Κρικόρ Μιχικιάν

Απρίλιος - Ιούνιος 2013 τεύχος 77

Οι ε­ρευ­νη­τές α­ντι­με­τώ­πι­ζαν α­νέ­καθεν α­νυ­πέρ­βλητες δυ­σκο­λί­ες στη με­λέ­τη των πη­γών της Ο­θω­μα­νι­κής αυ­το­κρα­το­ρί­ας οι ο­ποί­ες ο­φεί­λο­νταν στον πο­λυε­θνι­κό χα­ρα­κτή­ρα της. Το πρό­βλη­μα αυ­τό έρ­χε­ται να λύσει η ορ­γά­νω­ση Χου­σα­μα­ντιάν.

Συ­χνά, οι ε­ρευ­νη­τές α­ντι­με­τω­πί­ζουν σο­βα­ρές δυ­σκο­λί­ες στη με­λέ­τη της πε­ριό­δου της Ο­θω­μα­νι­κής αυ­το­κρα­το­ρί­ας, λό­γω του πο­λυε­θνικού - πο­λύ­γλωσ­σου χα­ρα­κτή­ρα της. Το α­πο­τέ­λε­σμα εί­ναι πολ­λές φο­ρές οι με­λε­τη­τές να προ­σπερ­νούν υ­λι­κό του ο­ποί­ου τη γλώσ­σα α­γνο­ούν, μη λαμ­βά­νο­ντας υπ’ ό­ψιν έ­τσι δυ­νη­τι­κά πλού­σιες σε πλη­ρο­φο­ρί­ες πη­γές. Εί­ναι προ­φα­νές ότι τέ­τοιες με­λέ­τες εί­ναι ελ­λιπείς και δεν εκ­πλη­ρώ­νουν τις ε­πι­στη­μο­νι­κές α­παι­τή­σεις.

Υ­πό αυ­τήν την έν­νοια, οι αρ­με­νι­κές πη­γές, για έ­να με­γά­λο χρο­νικό διά­στη­μα, ή­ταν έ­νας α­πό τους χα­μέ­νους κρί­κους. Έ­χουν δη­μο­σιευ­τεί κα­τά και­ρούς επι­στη­μο­νι­κά άρ­θρα τα ο­ποί­α α­να­φέ­ρο­νται στους Αρ­με­νίους της Ο­θω­μα­νι­κής αυ­το­κρα­το­ρί­ας, ω­στό­σο, ως ε­πί το πλεί­στον, εί­ναι γραμ­μέ­να στην τουρ­κική γλώσ­σα. Επει­δή ό­μως οι πηγές στα τουρ­κι­κά συ­να­ντώ­νται συ­χνό­τε­ρα στη διάρ­κεια μιας έ­ρευ­νας, με την πά­ροδο του χρό­νου κα­θιε­ρώ­θη­κε να α­γνο­ού­νται οι σχε­τι­κά λί­γες αρ­με­νι­κές.

Πράγμα­τι, α­πό τις ο­θω­μα­νι­κές με­λέ­τες α­που­σιά­ζει η αρ­με­νι­κή ά­πο­ψη σχε­τι­κά με το αρ­με­νι­κό ζή­τη­μα αλ­λά και την κα­θημε­ρι­νό­τη­τα της ζω­ής των Αρ­με­νί­ων. Ωστό­σο, αν και «α­γνο­η­μέ­νο», το υ­λι­κό αυ­τό εί­ναι ποι­κί­λο και πλού­σιο και μπο­ρεί να ο­δη­γήσει σε μια νέα θε­ώ­ρη­ση του ο­θω­μα­νικού κό­σμου, με πε­ρι­γρα­φές α­γνώ­στων μέ­χρι πρό­σφατα πτυ­χών της ε­παρ­χια­κής ζω­ής.

Το υ­λι­κό αυ­τό έρ­χε­ται να α­να­δεί­ξει η ορ­γά­νω­ση Χου­σα­μα­ντιάν. Πρό­κει­ται για μια μη κερ­δο­σκο­πική ορ­γά­νω­ση, η ο­ποία ι­δρύ­θη­κε στο Βε­ρο­λί­νο το 2010, με στό­χο τη δια­τή­ρηση της μνή­μης των Αρ­με­νί­ων της Ο­θω­μα­νι­κής αυ­τοκρα­το­ρί­ας α­να­δει­κνύ­ο­ντας τις αρ­με­νι­κές πη­γές. Ως βα­σι­κή πηγή έ­χει ε­πι­λέ­ξει το δια­δί­κτυο, κα­θώς εί­ναι το πιο πρα­κτι­κό, ι­σχυ­ρό και εύ­κο­λα προ­σβά­σι­μο «ερ­γα­λεί­ο» διε­ξα­γωγής ε­νός ευ­ρύ­τα­του πε­δί­ου ερ­γα­σιών.

