμε να κάνουμε σε αυτούς τους τομείς.

Με ανταλλαγές μουσειακών εκθέσεων, μετάδοση εμπειρογνωμοσύνης, συμμετοχές σε φεστιβάλ, κοινές παραγωγές, κοινές μελέτες κλπ. Οι δυνατότητες είναι πολύ μεγάλες, όπως και το αμοιβαίο όφελος. Και το πιο σημαντικό είναι ότι το ενδιαφέρον του κοινού και στις δύο χώρες, είναι πραγματικά αξιοσημείωτο και μπορεί να δώσει ιδιαίτερη ώθηση σε τέτοιες προσπάθειες.

Βεβαίως η προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς δεν είναι ένα τεχνικό ζήτημα, ούτε ένα διμερές ζήτημα. Χρειάζεται να εργαστεί κανείς άοκνα, σε διεθνή, πολυμερή σχήματα, όπως την ΟΥΝΕΣΚΟ, για να πετύχει ευρύτερες συναινέσεις και συνεργασίες, και πάλι βάσει αρχών και αξιών. Να εμπεδώσει την ιδέα μιας ευρύτερης παγκόσμιας, πολιτιστικής κληρονομιάς, σεβαστής από όλους και που όλοι μπορούν να απολαμβάνουν. Ο ίδιος ο σεβασμός της πολιτιστικής κληρονομιάς άλλων λαών, είναι ανώτατη ένδειξη πολιτισμού.

Παρά την ειλικρινή διάθεση η διακρατική συνεργασία σε πολλούς τομείς είναι ισχνή ή ανύπαρκτη, πως θα μπορούσαμε να κινητοποιηθούμε, πού θα εστιάζατε περισσότερο και ποιες είναι οι προτεραιότητες σας;

H αλήθεια είναι ότι το θεσμικό πλαίσιο συνεργασίας καθιερώθηκε, σε πολλούς τομείς, ήδη από τη δεκαετία του 1990. Τα αποτελέσματα, όμως, της συνεργασίας, σε πολλούς από αυτούς, δεν ήταν εντυπωσιακά. Για παράδειγμα, η οικονομική, εμπορική και επενδυτική συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών δεν έχει αξιοποιήσει τις δυνατότητές της, για διάφορους γεωοικονομικούς και διαρθρωτικούς λόγους. Μετά από κάποιες προσπάθειες στη δεκαετία του 1990 και στις αρχές της δεκαετίας του 2000, τα πραγματικά αποτελέσματα δεν έφθασαν το αρχικό επίπεδο φιλοδοξίας που είχαν οι δύο πλευρές. Αυτό αλλάζει τώρα και υπάρχουν λόγοι να πιστεύουμε ότι μπορούν να επιτευχθούν πολύ περισσότερα στο εγγύς μέλλον. Πρώτον, η επιδίωξη της Αρμενίας να διαφοροποιήσει τις οικονομικές της σχέσεις, δηλαδή να έχει περισσότερους εμπορικούς και οικονομικούς εταίρους, δεύτερον, το κοινό μας ενδιαφέρον σε συγκεκριμένους τομείς της οικονομίας, όπως είναι η υψηλή τεχνολογία, ο κατασκευαστικός τομέας και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και, τρίτον, η δέσμευση της Αρμενίας να υιοθετήσει τα πρότυπα και τις προδιαγραφές αγοράς της Ε.Ε., θα μπορούσαν, τώρα, να συμβάλουν στην εμβάθυνση και επέκταση της συνεργασίας.

Είναι ενδεικτικό ότι πριν λίγες εβδομάδες, την 17^η Δεκεμβρίου 2024, πραγματοποιήθηκε στο Γερεβάν, μετά από ένα διάλειμμα οκτώ ετών, η 6^η Μικτή Διακυβερνητική Επιτροπή Ελλάδας-Αρμενίας, στην οποία συμμετέχουν οι φορείς της διεθνούς οικονομικής πολιτικής και εξωστρέφειας των δύο χωρών, προκειμένου να δωθεί νέα ώθηση στη σχετική συνεργασία. Ασφαλώς, πολύ περισσότερα θα πρέπει να γίνουν για να έχουμε θεαματικά αποτελέσματα και κυρίως θα πρέπει να ενθαρρυνθούν να έλθουν πιο κοντά οι επιχειρηματικές κοινότητες των δύο χωρών και να αναζητήσουν αμοιβαία επωφελή πεδία και τρόπους συνεργασίας. Σε αυτήν την προσέγγιση μπορούν να συμβάλουν οι δύο κυβερνήσεις.

