24 Απρίλη 2012, 19:15΄ Κωνσταντινούπολη - Αθήνα: 1 - 0 |
![]() |
![]() |
![]() Της Κουήν Μινασιάν Απρίλιος-Ιούνιος 2012 Τεύχος 73
Στο κατώφλι της εκατονταετηρίδας της γενοκτονίας των Αρμενίων, είμαστε όλοι σκεφτικοί. Οι απόψεις για τρόπους δράσης στα τρία επόμενα χρόνια μπαίνουν υπό συζήτηση. Μιλάμε για ένα βάρος ασήκωτο, που περνάει από γενιά σε γενιά. Ένα έγκλημα που δεν τιμωρείται, ένα άδικο που δεν δικαιώνεται. Ένα έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Αυτό που έγινε σε βάρος των προγόνων μας το 1915, δεν έχει ακόμη αναγνωριστεί από τους ενόχους. Το 2015 όμως δεν είναι μακριά. Έχουμε τρία χρόνια αγώνα στο όνομα της δικαιοσύνης, της μνήμης των άταφων νεκρών, μιας προοπτικής για ένα υγιές μέλλον για όλους. Κι απ’ ότι φαίνεται ο δρόμος για δικαίωση δεν έχει τερματικό σταθμό. Ο ρατσισμός που εμφύσησαν από το παρελθόν οι εθνικιστές, όχι μόνο δεν έχει μαλακώσει, αλλά εξακολουθεί να ανθεί και μάλιστα να είναι καθοριστικός παράγοντας της κρατικής πολιτικής στη γείτονα χώρα. Η ιστορία αποδεικνύει ότι όσο η Τουρκία δεν αναγνωρίζει τις γενοκτονίες, τα εγκλήματα συνεχίζονται σε βάρος όλων των μειονοτήτων της. Το ίδιο αφορά και τους Αρμένιους που συνεχίζουν να ζουν εκεί. Κανείς στον κόσμο, αλλά και μέσα στην ίδια την Τουρκία, παρά την ετυμηγορία του δικαστηρίου, δεν πιστεύει ότι ο ανήλικος Ογκιούν Σαμάστ οργάνωσε κι έπειτα έδρασε μόνος του στην εκτέλεση του Χράντ Ντινκ το 2007.*1 Κανείς δεν πιστεύει επίσης, ότι ο θάνατος του Σεβάκ Μπαλικτζή στις 24 Απριλίου 2011 ήταν «ατύχημα». Ο Σεβάκ, ένας νέος τούρκος πολίτης αρμενικής καταγωγής, κλίθηκε πριν δυο χρόνια να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία. Ο στρατιώτης Κιβάντζ Αγάογλου εκείνη την ημέρα απασφάλισε το όπλο του και τον πυροβόλησε εν ψυχρώ. Ο λόγος ήταν σαφής. Ήταν αρμενικής καταγωγής. Οι αποκαλύψεις άλλων στρατιωτών αποδεικνύουν με τις μαρτυρίες τους το στημένο σχέδιο ρατσιστικής βίας. Στον αντίποδα όλων αυτών, μέρα με τη μέρα αυξάνονται οι πολίτες στη γείτονα που απαιτούν την αλήθεια, που απαιτούν δικαιοσύνη. Δεν πρόκειται πλέον για μεμονωμένες φωνές κάποιων διανοουμένων, αλλά για κίνημα αναγνώρισης της γενοκτονίας των Αρμενίων από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κόμματα, συλλόγους, απλούς τούρκους πολίτες. Στην Τουρκία όλα όσα συνέβησαν το 1915 συζητούνται πλέον περισσότερο από οπουδήποτε ανά τον κόσμο. Φέτος μάλιστα, στην 97η επέτειο όλοι οι τηλεοπτικοί και ραδιοφωνικοί σταθμοί, οι εφημερίδες, τα πολυμέσα, άλλοτε