Εν­δια­φέ­ρον ό­μως πα­ρου­σιά­ζει και η ρί­ζα του ο­νό­μα­τος της ορ­γά­νω­σης. Η λέ­ξη Χου­σαμα­ντιάν εί­ναι σύν­θε­τη. Απο­τε­λεί­ται α­πό τα συν­θε­τικά «χους» (μνή­μη) και «μα­ντιάν» (βι­βλί­ο). Η πα­ρα­γό­με­νη λέ­ξη ερ­μη­νεύ­ε­ται ως «μη­τρώ­ο» ή «χει­ρό­γρα­φη περ­γα­μη­νή». Ε­πί­σης, α­ξιο­πρό­σε­κτη εί­ναι η χρή­ση του ό­ρου «μα­ντιάν», κα­θώς υ­πό κα­νο­νι­κές συν­θή­κες θα χρη­σι­μο­ποιούνταν η λέ­ξη «κιρ­κ» (η λέ­ξη δη­λα­δή θα ήταν χου­σακίρ­κ). Πι­θα­νόν δε, ο όρος μα­ντιάν να εμπε­ριέ­χει την έν­νοια των μα­κρι­νών ή α­κό­μα και ε­ντε­λώς χα­μέ­νων χρό­νων (πε­ριό­δων-ε­πο­χών).

Με­τά τη Γε­νο­κτο­νί­α, οι αρ­μέ­νιοι συγ­γρα­φείς θε­ώ­ρη­σαν ό­τι η λέ­ξη Χου­σα­μαντιάν, αν και ά­γνω­στη σχε­τι­κά και πι­θα­νών ε­πι­νο­η­μέ­νη, ή­ταν κα­ταλ­λη­λό­τε­ρη ως τί­τλος για τα βι­βλί­α τους. Οι πε­ρισ­σό­τε­ροι α­πό αυ­τούς, οι ο­ποί­οι εί­χαν γεν­νη­θεί στην Ο­θω­μα­νι­κή αυ­το­κρα­το­ρί­α, ή­ταν πλέ­ον μέλη της δια­σπο­ράς και γνώ­ρι­ζαν ό­τι ή­ταν α­δύ­να­τον να ε­πι­στρέ­ψουν στη γε­νέ­τει­ρά τους. Κα­τά συ­νέ­πεια, μέ­σω της συγ­γρα­φής αυ­τών των βι­βλί­ων ε­πι­χει­ρού­σαν να α­ποκα­τα­στή­σουν και να δια­τη­ρή­σουν τη μνή­μη της χα­μέ­νης πα­τρί­δας τους. Για τον λό­γο αυ­τό ε­ξάλ­λου, στους τί­τλους και στους προ­λό­γους εμ­φα­νί­ζε­ται μα­ζί με τη λέ­ξη Χου­σα­μα­ντιάν η λέ­ξη Χου­σα­γκο­τόγ ή Χου­σαρ­τσάν (μνη­μεί­ο). Έ­τσι, η έκ­δο­ση ε­νός βι­βλί­ου θε­ω­ρεί­ται ως η τε­λε­τή ε­γκαι­νί­ων ε­νός μνη­μεί­ου σε α­νά­μνη­ση μιας χα­μέ­νης πό­λης, με τη δια­φο­ρά ό­τι αυ­τό μπο­ρεί να κρα­τή­σει ζω­ντα­νά τα στοι­χεί­α του πα­ρελ­θό­ντος, ό­πως την ι­στο­ρί­α και τα έ­θιμα της χα­μέ­νης πα­τρί­δας, τους ή­ρω­ες, τα τρα­γού­δια, τη διά­λε­κτο, την κου­ζί­να, κλπ.