Θα πρέπει εδώ να πουμε και δύο λόγια για τον τουρισμό. Καταρχάς ο τουρισμός βρίσκεται σε άνοδο χάρη στις σχεδόν καθημερινές, απευθείας πτήσεις δύο ελληνικών αεροπορικών εταιριών. Ο τουρισμός σαφώς και φέρνει σε συχνότερη επαφή τους πολίτες των δύο χωρών, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για μεγαλύτερη οικονομική συνεργασία, αύξηση εμπορίου κλπ. Ακόμη, είναι εφικτό τα αεροδρόμια των δύο χωρών να λειτουργήσουν ως κόμβοι για ταξίδια από και πρός περαιτέρω τουριστικούς προορισμούς, σε Ευρώπη και Ασία.

Υπάρχουν και άλλοι τομείς πιθανής συνεργασίας, στους οποίους ενδεχομένως να οδηγηθούμε ανταποκρινόμενοι στις εξελίξεις.

Η πολιτική προστασία και η αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή ή και η ανταλλαγή σχετικής τεχνογνωσίας θα μπορούσαν να είναι μεταξύ αυτών. Προσεχώς η ελληνική πλευρά θα στήσει τρεις συναρμολογούμενες, μεταλλικές γέφυρες σε πληγείσες από πλημμύρες περιοχές της βόρειας Αρμενίας.

Η υπουργός πολιτισμού κυρία Μενδώνη επισκέφτηκε πρόσφατα την Αρμενία, ποιο ήταν το πλαίσιο της επίσκεψης; Έγιναν κάποιες συζητήσεις ή συμφωνίες για συνέργιες στο πολιτιστικό και εκπαιδευτικό πεδίο;

Η Υπουργός Πολιτισμού επισκέφθηκε την Αρμενία το Δεκέμβριο 2024 για να συμμετάσχει στην ετήσια Υπουργική Συνάντηση του Φόρουμ Αρχαίων Πολιτισμών, στο οποίο Ελλάδα και Αρμενία είναι μέλη, μαζί με άλλα επτά Κράτη από τέσσερεις ηπείρους. Πρόκειται για το σχήμα των χωρών με τους ιστορικά αρχαιότερους πολιτισμούς που ευελπιστεί να διαδραματίσει ένα διεθνή ρόλο, στις διμερείς πολιτιστικές σχέσεις των μελών του, αλλά και με συντονισμό δράσεων σε διεθνείς οργανισμούς, με στόχο την προστασία της διεθνούς πολιτιστικής κληρονομιάς, βάσει αρχών και σύγχρονων, τεχνολογικών μέσων. Στην επίσκεψη αυτή προστέθηκε ένα διμερές πρόγραμμα και πραγματοποιήθηκε συνάντηση με την Αρμένια Υπουργό Παιδείας, Πολιτισμού, Επιστήμης και Αθλητισμού.

Δόθηκε έτσι η δυνατότητα να εξερευνηθούν οι πολλές, σημαντικές δυνατότητες συνεργασίας στον τομέα του πολιτισμού.

Θα έλεγα ότι, ως εκ τούτου, έχουμε μια πολύ σαφή εικόνα των κατευθύνσεων που μπορεί τώρα να λάβει αυτή η συνεργασία. Επίσης, διαπιστώθηκε ότι είμαστε κοντά στην οριστικοποίηση των κειμένων δύο διμερών συμφωνιών, μιας που αφορά το πενταετές πρόγραμμα διμερούς συνεργασίας στον τομέα του πολιτισμού και μιας που αφορά την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών.

Όσον αφορά το πανεπιστημιακό πεδίο, αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα στηρίζει συστηματικά δύο κέντρα ελληνικής γλώσσας και ελληνικών μελετών στην Αρμενία, ένα στο Πανεπιστήμιο του Μπρουσόφ και ένα στο Κρατικό Πανεπιστήμιο του Ερεβάν. Και τα δύο αυτά κέντρα μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο, με συμπληρωματικό τρόπο, στο πλαίσιο της εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας, στην προώθηση της συνεργασίας στον τομέα του πολιτισμού -π.χ. μέσω της μετάφρασης επιστημονικών μελετών ή τον υποτιτλισμό ταινιών-, αλλά και στη συνεργασία με ελληνικά πανεπιστήμια, σε τομείς όπως η αρχαιολογία και η θεολογία. Το θεσμικό πλαίσιο υπάρχει και σκοπός είναι να επικαιροποιηθεί και να μπορέσει να παραγάγει αποτελέσματα.