θετικά κι άλλοτε αρνητικά έκαναν αναφορές στην τραγική επέτειο. Δεν μπορούσαν άλλωστε να το αποφύγουν, διότι οι εκδηλώσεις μνήμης ήταν πολλές και πολύπλευρες. Με το σκεπτικό από δω και στο εξής -κι ως και την 100ή- να τιμώ κάθε χρόνο την επέτειο στα σημεία απ’ όπου ξεκίνησε κι εξελίχθηκε η γενοκτονία, φέτος ταξίδεψα στην Πόλη και συμμετείχα στις τριήμερες εκδηλώσεις μνήμης για τα θύματα του 1915, αλλά και για τα νεώτερα (Χράντ, Σεβάκ). Στα πλαίσια αυτού έγιναν οι παρακάτω εκδηλώσεις: -Το Σάββατο 21 Απρίλη στις 12 το μεσημέρι στην πλατεία Γαλατάσεραϊ οργανώθηκε διαμαρτυρία από τις «Μητέρες του Σαββάτου». Η οργάνωση αυτή αποτελείται από γυναίκες που συγκεντρώνονται κάθε Σάββατο, 52 Σάββατα το χρόνο, στο ίδιο σημείο και διαδηλώνουν για τα δολοφονημένα, εκτελεσμένα, φυλακισμένα, βασανισμένα ή αγνοούμενα παιδιά τους (θύματα κρατικής και ρατσιστικής βίας). Αυτή τη φορά η διαδήλωσή τους ήταν αφιερωμένη στον Σεβάκ και στα θύματα του 1915. -Τη Δευτέρα 23 Απρίλη στις 17μμ, η οργάνωση «ΝτουρΝτε!*2» στο «Ταξίμ Χιλ Οτέλ», διοργάνωσε συζήτηση με θέμα «Αυτός ο πόνος είναι όλων μας». Ανάμεσα στους ομιλητές ήταν ο Τανέρ Ακτσάμ (απουσίαζε από την Πόλη αλλά μίλησε μέσω σκάιπ), ο Αϊντίν Ενγκίν, ο Τζενγκίζ Αλγάν, ο Χαϊκό Μπαγκτάτ κι ο Γκαρό Παϊλάν*3. Παρών ήταν κι ο Μιχάλης Βασιλειάδης, μαχητικός ακτιβιστής κι εκδότης της ελληνικής εφημερίδας «Απογευματινή της Κωνσταντινούπολης», ο οποίος στο τέλος της εκδήλωσης είπε: «Τη σημερινή εκδήλωση την χρωστάμε στον Χράντ. Εκείνος έδειξε το δρόμο. Είμαστε ικανοποιημένοι και μόνο για το γεγονός ότι μπορεί να λάβει χώρα αυτή η εκδήλωση, να μιλάμε ανοιχτά γι’ αυτά τα γεγονότα, πού; Εδώ…!». -Η Τρίτη 24 Απρίλη ήταν μια «δύσκολη μέρα». Το πρωί στις 10, ξεκινήσαμε από τα γραφεία της εφημερίδας «Αγκός» για να πάμε στο αρμενικό νεκροταφείο Μπαλικτσί, όπου τελέσαμε λιτό μνημόσυνο στο μνήμα του Χράντ Ντινκ. Λίγο πιο πέρα, στο μνημείο «Αρμενίων θυμάτων 1895-1908», ψάλαμε το «Ντερ Βογορμιά». Εκεί σταθήκαμε συγκινημένοι και βουβοί. Τη σιωπή έσπασε ο Σαρκίς Σεροπιάν -συντάκτης στο Αγκός- λέγοντας πως αυτό είναι και το μοναδικό ανάλογο μνημείο σε όλη την επικράτεια της Τουρκίας. Έπειτα βρεθήκαμε στο «Μουσείο Ισλαμικής Ιστορίας της Τουρκίας», όπου μπροστά στην κεντρική του είσοδο είχε οργανωθεί συλλαλητήριο στις 12 το με-σημέρι. Αυτό το κτήριο παλαιότερα, επί οθωμανικής περιόδου, ήταν τα κεντρικά κρατητήρια της Ασφάλειας. Εκεί ακριβώς, λοιπόν, στις 24 Απριλίου 1915 είχαν οδηγηθεί από τις Οθωμανικές Αρχές 250 