Οι βα­σι­κές πη­γές της ορ­γά­νω­σης εί­ναι αυ­τές οι εκ­δό­σεις οι ο­ποί­ες αριθ­μούν αρ­κε­τές ε­κα­το­ντά­δες βι­βλία. Η ι­στο­σε­λί­δα της www.houshamadyan.org, ε­πι­κε­ντρώνε­ται στο πα­ρελ­θόν των αρ­με­νι­κών χω­ριών και πό­λε­ων της Ο­θω­μα­νι­κής αυ­το­κρα­το­ρί­ας πριν το 1915. Αν και η με­λέ­τη της Γε­νο­κτο­νί­ας είναι έ­να α­να­πό­σπα­στο κομ­μά­τι της αρ­μενι­κής ι­στο­ρί­ας δεν συ­μπε­ρι­λαμ­βά­νε­ται στη θε­μα­το­λο­γί­α της ι­στο­σε­λί­δας διό­τι υ­πάρ­χουν ή­δη αρ­κε­τές ε­πι­στη­μο­νι­κές δη­μο­σιεύ­σεις.

Στο μέλ­λον, ε­φό­σον οι οι­κο­νο­μι­κές συνθή­κες το ε­πι­τρέ­ψουν, πρό­κει­ται να προστε­θεί ένα νέ­ο κε­φά­λαιο στη θε­μα­το­λο­γί­α της ι­στο­σε­λί­δας, που θα εμπεριέ­χει μαρ­τυ­ρί­ες ε­πι­ζώ­ντων της γε­νο­κτο­νί­ας των Αρμενίων.

Η πα­ρού­σα έ­ρευ­να της ορ­γά­νω­σης περι­λαμ­βά­νει ό­λο το φά­σμα της ζω­ής των Αρ­με­νί­ων της Ο­θω­μα­νι­κής αυ­το­κρα­το­ρί­ας, πα­ρέ­χο­ντας πλη­ρο­φορί­ες για την κα­θη­με­ρι­νή τους ζω­ή, τις ο­μι­λού­με­νες δια­λέ­κτους, τη μου­σι­κή τους, τη λο­γο­τε­χνί­α, τον πο­λι­τι­σμό κτλ.

Ε­πί­σης, ι­διαί­τε­ρα ση­μα­ντι­κή εί­ναι η συλ­λο­γή και διατή­ρη­ση ό­λων των πο­λιτι­στι­κά πο­λύ­τι­μων α­ντι­κει­μέ­νων της ε­πο­χής, πα­ρα­δείγ­μα­τος χάριν μου­σι­κές η­χο­γρα­φή­σεις, πα­λιές φωτο­γρα­φί­ες και βι­ντε­ο­σκο­πή­σεις. Πα­ρο­μοί­ως, ση­μα­ντικά εί­ναι και τα σω­ζόμε­να έ­ντυ­πα, ό­πως βι­βλί­α, πε­ριο­δι­κές εκδό­σεις και αρ­χεια­κό υ­λι­κό ή έγ­γρα­φα α­πό ε­πι­μέ­ρους συλ­λο­γές ό­πως αλ­λη­λο­γρα­φί­α, α­δη­μο­σί­ευτες ση­μειώ­σεις, επί­ση­μα έγ­γρα­φα και αυ­το­βιο­γρα­φι­κά στοι­χεί­α.

Η ορ­γά­νω­ση ε­πί­σης, σχε­διά­ζει τη διορ­γά­νω­ση ε­πι­στη­μο­νι­κών συ­νε­δρί­ων, διαλέ­ξε­ων, κα­θώς και εκ­θέ­σε­ων με θέ­μα τους Αρ­με­νίους της Ο­θω­μα­νι­κής αυ­το­κρα­το­ρί­ας.

Προς το πα­ρόν, οι κύ­ριοι πό­ροι προ­έρ­χο­νται α­πό δω­ρε­ές, ελ­πίζο­ντας ό­τι με­τα­ξύ των πο­λυά­ριθ­μων ε­πισκε­πτών της ι­στο­σε­λί­δας της, θα βρεθούν ο­ρι­σμέ­νοι οι ο­ποί­οι θα εν­θαρ­ρύ­νουν το έρ­γο της.

Η ορ­γά­νω­ση α­πευ­θύ­νει ανοι­κτή πρό­σκλη­ση προς ό­λους ό­σοι κα­τέ­χουν αρ­χεια­κό υ­λι­κό, για πα­ρά­δειγ­μα διά­φο­ρα άρθρα, βι­βλί­α, φωτο­γρα­φί­ες, χάρ­τες, η­χο­γρα­φή­σεις και ται­νί­ες, να το θέ­σουν στη διά­θε­σή της.

Tweet

Share