Πώς θα μπορούσαν να συνεισφέρουν ουσιαστικά και πρακτικά οι δύο κοινότητες, η ελληνοαρμενική στην Ελλάδα και η κοινότητα των Ελλήνων στην Αρμενία, στην προώθηση των συνεργασιών μεταξύ των δύο χωρών σε διάφορα επίπεδα;

Οι δύο κοινότητες, καίτοι μιλάμε για πολύ διαφορετικά μεγέθη, είναι ήδη μια απτή γέφυρα που συνδέει τις δύο χώρες. Αυτό δεν είναι απλά σχήμα λόγου. Οι κοινότητες μπορούν και φέρνουν τις δύο χώρες πιο κοντά με πολλούς τρόπους. Για παράδειγμα η ελληνική κοινότητα στην Αρμενία έχει ήδη ρόλο στη συνεργασία στον τομέα του πολιτισμού και συνεισφέρει ουσιαστικά στις προσπάθειες της Πρεσβείας στον τομέα αυτό.

Η ελληνοαρμενική κοινότητα στην Ελλάδα μπορεί σαφώς να έχει αντίστοιχο ρόλο, αλλά και να επιδράσει θετικά στην προσέγγιση των επιχειρηματικών κοινοτήτων των δύο χωρών και όχι μόνο.

Οι σχέσεις μεταξύ των πολιτών, οι σχέσεις «people-to-people», αποδεικνύεται, τη σημερινή εποχή, ότι έχουν συχνά το ρόλο της κινητήριας δύναμης σε μια σειρά από δραστηριότητες. Στον πολιτισμό, στον τουρισμό, στην οικονομία, στην επιστήμη κλπ.

Με την ευκαιρία, θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τα «Αρμενικά» για το πλούσιο φωτογραφικό υλικό που προσέφεραν στην Πρεσβεία και που μας έδωσε την ευκαιρία να διοργανώσουμε, σε συνεργασία με το Κρατικό Πανεπιστήμιο του Γερεβάν, μια έκθεση για την ιστορία των Ελληνοαρμενίων κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Τι σας εντυπωσιάζει περισσότερο στην Αρμενία ακόμα και σήμερα, έχοντας ήδη ένα χρόνο θητείας στη χώρα;

Είναι πολλά αυτά που μπορούν να σε εντυπωσιάσουν στην Αρμενία. Το πρώτο και κυριότερο είναι η ιδιοσυγκρασία των κατοίκων της. Είναι δημιουργικοί, ανήσυχοι και ακατάβλητοι, θέτοντας πάντα υψηλούς στόχους. Επίσης είναι φιλόξενοι και γενναιόδωροι, ακόμη και όταν οι ίδιοι στερούνται βασικών ανέσεων και αγαθών.

Βεβαίως η αγάπη τους για την Ελλάδα και τους Έλληνες είναι εμφανής και είναι κάτι που δίνει βαθύτερο νόημα και ουσία στη δουλειά μας, στην ελληνική Πρεσβεία.

Ποιο από τα μέρη που επισκεφτήκατε ήδη στην Αρμενία σας άρεσε περισσότερο; Θα το συνιστούσατε στους Έλληνες να επιλέξουν την Αρμενία για τουρισμό και γιατί;

Θα ήταν άστοχο να αναφερθώ μόνο σε ένα μέρος. Η Αρμενία είναι χώρα με ιδιαίτερο φυσικό κάλλος και εξαιρετικούς πολιτιστικούς χώρους. Η μεσαιωνική Μονή του Νοραβάνκ, το φαράγγι του ποταμού Ντεμπέντ με τα παλαιά ορυχεία και τις μεσαιωνικές εκκλησίες στις όχθες του, η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη Γκιουμρί με τα μουσεία και την αρχιτεκτονική της, αλλά και το όρος Αραγκάτς, το ψηλότερο στη χώρα που προσφέρεται για πεζοπορείες, είναι αυτά που μου έρχονται πρώτα στο νου.

Ιδιαίτερου ελληνικού ενδιαφέροντος είναι ο Ναός του Αγίου Χαραλάμπους, ίσως ο πιο όμορφος ελληνικός ναός της Αρμενίας, στο χωριό Καβάρτ, στα νότια της χώρας, ο οποίος έχει ανάγκη έργων υποστήλωσης και ανακαίνισης. Και αυτά είναι μόνο λιγά από τα μέρη που αξίζουν να επισκεφθεί κανείς, αν αφήσει το Γερεβάν, με τα σημαντικά μουσεία και τα πάρκα του. Θα συνιστούσα ανεπιφύλλακτα στους Έλληνες, είτε έχουν αρμενική καταγωγή, είτε όχι, να επισκεφθούν την Αρμενία.

Tweet

Share