επικεφαλείς της τότε ακμάζουσας αρμενικής κοινότητας της Πόλης κι αφού τους μετέφεραν μακριά, τους δολοφόνησαν όλους. Υπό το διακριτικό βλέμμα της αστυνομίας και της ασφάλειας, αλλά και με την παρουσία πολλών ανύποπτων τουριστών, περίπου 500 διαδηλωτές κρατώντας τις φωτογραφίες των θυμάτων, συγκεντρωθήκαμε γύρω από το μαύρο πανό, που έγραφε: «Το 1915 είναι γενοκτονία! Η γενοκτονία είναι έγκλημα κατά της ανθρωπότητας». Αφού τοποθετήθηκαν 250 γαρύφαλλα, στο καθένα από αυτά ήταν καρφιτσωμένο το όνομα ενός από τα πρώτα θύματα, ακούσαμε από τα μεγάφωνα σε τρεις γλώσσες (τούρκικα, αρμενικά κι αγγλικά) τις επιστολές συμπαράστασης και σύμπραξης τουρκικών οργανώσεων προς τους δυο πατριάρχες των Αρμενίων, τον Καρεκίν του Ετσμιατζίν και τον Αράμ της Κιλικίας. Έντονα φορτισμένη ήταν κι η ομιλία του Αρά Σαραφιάν, διευθυντή του Ινστιτούτου Κομιτάς στο Λονδίνο. Έπειτα, βουβοί και πεζοί, κατευθυνθήκαμε όλοι προς το κεντρικό ταχυδρομείο της Πόλης. Στο δρόμο περνώντας από τα Κρατικά Αρχεία της Τουρκίας, πολλοί από τους διαδηλωτές ψιθύριζαν «αυτός είναι ο οίκος του ψέματος»… Στο κεντρικό ταχυδρομείο σταθήκαμε για λίγο στις σκάλες εισόδου υψώνοντας ξανά τις φωτογραφίες των θυμάτων. Ο διευθυντής βγήκε έξαλλος φωνάζοντας: «Πώς τολμάτε να κλείνετε την είσοδο του κεντρικότερου ταχυδρομείου!», μα βλέποντας τους δημοσιογράφους ηρέμησε κι επέτρεψε να μπουν μόνον δύο από τους αποστολείς. Ο στόχος δεν ήταν να μπούμε σε αντιπαραθέσεις. Σημασία έχει ότι οι επιστολές δημοσιοποιήθηκαν, κοινοποιήθηκαν κι εστάλησαν με τη σφραγίδα του. -Αμέσως μετά ο κόσμος κατευθύνθηκε στο αρμενικό νεκροταφείο Σισλί, όπου στις 3μ.μ. τελέστηκε το μνημόσυνο του άτυχου Σεβάκ Μπαλικτζή*4. Ήταν ακριβώς ένας χρόνος από τη δολοφονία του. Βαθιά η θλίψη στη σεμνή τελετή… -Την ίδια ημέρα, στις 19:15 μ.μ. πραγματοποιήθηκε η κεντρική εκδήλωση για την επέτειο της Γενοκτονίας (φέτος στη συμβολική ώρα 19:15 τιμήθηκε η επέτειος και στην Άγκυρα, τη Σμύρνη και το Μποντρούμ-Αλικαρνασσός). Σημείο συνάντησης ήταν το «ρόδι» στην κεντρικότερη πλατεία της Κωνσταντινούπολης, την Ταξίμ («Η πλατεία ήταν γεμάτη, απ’ το νόημα που είχε κάτι…»). Αυτή ήταν η τρίτη χρονιά που τιμάται η γενοκτονία στο χώρο αυτό, μα η παρουσία χιλιάδων κόσμου ήταν η μεγάλη έκπληξη. Οι περισσότεροι καθισμένοι και σιωπηλοί, κρατούσαν τις φωτογραφίες των θυμάτων του 1915, του Χράντ και του Σεβάκ. Από τα μεγάφωνα ακούστηκαν το «Ντερ Βογορμιά», αλλά κι η μουσική σύνθεση των 42 Τούρκων μουσικών, που με αφορμή αυτή την επέτειο