«Houshamadyan» και «Αρμενικά» Μια εποικοδομητική συνεργασία |
![]() |
![]() |
Άνι Απικιάν Η εποικοδομητική συνεργασία μεταξύ του περιοδικού «Αρμενικά» και του μη κερδοσκοπικού οργανισμού «Housha-madyan» που εδρεύει στο Βερολίνο μετρά πάνω από πέντε χρόνια, με ποικίλες και πολυσήμαντες δράσεις, τόσο στην Αθήνα όσο και στη Θεσσαλονίκη. Οι έρευνες, οι συνεντεύξεις, η καταγραφή οικογενειακών ιστοριών και η συλλογή κειμηλίων, φωτογραφιών και τεκμηρίων ξυπνούν μνήμες και φέρνουν στο φως μαρτυρίες της καθημερινής ζωής των εκτοπισμένων από την Οθωμανική Αυτοκρατορία Αρμενίων που καταφθάνουν στην Ελλάδα· ένας τόπος σταθμός και αφετηρία μιας νέας ζωής, ένας τόπος όπου ανασυγκροτείται η αρμενική κοινότητα. Με μια προσεκτική περιήγηση στον ιστότοπο houshamadyan.org διακρίνει κανείς το πλούσιο αρχειακό υλικό και τα ιστορικά ντοκουμέντα Αρμενίων, τόσο από τη ζωή τους στα πατρογονικά εδάφη όσο και από τον ξεριζωμό, τις σφαγές, αλλά και τη μετέπειτα πορεία προς το ξεκίνημα μιας νέας ζωής σε διαφορετικές περιοχές. Αυτός είναι άλλωστε και ο σκοπός του οργανισμού «Houshamadyan»: η αναβίωση και η διατήρηση της μνήμης των δεκάδων χιλιάδων Αρμενίων που υπέστησαν το τραύμα του ξεριζωμού, μέσα από ένα τεράστιο ψηφιακό αποθετήριο από όπου προβάλλονται και διαδίδονται οι πολύπλευρες ιστορικές αλήθειες και μνήμες. Στην ψηφιακή πλατφόρμα του «Housha-madyan» ξεχωριστή θέση κατέχουν οι οικογενειακές ιστορίες Ελληνοαρμενίων. Κάθε ιστορία είναι διαφορετική, αλλά όλες έχουν κάτι που τις ενώνει: μαρτυρίες και ιστορικά ντοκουμέντα, συνοδευόμενα από έγγραφα, πλούσιο φωτογραφικό υλικό και αντικείμενα που ξεδιπλώνουν σημαντικές πτυχές της ιστορίας των Αρμενίων από την πατρογονική τους γη ως την προσφυγιά. Όλα λειτουργούν σαν ένα μεγάλο παζλ, όπου το κάθε κομμάτι έρχεται να συμπληρώσει το άλλο, δημιουργώντας ένα τεράστιο και ατελείωτο ψηφιδωτό, με ποικίλη και πολυδιάστατη ιστορική αλήθεια που φωτίζει τη ζωή των Αρμενίων προσφύγων και την ιστορία του τόπου όπου εγκαταστάθηκαν —στην προκειμένη περίπτωση, η Ελλάδα. Στο πλαίσιο της συνεργασίας μεταξύ του περιοδικού «Αρμενικά» και του οργανισμού «Houshamadyan» έχουν διοργανωθεί ποικίλες δράσεις, με στόχο να ανασυρθεί κάθε μαρτυρία και να συλλεχθεί οποιαδήποτε πληροφορία για το παρελθόν των Αρμενίων προσφύγων από τα χρόνια των διωγμών και της εγκατάστασής τους στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα, τον Απρίλιο του 2022 πραγματοποιήθηκαν εργαστήρια συλλογής υλικού και φωτογραφιών Ελληνοαρμενίων από την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας έως και τη γερμανική κατοχή, ενώ στις αρχές του 2023 παρουσιάστηκε η έκθεση φωτογραφιών και κειμηλίων με τίτλο «Ζωές ξεχωριστές – Μαρτυρίες Ελληνοαρμενίων για τη Γενοκτονία, τις θηριωδίες των Ναζί και την επιβίωση», η οποία φιλοξενήθηκε στο πολιτιστικό κέντρο «Μελίνα» του Δήμου Αθηναίων. Άραγε, πόσο μεγάλη ιστορική σημασία έχουν τα ευρήματα από τις συγκεκριμένες δράσεις; Τι ρόλο παίζουν στην ιστορική και συλλογική μνήμη οι θηριωδίες της ναζιστικής κατοχής που υπέστησαν Αρμένιοι και Έλληνες στην Ελλάδα; Οι συνεντεύξεις που δόθηκαν στους συνεργάτες του οργανισμού «Houshamadyan», οι έρευνες που πραγματοποιήθηκαν από την ομάδα του περιοδικού «Αρμενικά», οι οικογενειακές αφηγήσεις, οι φωτογραφίες και τα τεκμήρια αποκαλύπτουν τις σκοτεινές αλήθειες για τα χρόνια της ναζιστικής κατοχής και τη λαίλαπα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όπως τα βίωσαν πολλοί Αρμένιοι στην Ελλάδα. Ελληνοαρμένιοι, άλλοτε ως μέλη της Εθνικής Αντίστασης άλλοτε ως αιχμάλωτοι των ναζιστικών δυνάμεων και άλλοτε χάνοντας τη ζωή τους, καθώς και οικογένειες Αρμενίων που επλήγησαν εκείνα τα χρόνια, γεμίζουν τις σελίδες της ιστορίας της ελληνοαρμενικής κοινότητας με σημαντικές πληροφορίες, αφήνοντας μια μόνιμη πικρία στην ψυχή κάθε αναγνώστη. Μέσα από τέτοιες δράσεις, αλλά και μέσα από τις διαρκείς έρευνες και συλλογές ιστορικών τεκμηρίων από την ομάδα των «Αρμενικών», εμπλουτίζεται ολοένα και περισσότερο η ιστορία της αρμενικής κοινότητας και μεγαλώνει το αρχειακό υλικό του περιοδικού «Αρμενικά». Η στενή συνεργασία μεταξύ των «Αρμενικών» και του «Houshamadyan» συνεχίζεται αδιάκοπα έως και σήμερα, με όλες τις μαρτυρίες και τις συλλογές των οικογενειακών ιστοριών να είναι διαθέσιμες στην ψηφιακή πλατφόρμα houshamadyan.org. Πρόσφατα, η συνεργασία αυτή πήγε ένα βήμα παραπέρα, ανοίγοντας έναν νέο κύκλο εργασιών. Συγκεκριμένα, χάρη στην κοινή εισήγηση του περιοδικού «Αρμενικά» και του «Houshamadyan», η Εθνική Βιβλιοθήκη της Βρετανίας θα χρηματοδοτήσει το έργο της ψηφιοποίησης μεγάλου μέρους του αρχειακού υλικού της ελληνοαρμενικής κοινότητας. Σπάνια βιβλία, έγγραφα, ντοκουμέντα, αντικείμενα, εφημερίδες που βρίσκονται στη διάθεση του περιοδικού και που αναδεικνύουν την πολύπλευρη ιστορία της ελληνοαρμενικής κοινότητας θα βρουν μια επιπλέον ψηφιακή «στέγη» και θα είναι προσβάσιμα στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα, για κάθε ερευνητή-μελετητή και για κάθε άνθρωπο που θέλει να γνωρίσει και να μελετήσει εις βάθος την πολυδιάστατη ιστορία της αρμενικής κοινότητας της Ελλάδας. Είναι μεγάλη η χαρά μας αλλά και το αίσθημα ευθύνης που συνεργαζόμαστε με τόσο σπουδαίους φορείς από όλο τον κόσμο με στόχο την αναβίωση, τη καταγραφή, τη διάδοση των ιστορικών γεγονότων που σημάδεψαν τη ζωή και την πορεία της ιστορίας των Αρμενίων στον ελλαδικό χώρο. |