αποφάσισαν να δημιουργήσουν για να δείξουν τη συμπαράστασή τους (βλέπε: http://dai.ly/Iklv2C). Συγκλονιστική ήταν η νεαρή μουσουλμάνα που σηκώθηκε όρθια και με όση δύναμη είχε, απαίτησε αλλαγή στάσης απ’ όλο το μουσουλμανικό κόσμο, απαίτησε δικαιοσύνη για τους άταφους νεκρούς... (βλέπε: http://www.dailymotion.com/video/xqd4w7_24-nisan-anmasy-2012_news). Φυσικά κι υπήρχαν αντιδράσεις. Αναμενόμενο ήταν να γίνει κι αντισυγκέντρωση από τους εθνικιστές δίπλα ακριβώς από τη δική μας. Ήταν μια θλιβερή χούφτα ανθρώπων (30 άτομα), που φώναζαν από τα μεγάφωνα αντιαρμενικά προκλητικά συνθήματα. Μα η σιωπηλή παρουσία τόσων χιλιάδων σκέπασε την ασχήμια τους. -Το ίδιο βράδυ στην Πόλη, στις 21:00 έγινε η πρεμιέρα της ταινίας μικρού μήκους «Ζινκί Ζινκί» του Γκαρέν Μικιρντσιάν, που ήταν αφιερωμένο στα θύματα του 1915 και στη μνήμη του Χράντ Ντινκ. Αξίζει να αναφερθούμε στη διακριτικότητα της τουρκικής αστυνομίας. Η προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι ήταν εκεί, για να αποτρέψουν τυχόν επίθεση των εθνικιστών. Κι αυτό έκαναν. Κι εδώ αρχίζει ο παραλογισμός. Στην Τουρκία να είσαι πιο ασφαλής να διαδηλώνεις για τα δίκαια του αρμενικού λαού, απ’ ότι εν έτη 2012 εδώ στην Ελλάδα, που έχει αναγνωρίσει τη Γενοκτονία! Επέστρεψα συγκλονισμένη από την Τουρκία, μα συγκλονίστηκα ακόμη περισσότερο κι έγινα έξαλλη, όταν έμαθα από τα δυο μικρά μου παιδιά (6 και 10 χρονών) για τα δακρυγόνα που εισέπνευσαν και την τρομοκρατία που υπέστησαν από τα όρ-γανα του υπουργείου «Προστασίας του Πολίτη» στο κέντρο της Αθήνας το βράδυ της Δευτέρας 23 Απρίλη. Και δεν ήταν τα μόνα. Όσοι συμμετείχαν, από 4 ως 94 χρονών υπέστησαν την ίδια βάναυση συμπεριφορά. Για τον υπουργό, που νίπτει τας χείρας του με την κατάπτυστη απάντησή του στις επιστολές που του στείλαμε, αλλά και για τα όργανά του, ένα έχω να πω: Η δράση τους δεν έχει να ζηλέψει τίποτε από αυτή των παρακρατικών οργανώσεων, που δρουν ανενόχλητα τρομοκρατώντας Έλληνες και ξένους.
*1- Το άρθρο του Τανέρ Ακτσάμ σε αυτό το τεύχος είναι σχετικό κι άκρως κατατοπιστικό. *2- ΝτουρΝτε! (Στάσου Μίλα!) Κίνημα κατά του ρατσισμού και του εθνικισμού στην Τουρκία. *3- Ο Παϊλάν έκανε ιδιαίτερη αναφορά στον καθηγητή Ναζαρέτ Νταγαβαριάν, έναν από τα πρώτα θύματα του 1915, στη μνήμη του οποίου έχει οργανωθεί μια ειλικρινά απίστευτη και τέλεια οργανωμένη έκθεση στο Αρμενικό Λύκειο Γκετροναγκάν της Πόλης. Λεπτομέρειες, στο επόμενο τεύχος. *4- Στην κηδεία του, πριν ένα χρόνο, υπήρχαν πλακάτ: «Σεβάκ-1.500.000+2». |